DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Rodziewicz, Elżbieta: Aleksandryjska plakietka z kości z przedstawieniem Nereidy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19397#0123
Elżbieta Rodziewicz
ALEKSANDRYJSKA PLAKIETKA Z KOŚCI Z PRZEDSTAWIENIEM
NEREIDY*
T T zbiorach sztuki starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się kupiona
w 1957 roku od p. M. Giełczyńskiego plakietka z kości z przedstawieniem nagiej kobiety (Wys.
0,72 m., szer. 0,103 m. Dolna krawędź płytki wyszczerbiona. Powierzchnia twarzy i lewej piersi
kobiety starta).
Na płytce kształtem zbliżonej do prostokąta, o powierzchni nieznacznie wygiętej, przed-
stawiona jest w płytkim reliefie naga kobieta w pozycji półleżącej z rozwianą łukowato draperią
w tle, przytrzymywaną przez wyciągniętą do przodu prawą rękę. Łokciem lewej ręki opiera się
o trudny do zidentyfikowania przedmiot. Głowa przedstawiona w lewym półprofilu z okiem
opracowanym schematycznie. Pozostałe szczegóły twarzy zatarte. Na włosach półkolisty wałek.
Tors ukazany frontalnie, bez skrótu perspektywicznego. Nogi w profilu, widoczne jedna nad
drugą. Lewa noga według pozycji ciała pierwszoplanowa, wykonana bardziej płasko w niewła-
ściwym skrócie, czyni wrażenie leżącej na dalszym planie od nogi prawej, opracowanej staran-
niej i bardziej wypukło. Przy prawym krańcu płytki zwrócona do kobiety głowa zwierzęcia
pokazana w prawym profilu. Pysk zwierzęcia długi z niewyraźnie opracowanym wydłużonym
okiem. Na połączeniu głowy z szyją podłużne nacięcia, być może włosy lub ucho. Wewnętrzna
strona plakietki wklęsła, kość miejscami konsystencji gąbczastej.
Znana nam jest obecnie duża ilość kościanych płytek tego rodzaju1. W większości pochodzą
* Chciałabym w tym miejscu złożyć bardzo gorące podziękowania za przysłane mi zdjęcia i zgodę na ich
reprodukowanie dyrekcjom następujących muzeów: Galerii Uffizi z Florencji, Muzeum Watykańskiego, Museo
Archologico z Madrytu, Princeton Art Museum oraz Walters Art Gallery z Baltimore.
1 J. Strzygowski, Catalogue General du Musee du Caire, Koptische Kunst. Wien 1904, nr 7108 s. 189,
fig. 244; J. Strzygowski, Hellenistische und Koptische Kunst in Alexandria. Wien 1902, tabl. I/II;
E. B r e c c i a, Alexandrea ad Aegyptum. Bergamo 1914, fig. 160, s. 292; O. W u 1 f f, Altchristliche und Mitte-
lalterliche Byzantinische und Italinische Bildwerke. Berlin 1909-1911, tabl. XVIII, 386, 387, 388, 389; R. Pa-
genstecher, Expedition Ernst von Sieglin. t. II — Die Griechisch-Agyptische Sammlung Ernst von Sieglin.
Leipzig 1913, s. 229 i nast., tabl. LVII; E. B r e c c i a, Monuments de l'Egypte Greco-Romaine. t. I., Bergamo
1926, tabl. LXIV, 3-4; K. E 1 d e r k i n, An Alexandrian carved casket of the fourth century. AJA. 30, 1926,
s. 150 i nast., ryc. 6.
119
ALEKSANDRYJSKA PLAKIETKA Z KOŚCI Z PRZEDSTAWIENIEM
NEREIDY*
T T zbiorach sztuki starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się kupiona
w 1957 roku od p. M. Giełczyńskiego plakietka z kości z przedstawieniem nagiej kobiety (Wys.
0,72 m., szer. 0,103 m. Dolna krawędź płytki wyszczerbiona. Powierzchnia twarzy i lewej piersi
kobiety starta).
Na płytce kształtem zbliżonej do prostokąta, o powierzchni nieznacznie wygiętej, przed-
stawiona jest w płytkim reliefie naga kobieta w pozycji półleżącej z rozwianą łukowato draperią
w tle, przytrzymywaną przez wyciągniętą do przodu prawą rękę. Łokciem lewej ręki opiera się
o trudny do zidentyfikowania przedmiot. Głowa przedstawiona w lewym półprofilu z okiem
opracowanym schematycznie. Pozostałe szczegóły twarzy zatarte. Na włosach półkolisty wałek.
Tors ukazany frontalnie, bez skrótu perspektywicznego. Nogi w profilu, widoczne jedna nad
drugą. Lewa noga według pozycji ciała pierwszoplanowa, wykonana bardziej płasko w niewła-
ściwym skrócie, czyni wrażenie leżącej na dalszym planie od nogi prawej, opracowanej staran-
niej i bardziej wypukło. Przy prawym krańcu płytki zwrócona do kobiety głowa zwierzęcia
pokazana w prawym profilu. Pysk zwierzęcia długi z niewyraźnie opracowanym wydłużonym
okiem. Na połączeniu głowy z szyją podłużne nacięcia, być może włosy lub ucho. Wewnętrzna
strona plakietki wklęsła, kość miejscami konsystencji gąbczastej.
Znana nam jest obecnie duża ilość kościanych płytek tego rodzaju1. W większości pochodzą
* Chciałabym w tym miejscu złożyć bardzo gorące podziękowania za przysłane mi zdjęcia i zgodę na ich
reprodukowanie dyrekcjom następujących muzeów: Galerii Uffizi z Florencji, Muzeum Watykańskiego, Museo
Archologico z Madrytu, Princeton Art Museum oraz Walters Art Gallery z Baltimore.
1 J. Strzygowski, Catalogue General du Musee du Caire, Koptische Kunst. Wien 1904, nr 7108 s. 189,
fig. 244; J. Strzygowski, Hellenistische und Koptische Kunst in Alexandria. Wien 1902, tabl. I/II;
E. B r e c c i a, Alexandrea ad Aegyptum. Bergamo 1914, fig. 160, s. 292; O. W u 1 f f, Altchristliche und Mitte-
lalterliche Byzantinische und Italinische Bildwerke. Berlin 1909-1911, tabl. XVIII, 386, 387, 388, 389; R. Pa-
genstecher, Expedition Ernst von Sieglin. t. II — Die Griechisch-Agyptische Sammlung Ernst von Sieglin.
Leipzig 1913, s. 229 i nast., tabl. LVII; E. B r e c c i a, Monuments de l'Egypte Greco-Romaine. t. I., Bergamo
1926, tabl. LXIV, 3-4; K. E 1 d e r k i n, An Alexandrian carved casket of the fourth century. AJA. 30, 1926,
s. 150 i nast., ryc. 6.
119