Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (9.1965)

Mieczysław Rodziewicz

ASKLEPIOS I HERAKLES W MUZEUM NARODOWYM W WARSZA-
WIE. PROBLEMY REDUKCJI SKALI KOPII RZYMSKICH NA PRZY-
KŁADACH STATUETEK MARMUROWYCH

zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajdują się dwie rzeźby marmurowe.

zasługujące naszym zdaniem na wyróżnienie jako bardzo instruktywne dla wyjaśnienia kilku
niejasnych kwestii w zakresie redukcji skali kopii rzymskich wykonanych według oryginałów
greckich. Praca niniejsza obejmuje opracowanie statuetek Heraklesa typu Farnese oraz Askle-
piosa należącego do grupy typu Giuntini, bowiem posiadają one liczny wybór analogicznych
kopii w skali dużej jak i zmniejszonej pozwalający na przeprowadzenie szczegółowych analiz
na szerokim dosyć tle. Figurki stanowiące zmniejszone kopie rzymskie o niezachowanej kopii
w skali dużej pomijamy, ponieważ nie wnoszą wiele materiału poznawczego dla rozwikłania
kwestii sposobu zmniejszania, jakkolwiek jesteśmy w stanie rozpoznać czy dana kompozycja
posiada formalne założenia odpowiadające skali dużej lub małej to jednak wobec niewyjaśnionej
techniki zmniejszania skali a szczególnie roli w tym procesie małych figurek brązowych jako
modeli dla małych statuetek marmurowych, nie możemy zawsze z pełną odpowiedzialnością
określać ich jako ścisłe kopie zmniejszone lub stwierdzić skalę oryginału.

Zagadnienie kopii rzymskich należące do węzłowych problemów sztuki grecko-rzymskiej
stanowiło przedmiot wielu prac kilkadziesiąt lat temu. Interesowano się głównie dużej skali
egzemplarzami, mniej zredukowanymi i to w większości dla oceny wartości estetycznych, mniej
rekonstrukcją procesu ich powstawania. Opinie o nich były dosyć wyraźnie podzielone, powstały
opinie przeciwstawne.

Marmurowe kopie rzymskich dzieł greckich jak wiadomo stanowią jedyny niejednokrotnie
materiał do poznania zaginionych dzieł greckich artystów. Są one obok innych, głównym źródłem
do poznania poszczególnych przedstawień, stylów indywidualnych artystów, szkół i kierunków
artystycznych. Historia rzeźby greckiej oparta wyłącznie na oryginałach byłaby w dużej części
anonimowa, bowiem wśród nich mamy bardzo niewiele kompozycji słynnych rzeźbiarzy.

Rozwój tendencji do powtarzania w kopiach dzieł greckich artystów rozwinął się po upadku
Grecji w Imperium Rzymskim. Jednakże idea powtarzania słynnych kompozycji rzeźbiarskich

139