Rocznik Historii Sztuki (35.2010)

186

FILIP BURNO

44. Madryt, Dom Studentów Brazylijskich w Miasteczku Uniwersyteckim, arch. Alfonso D'Escragnolle,

1959-1962. Fot. F. Burno

czyć 46-piętrowy Torre Picasso (1977-1988), autorstwa Minoru Yamasaki. Wysmuklające budowlę cienkie
panele na elewacjach przypominają najsłynniejszą realizację tego architekta, nowojorski World Trade Center.

W AZCA nigdy nie wzniesiono planowanej Opery i innych budowli użytku publicznego. Poza godzi-
nami pracy biur jest to martwa, opustoszała strefa. Wieczorem po wielkich placach między szklano-stalowo-
-aluminiowymi wieżami spacerują nieliczni przechodnie. Ten fragment Madrytu, z alienującymi, agorafo-
bicznymi przestrzeniami, jest przykładem porażki modernistycznego, funkcjonalnego strefowania miasta.

Działania miejskich planistów w latach około 1955-1975 przyniosły wiele niekorzystnych zmian
zarówno w centrum, jak i na obrzeżach stolicy. W dzielnicach peryferyjnych, w suburbios rozlewających się
w sposób przypominający amerykański urhan sprawi, wzniesiono w tym czasie wiele dużych osiedli mieszka-
niowych, wykorzystując technologię prefabrykacji materiałów budowlanych i standaryzacji typów zabudowy.

W 1939 r. powstał Instituto Nacional dc la Vivienda (INV). Ta instytucja (od 1957 r. nosząca nazwę
Ministerio de la Vivienda) nadzorowała program rozwoju budownictwa mieszkaniowego. W hiszpańskiej
prasie fachowej z 2. poł. lat 40. i z początku lat 50. omawiano m.in. Jednostkę Mieszkaniową Le Corbusiera
(inspiracje Jednostką widać np. w projektach Manzano Monisa), architektów hiszpańskich interesowały jed-
nak przede wszystkim osiedla mieszkaniowe w7 odbudowujących się miastach niemieckich. INV organizował
wystawy, na których pokazywano m.in. system „Montagenbau" Hugo Hâringa. Architekci hiszpańscy, szcze-
gólnie madryccy, inspirowali się niemieckimi systemami racjonalizacji budowy osiedli mieszkaniowych, np.
montowaniem „domów typowych" z prefabrykatów. W Hiszpanii prowadzono w tym czasie studia nad pre-
fabrykaćją i normalizacją. Wspominane instytucje państwowe ogłaszały wówczas konkursy na mieszkania
eksperymentalne. Na początku lat 50. w Madrycie powstało wiele osiedli mieszkaniowych dla klasy średniej.
Były to głównie bloki-galeriowce z tarasami; ich budowę finansowały banki. W stolicy zbudowano w tym
czasie także pierwsze duże osiedla dla najmniej zarabiających (z metrażem mieszkań wynoszącym ok. 50 m2),
np. Barrio del Nino Jesus (José Antonio Dommguez i Manuel Sainz de Vicuna, 1947-1959). Budownictwo
socjalne było wspierane przez władze miejskie. Z madryckich osiedli zbudowanych w latach 50. warto
wymienić Montilla z 1957 r. (każdy element bloków, łącznie z wyposażeniem, był znormalizowany). Z ini-
cjatywy INV od połowy lat 50. do końca następnej dekady w Madrycie powstało wiele nowych osiedli
z wysokimi dziewięcio-, dwunastopiętrowymi blokami, np. Colonia Santo Angel de la Guarda (Manuel
Manzano-Monis, 1959-1964).

W Madrycie budowano dużo i szybko, ponieważ przyjeżdżało tam coraz więcej mieszkańców z bied-
nych regionów, głównie z Andaluzji. Osiedlali się w stolicy, ale także w Barcelonie i Bilbao, szukając pracy