DOI article:
Ubysz-Piasecka, Katarzyna: Twórczość Feliksa Stanisława Jasińskiego (1862-1901) i problemy graficznych odwzorowań dzieł sztuki
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.56525#0042
Rocznik Historii Sztuki, tom XLV
PAN, 2020
DOI 10.24425/rhs.2020.136892
KATARZYNA UBYSZ-PIASECKA
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
TWÓRCZOŚĆ FELIKSA STANISŁAWA JASIŃSKIEGO (1862-1901)
I PROBLEMY GRAFICZNYCH ODWZOROWAŃ DZIEŁ SZTUKI
Feliks Stanisław Jasiński zasłynął przede wszystkim jako twórca graficznych reprodukcji obrazów,
w których odtwarzał dzieła artystów współczesnych i dawnych. Rytownik ten urodził się na ziemiach pol-
skich, ale był aktywny głównie we Francji. Wykształcenie artystyczne zdobywał w prywatnych pracowniach
i szkołach w Brukseli oraz w Paryżu, między innymi w Académie Julian. Jego prace były regularnie prezen-
towane na publicznych pokazach - uczestniczył między innymi w Salonach Société des Artistes Franęais
i Société Nationale des Beaux Arts, wystawach Blanc et Noir, wystawie światowej w 1900 r. oraz wystawach
Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie i Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie.
Ryciny Jasińskiego publikowali wydawcy francuscy, brytyjscy i polscy oraz wydawca amerykański
(jeden raz). Warto wyróżnić współpracę grafika z czasopismami „L’Art” i „Gazette des Beaux-Arts” oraz
z wydawcami Jules’em Hautecoeurem i Arthurem Toothem. Na potrzeby „L’Art” powstało 10 rycin, głównie
według współczesnego malarstwa, między innymi Boża krówka (il. 1) i Dama w różu (1884) według Alfreda
Stevensa, a „Gazette des Beaux-Arts” 14 rycin, między innymi Portret mężczyzny według Quentina Massy sa
(1888), Portret pani Récamier według Jacques’a-Louisa Davida (1889) i Diana według Jules’a-Élie Delau-
naya. Dla Hautecoeura Jasiński wykonał na przykład Portret mężczyzny według Jana van Eycka (1901) oraz
ryciny według obrazów Sandra Botticellego, w tym Wiosnę (1892) i Narodziny Wenus (1893; il. 2), a dla
Tootha, przynoszące mu duże uznanie, wielkoformatowe ryciny według obrazów Edwarda Burne-Jonsa,
w tym Złote schody (1894; il. 3). Jasiński stosował przede wszystkim techniki akwaforty i miedziorytu. Jego
twórczość wpisywała się w luksusową i prestiżową część produkcji graficznej 2. połowy XIX w.
Działalność Jasińskiego jest często odnotowywana w przekrojowych pracach dotyczących historii gra-
fiki polskiej1 i zwykle postrzegana w szerszym kontekście - sytuacji grafiki reprodukcyjnej, której koniec ob-
wieszczano już niedługo po pojawieniu się fotografii. Zarówno w krytyce artystycznej2, jak i w historiografii,
mimo docenienia wysokiej wartości artystycznej jego dorobku oraz podkreślenia uznania, jakim rytownik
cieszył się w oficjalnych instytucjach sztuki, jego sukces traktowany jest jako połowiczny ze względu na
późniejszą marginalizację graficznej reprodukcji.
Niejako przez odwrócenie tego problemu w ostatnich latach badacze skierowali uwagę w stronę twór-
czości oryginalnej Jasińskiego, nigdy nie wy stawianej za jego życia. Ta część działalności nie interesowała
jeszcze szczególnie Leopolda Wellisza (1882-1972) - przedsiębiorcy, kolekcjonera i znawcy grafiki, który
1 K. Czarnocka, Półtora wieku grafiki polskiej, Warszawa 1962, s. 154-157; I. Jakimowicz, Pięć wieków grafiki polskiej, War-
szawa 1997, s. 83-85; I. Kossowska, Narodźmy polskiej grafiki artystycznej, Kraków 2000, s. 181-188.
2 Rozbudowaną analizę krytyki artystycznej dotyczącej Jasińskiego oraz interpretację zjawisk w niej zaobserwowanych przedsta-
wiła Anna Wierzbicka, „Zapomniany a wielki rytownik" - Feliks Stanisław Jasiński, [w:] Sława i zapomnienie. Studia z historii sztuki
XVIII-XXwieku, red. D. Konstantynów, Warszawa 2008, s. 111-124.
