DOI article:
Kolendo-Korczak, Katarzyna: Bobolana 1938 - Oprawa uroczystości związanych ze sprowadzeniem do warszawy relikwii św. Andrzeja Boboli
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.56525#0186
Rocznik Historii Sztuki, tom XLV
PAN, 2020
DOI 10.24425/rhs.2020.136901
KATARZYNA KOLENDO-KORCZAK
INSTYTUT SZTUKI PAN
BOBOLANA 1938 - OPRAWA UROCZYSTOŚCI ZWIĄZANYCH
ZE SPROWADZENIEM DO WARSZAWY
RELIKWII ŚW. ANDRZEJA BOBOLI
Święty Andrzej Bobola, mimo iż został uznany patronem Polski przez Watykan dopiero w 2002 r.,
znacznie wcześniej darzony był specjalnym kultem i czczony jako polski święty mający szczególną pieczę
nad Rzecząpospolitą. Utożsamiano go z obrońcą przed zagrożeniem ze strony Rosji, najpierw carskiej i pra-
wosławnej, potem Związku Radzieckiego.
Andrzej Bobola, jezuicki misjonarz wśród prawosławnych, został zabity przez Kozaków w Janowie
Poleskim w 1657 r., pochowano go w krypcie kościoła Jezuitów w Pińsku, z którym był związany. Opisywa-
ne w żywotach świętego objawienie o. Marcinowi Godebskiemu, rektorowi Kolegium Jezuitów w Pińsku,
16 kwietnia 1702 r. stało się początkiem kultu relikwii Andrzeja Boboli, trumnę z jego ciałem odnaleziono
w krypcie i udostępniono licznie pielgrzymującym do niej wiernym. W 1755 r. papież Benedykt XIV oficjal-
nie uznał go za męczennika Kościoła.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1784 r., kiedy kościół piński został przekazany przez króla Stanisława
Augusta na katedrę unicką1, kult męczennika podtrzymywali unici. Jednak już w 1799 r. katedrę zamieniono
na cerkiew prawosławną2; dlatego w 1808 r. relikwie przewieziono do kościoła Jezuitów w Połocku, a po
kasacie jezuitów na terenie Rosji trafiły w 1830 r. do tamtejszego kościoła Dominikanów3.
W 1819 r. wileński dominikanin o. Alojzy Korzeniecki (Korzeniewski) doznał objawienia, w którym
Andrzej Bobola przepowiedział mu odzyskanie niepodległości przez Polskę. Zakonnik ujrzał wówczas wiel-
kie pole bitwy, na którym walczyli przedstawiciele różnych narodów, Bobola objaśnił mu, że po wielkiej
wojnie nastanie pokój i będzie przywrócona niepodległa Polska, której zostanie patronem4 (il. 1). W 1853 r.
Andrzej Bobola został beatyfikowany przez Piusa IX5.
Działalność misyjna wśród prawosławnych i poniesiona z ich rąk męczeńska śmierć, a następnie, rozpo-
wszechniona w literaturze, wizja ojca Korzenieckiego spowodowały, że Bobola utożsamiany był w XIX w.
z antagonizmami między cerkwią prawosławną a Kościołem katolickim, a także szerzej - z represjami rosyj-
skiego zaborcy na wiernych rzymskokatolickich. Błogosławiony stał się symbolem rosyjskiej i prawosławnej
opresji.
1 J. Poplatek, Błogosławiony Andrzej Bobola Towarzystwa Jezusowego. Życie - męczeństwo - kult, Kraków 1936, s. 218.
2 Z. Michalczyk, Kościółp.w. św. Stanisława Biskupa Męczennika i kolegium Jezuitów w Pińsku, [w:] Materiały do dziejów
sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red. J.K. Ostrowski, cz. V, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego
województwa brzeskolitewskiego, t. 3, red. D. Piramidowicz, Kraków 2016, s. 44M8.
