DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Kaczanowska, Maria; Lesser, Alexander [Ill.]: Aleksander Lesser: rysownik historii polskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19397#0283
Maria Kaczanowska
ALEKSANDER LESSER RYSOWNIK HISTORII POLSKIEJ*
A
jf Aleksander Lsesser (1814—1884) zajmuje poczytne miejsce w szeregu artystów XIX stulecia,
którzy swoją twórczość malarską i rysunkową poświęcili dziejom Polski. W warunkach niszcze-
nia wszystkiego co polskie współcześnie i co polskie historycznie, artyści coraz bardziej zwracają
swoją myśl i uczucie ku historii państwa i narodu. Następuje olbrzymi rozkwit malarstwa histo-
rycznego, które ma przypominać i obrazować nasze dzieje. Lesser odegrał tę samą rolę w śro-
dowisku malarskim warszawskim, co Matejko w środowisku krakowskim, o czym zapomniano,
darząc uwagą i zainteresowaniem prawie wyłącznie epopeę historyczną Jana z Krakowa.
O naszym artyście niewiele wiadomo, nie doczekał się dotąd większej o sobie publikacji,
poza artykułem pośmiertnym Henryka Struvego, zamieszczonym w „Kłosach"1. Autor artykułu
omawia w swojej pracy tylko obrazy i to pobieżnie. Rysunki Lessera, jak dotąd, nie wzbudziły
większego zainteresowania. Pierwszy o nich zapis, to siedem pozycji w katalogu wystawy Sztuka
Warszawska2.
W Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się olbrzymi ich zbiór. Jedną jego czwartą
stanowią wszelkiego rodzaju rysunki inwentaryzacyjne, które służyły mu jako wzór do kompo-
zycji. Wymowna jest ich liczba. Artysta bardzo skrupulatnie studiował i notował nasze zabytki
i to nie tylko te, które znajdowały się na terenie kraju, ale również te, związane z naszymi dzie-
jami, jakie napotkał w czasie pobytu zagranicą. I tak znajdują się wśród nich zamek w Cisteron,
w którym więziono Jana Kazimierza, zamek krzyżacki w Malborku, liczne budowle i pomniki
z Legnicy i ośrodków znanych z historii książąt i królów Piastowskich, różnoraka broń i stroje,
które były własnością naszych królów, hetmanów i innych znanych osobistości i na koniec
* Aleksander Lesser był tematem pracy magisterskiej Alicji Minc-Fernebekowej. Wszystkie materiały doty-
czące tej pracy zaginęły w czasie wojny.
1 H. S 11 u v e, Aleksander Lesser. „Kłosy", 1884.11.36, 52, 67, 83, 155.
2 Sztuka Warszawska od średniowiecza do połowy XX w. Katalog Wystawy, MNW1962, nr 751 —757 (M. Ka-
czanowska).
279
ALEKSANDER LESSER RYSOWNIK HISTORII POLSKIEJ*
A
jf Aleksander Lsesser (1814—1884) zajmuje poczytne miejsce w szeregu artystów XIX stulecia,
którzy swoją twórczość malarską i rysunkową poświęcili dziejom Polski. W warunkach niszcze-
nia wszystkiego co polskie współcześnie i co polskie historycznie, artyści coraz bardziej zwracają
swoją myśl i uczucie ku historii państwa i narodu. Następuje olbrzymi rozkwit malarstwa histo-
rycznego, które ma przypominać i obrazować nasze dzieje. Lesser odegrał tę samą rolę w śro-
dowisku malarskim warszawskim, co Matejko w środowisku krakowskim, o czym zapomniano,
darząc uwagą i zainteresowaniem prawie wyłącznie epopeę historyczną Jana z Krakowa.
O naszym artyście niewiele wiadomo, nie doczekał się dotąd większej o sobie publikacji,
poza artykułem pośmiertnym Henryka Struvego, zamieszczonym w „Kłosach"1. Autor artykułu
omawia w swojej pracy tylko obrazy i to pobieżnie. Rysunki Lessera, jak dotąd, nie wzbudziły
większego zainteresowania. Pierwszy o nich zapis, to siedem pozycji w katalogu wystawy Sztuka
Warszawska2.
W Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się olbrzymi ich zbiór. Jedną jego czwartą
stanowią wszelkiego rodzaju rysunki inwentaryzacyjne, które służyły mu jako wzór do kompo-
zycji. Wymowna jest ich liczba. Artysta bardzo skrupulatnie studiował i notował nasze zabytki
i to nie tylko te, które znajdowały się na terenie kraju, ale również te, związane z naszymi dzie-
jami, jakie napotkał w czasie pobytu zagranicą. I tak znajdują się wśród nich zamek w Cisteron,
w którym więziono Jana Kazimierza, zamek krzyżacki w Malborku, liczne budowle i pomniki
z Legnicy i ośrodków znanych z historii książąt i królów Piastowskich, różnoraka broń i stroje,
które były własnością naszych królów, hetmanów i innych znanych osobistości i na koniec
* Aleksander Lesser był tematem pracy magisterskiej Alicji Minc-Fernebekowej. Wszystkie materiały doty-
czące tej pracy zaginęły w czasie wojny.
1 H. S 11 u v e, Aleksander Lesser. „Kłosy", 1884.11.36, 52, 67, 83, 155.
2 Sztuka Warszawska od średniowiecza do połowy XX w. Katalog Wystawy, MNW1962, nr 751 —757 (M. Ka-
czanowska).
279