PAN, 2020
DOI 10.24425/rhs.2020.136892
KATARZYNA UBYSZ-PIASECKA
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
TWÓRCZOŚĆ FELIKSA STANISŁAWA JASIŃSKIEGO (1862-1901)
I PROBLEMY GRAFICZNYCH ODWZOROWAŃ DZIEŁ SZTUKI
Feliks Stanisław Jasiński zasłynął przede wszystkim jako twórca graficznych reprodukcji obrazów,
w których odtwarzał dzieła artystów współczesnych i dawnych. Rytownik ten urodził się na ziemiach pol-
skich, ale był aktywny głównie we Francji. Wykształcenie artystyczne zdobywał w prywatnych pracowniach
i szkołach w Brukseli oraz w Paryżu, między innymi w Académie Julian. Jego prace były regularnie prezen-
towane na publicznych pokazach - uczestniczył między innymi w Salonach Société des Artistes Franęais
i Société Nationale des Beaux Arts, wystawach Blanc et Noir, wystawie światowej w 1900 r. oraz wystawach
Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie i Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie.
Ryciny Jasińskiego publikowali wydawcy francuscy, brytyjscy i polscy oraz wydawca amerykański
(jeden raz). Warto wyróżnić współpracę grafika z czasopismami „L’Art” i „Gazette des Beaux-Arts” oraz
z wydawcami Jules’em Hautecoeurem i Arthurem Toothem. Na potrzeby „L’Art” powstało 10 rycin, głównie
według współczesnego malarstwa, między innymi Boża krówka (il. 1) i Dama w różu (1884) według Alfreda
Stevensa, a „Gazette des Beaux-Arts” 14 rycin, między innymi Portret mężczyzny według Quentina Massy sa
(1888), Portret pani Récamier według Jacques’a-Louisa Davida (1889) i Diana według Jules’a-Élie Delau-
naya. Dla Hautecoeura Jasiński wykonał na przykład Portret mężczyzny według Jana van Eycka (1901) oraz
ryciny według obrazów Sandra Botticellego, w tym Wiosnę (1892) i Narodziny Wenus (1893; il. 2), a dla
Tootha, przynoszące mu duże uznanie, wielkoformatowe ryciny według obrazów Edwarda Burne-Jonsa,
w tym Złote schody (1894; il. 3). Jasiński stosował przede wszystkim techniki akwaforty i miedziorytu. Jego
twórczość wpisywała się w luksusową i prestiżową część produkcji graficznej 2. połowy XIX w.
Działalność Jasińskiego jest często odnotowywana w przekrojowych pracach dotyczących historii gra-
fiki polskiej1 i zwykle postrzegana w szerszym kontekście - sytuacji grafiki reprodukcyjnej, której koniec ob-
wieszczano już niedługo po pojawieniu się fotografii. Zarówno w krytyce artystycznej2, jak i w historiografii,
mimo docenienia wysokiej wartości artystycznej jego dorobku oraz podkreślenia uznania, jakim rytownik
cieszył się w oficjalnych instytucjach sztuki, jego sukces traktowany jest jako połowiczny ze względu na
późniejszą marginalizację graficznej reprodukcji.
Niejako przez odwrócenie tego problemu w ostatnich latach badacze skierowali uwagę w stronę twór-
czości oryginalnej Jasińskiego, nigdy nie wy stawianej za jego życia. Ta część działalności nie interesowała
jeszcze szczególnie Leopolda Wellisza (1882-1972) - przedsiębiorcy, kolekcjonera i znawcy grafiki, który
1 K. Czarnocka, Półtora wieku grafiki polskiej, Warszawa 1962, s. 154-157; I. Jakimowicz, Pięć wieków grafiki polskiej, War-
szawa 1997, s. 83-85; I. Kossowska, Narodźmy polskiej grafiki artystycznej, Kraków 2000, s. 181-188.
2 Rozbudowaną analizę krytyki artystycznej dotyczącej Jasińskiego oraz interpretację zjawisk w niej zaobserwowanych przedsta-
wiła Anna Wierzbicka, „Zapomniany a wielki rytownik" - Feliks Stanisław Jasiński, [w:] Sława i zapomnienie. Studia z historii sztuki
XVIII-XXwieku, red. D. Konstantynów, Warszawa 2008, s. 111-124.