3 M. Czermiński, BI. Andrzej Bobola. Jego życie, męczeństwo i kult, Kraków 1922, s. 244.
4 Ibidem, s. 222-225.
5 Ibidem, s. 229-234.
PAN, 2020
DOI 10.24425/rhs.2020.136901
KATARZYNA KOLENDO-KORCZAK
INSTYTUT SZTUKI PAN
BOBOLANA 1938 - OPRAWA UROCZYSTOŚCI ZWIĄZANYCH
ZE SPROWADZENIEM DO WARSZAWY
RELIKWII ŚW. ANDRZEJA BOBOLI
Święty Andrzej Bobola, mimo iż został uznany patronem Polski przez Watykan dopiero w 2002 r.,
znacznie wcześniej darzony był specjalnym kultem i czczony jako polski święty mający szczególną pieczę
nad Rzecząpospolitą. Utożsamiano go z obrońcą przed zagrożeniem ze strony Rosji, najpierw carskiej i pra-
wosławnej, potem Związku Radzieckiego.
Andrzej Bobola, jezuicki misjonarz wśród prawosławnych, został zabity przez Kozaków w Janowie
Poleskim w 1657 r., pochowano go w krypcie kościoła Jezuitów w Pińsku, z którym był związany. Opisywa-
ne w żywotach świętego objawienie o. Marcinowi Godebskiemu, rektorowi Kolegium Jezuitów w Pińsku,
16 kwietnia 1702 r. stało się początkiem kultu relikwii Andrzeja Boboli, trumnę z jego ciałem odnaleziono
w krypcie i udostępniono licznie pielgrzymującym do niej wiernym. W 1755 r. papież Benedykt XIV oficjal-
nie uznał go za męczennika Kościoła.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1784 r., kiedy kościół piński został przekazany przez króla Stanisława
Augusta na katedrę unicką1, kult męczennika podtrzymywali unici. Jednak już w 1799 r. katedrę zamieniono
na cerkiew prawosławną2; dlatego w 1808 r. relikwie przewieziono do kościoła Jezuitów w Połocku, a po
kasacie jezuitów na terenie Rosji trafiły w 1830 r. do tamtejszego kościoła Dominikanów3.
W 1819 r. wileński dominikanin o. Alojzy Korzeniecki (Korzeniewski) doznał objawienia, w którym
Andrzej Bobola przepowiedział mu odzyskanie niepodległości przez Polskę. Zakonnik ujrzał wówczas wiel-
kie pole bitwy, na którym walczyli przedstawiciele różnych narodów, Bobola objaśnił mu, że po wielkiej
wojnie nastanie pokój i będzie przywrócona niepodległa Polska, której zostanie patronem4 (il. 1). W 1853 r.
Andrzej Bobola został beatyfikowany przez Piusa IX5.
Działalność misyjna wśród prawosławnych i poniesiona z ich rąk męczeńska śmierć, a następnie, rozpo-
wszechniona w literaturze, wizja ojca Korzenieckiego spowodowały, że Bobola utożsamiany był w XIX w.
z antagonizmami między cerkwią prawosławną a Kościołem katolickim, a także szerzej - z represjami rosyj-
skiego zaborcy na wiernych rzymskokatolickich. Błogosławiony stał się symbolem rosyjskiej i prawosławnej
opresji.
1 J. Poplatek, Błogosławiony Andrzej Bobola Towarzystwa Jezusowego. Życie - męczeństwo - kult, Kraków 1936, s. 218.
2 Z. Michalczyk, Kościółp.w. św. Stanisława Biskupa Męczennika i kolegium Jezuitów w Pińsku, [w:] Materiały do dziejów
sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red. J.K. Ostrowski, cz. V, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego
województwa brzeskolitewskiego, t. 3, red. D. Piramidowicz, Kraków 2016, s. 44M8.
3 M. Czermiński, BI. Andrzej Bobola. Jego życie, męczeństwo i kult, Kraków 1922, s. 244.
4 Ibidem, s. 222-225.
5 Ibidem, s. 229-234.