DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Borkowski, Zbigniew: Portret Cesarza Aureliana na Monetach
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19397#0165
Zbigniew Borkowski
PORTRET CESARZA AURELIANA NA MONETACH
P
A olskie wykopaliska w Palmyrze, prowadzone od 1959 r. pod kierunkiem prof. dr K. Michałow-
skiego dostarczają nowych szczegółów o państwie i społeczeństwie, które położone na dalekich
rubieżach cesarstwa, potrafiło w trzeciej ćwierci III w .n.e. przeciwstawić się potędze rzymskiej
i wciągnąć Imperium w wojnę, której pozytywny dla Rzymu wynik nie był bynajmniej przesądzo-
ny. Część zainteresowania obudzonego przez polskie prace wykopaliskowe przeniosła się siłą
rzeczy na osobę Aureliana, którego wybitne zdolności polityczne, organizacyjne i wojskowe
były jednym z najważniejszych czynników, decydujących o upadku królewstwa Palmyry i zbu-
rzeniu jej stolicy. Zainicjowana przez polskie wykopaliska w Palmyrze problematyka badawcza
stanowiła punkt wyjścia dla podjęcia niniejszej pracy, tj. prześledzenia ikonografii cesarza Au-
reliana na monetach1.
Osoba Aureliana, dzieje jego obfitującego w wydarzenia panowania, powodują zaintere-
sowanie osobą cesarza, wyrażające się szeregiem monografii powstałych w 2 poł. XIX i pierw-
szych latach XX wieku2. Tym bardziej zrozumiałe wydaje się zainteresowanie Aurelianem sta-
rożytnych, i tym bardziej dziwi skąpość informacji potwierdzona we wstępie do jedynej ob-
szerniejszej biografii antycznej, zachowanej w zbiorze ,,Historia Augusta"3. Autor, Flaviusz
Vopiscus, czy też ktoś ukrywający się pod tym imieniem, rozpoczyna opowieść od opisu fikcyjnej
zapewne rozmowy z potomkiem cesarza luniusem Tiberianusem, skarżącym się na niespra-
wiedliwość współczesnych zapominających powoli o czynach jego wielkiego przodka4. Rozmowa
ta toczyć się miała ok. roku 3055, a więc autor, niezależnie od rzeczywistej daty powstania zbioru,
1 Rozprawa stanowiła pracę magisterską napisaną pod kierunkiem prof. K. Michałowskiego w Katedrze
Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1964.
2 Por. prace cytowane przez E. Groaga w RE, Domitius nr 36, 1351 g. Z nowszych: L. Homo, Essai
sur le regne de 1'empereur Aurelien. Paris 1904.
3 Vita Divi Aureliani, w: Scriptores Historiae Augustae ed. E. Hohl. Lipsiae 1927. Dalej cytowane: Vita.
4 Vita 1.2.3.
5 RE, Domitius nr 36, 1348 w. 67.
11 Rocznik Muz. Nar. t. IX/65
161
PORTRET CESARZA AURELIANA NA MONETACH
P
A olskie wykopaliska w Palmyrze, prowadzone od 1959 r. pod kierunkiem prof. dr K. Michałow-
skiego dostarczają nowych szczegółów o państwie i społeczeństwie, które położone na dalekich
rubieżach cesarstwa, potrafiło w trzeciej ćwierci III w .n.e. przeciwstawić się potędze rzymskiej
i wciągnąć Imperium w wojnę, której pozytywny dla Rzymu wynik nie był bynajmniej przesądzo-
ny. Część zainteresowania obudzonego przez polskie prace wykopaliskowe przeniosła się siłą
rzeczy na osobę Aureliana, którego wybitne zdolności polityczne, organizacyjne i wojskowe
były jednym z najważniejszych czynników, decydujących o upadku królewstwa Palmyry i zbu-
rzeniu jej stolicy. Zainicjowana przez polskie wykopaliska w Palmyrze problematyka badawcza
stanowiła punkt wyjścia dla podjęcia niniejszej pracy, tj. prześledzenia ikonografii cesarza Au-
reliana na monetach1.
Osoba Aureliana, dzieje jego obfitującego w wydarzenia panowania, powodują zaintere-
sowanie osobą cesarza, wyrażające się szeregiem monografii powstałych w 2 poł. XIX i pierw-
szych latach XX wieku2. Tym bardziej zrozumiałe wydaje się zainteresowanie Aurelianem sta-
rożytnych, i tym bardziej dziwi skąpość informacji potwierdzona we wstępie do jedynej ob-
szerniejszej biografii antycznej, zachowanej w zbiorze ,,Historia Augusta"3. Autor, Flaviusz
Vopiscus, czy też ktoś ukrywający się pod tym imieniem, rozpoczyna opowieść od opisu fikcyjnej
zapewne rozmowy z potomkiem cesarza luniusem Tiberianusem, skarżącym się na niespra-
wiedliwość współczesnych zapominających powoli o czynach jego wielkiego przodka4. Rozmowa
ta toczyć się miała ok. roku 3055, a więc autor, niezależnie od rzeczywistej daty powstania zbioru,
1 Rozprawa stanowiła pracę magisterską napisaną pod kierunkiem prof. K. Michałowskiego w Katedrze
Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1964.
2 Por. prace cytowane przez E. Groaga w RE, Domitius nr 36, 1351 g. Z nowszych: L. Homo, Essai
sur le regne de 1'empereur Aurelien. Paris 1904.
3 Vita Divi Aureliani, w: Scriptores Historiae Augustae ed. E. Hohl. Lipsiae 1927. Dalej cytowane: Vita.
4 Vita 1.2.3.
5 RE, Domitius nr 36, 1348 w. 67.
11 Rocznik Muz. Nar. t. IX/65
161