DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Borkowski, Zbigniew: Portret Cesarza Aureliana na Monetach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19397#0173
1
2
Portret przedstawia twarz pociągłą, o wydatnym, ostro zakończonym nosie z lekkim garbkiem.
Silnie podkreślony luk brwiowy i niskie, cofnięte czoło, przypominają niektóre portrety Klau-
diusza II. Ostry i mocno wysunięty do przodu podbródek, typowy dla wielu portretów obu braci,
w połączeniu z delikatnym wykrojem ust i krótką górną wargą, zbliżają omawiany portret ra-
czej do wizerunków Quintillusa (por. monetę nr 104689 — il. 2). Mimo to moneta nasza stanowi
cenny dokument ikonograficzny — przy uderzającym podobieństwie rysów twarzy tym wyraź-
niej widać różnicę w traktowaniu włosów. U Aureliana wykonane są one za pomocą krótkich
nacięć, układających się równolegle do konturu fryzury. Monety Quintillusa (w tym i nasz,
cytowany egzemplarz) przedstawiają fryzurę złożoną z krótkich pukli modelowanych na wi-
zerunku przy pomocy wypukłych i nieregularnych punktów i „przecinków". U Aureliana mamy
więc typowe uczesanie żołnierskie, występujące wśród poprzedników np. u Klaudiusza, a po-
śród następców noszone przez Probusa, Carinusa i cesarzy tetrarchii. Bliższe szczegóły uczesania
i zarostu, ze względu na stan zachowania monety, niejasne.
Fakt, że najwcześniejsza moneta Aureliana łączy w portrecie rysy twarzy poprzednika z ele-
mentami właściwymi późniejszym wizerunkom Aureliana, może świadczyć, że mimo braku
aktualnego modelu mennica starała się zaopatrzyć wizerunek władcy w szczegóły dla niego
charakterystyczne, a znane artyście z obserwacji, czy choćby ze słyszenia.
Z roku 270, jakkolwiek nie z pierwszej emisji, pochodzą trzy monety z Siscii. Wszystkie
trzy wybite zostały przed końcem roku 270, a zatem na przestrzeni ok. pół roku.
Niedokładności opisu Mannsa i brak materiału ilustracyjnego, pozwalałyby włączyć monety nr. nr. 151636
i 102373 (patrz niżej) do produkcji roku 271, w której spotykamy te same legendy rewersów. Jednak datowanie
aureusa nr. 216581 przez Mannsa i Delbruecka jest jednoznaczne, a wymienione antoniniany pewnymi szczegó-
łami portretu, a także liternictwem, łączą się z nim ściśle.
169
2
Portret przedstawia twarz pociągłą, o wydatnym, ostro zakończonym nosie z lekkim garbkiem.
Silnie podkreślony luk brwiowy i niskie, cofnięte czoło, przypominają niektóre portrety Klau-
diusza II. Ostry i mocno wysunięty do przodu podbródek, typowy dla wielu portretów obu braci,
w połączeniu z delikatnym wykrojem ust i krótką górną wargą, zbliżają omawiany portret ra-
czej do wizerunków Quintillusa (por. monetę nr 104689 — il. 2). Mimo to moneta nasza stanowi
cenny dokument ikonograficzny — przy uderzającym podobieństwie rysów twarzy tym wyraź-
niej widać różnicę w traktowaniu włosów. U Aureliana wykonane są one za pomocą krótkich
nacięć, układających się równolegle do konturu fryzury. Monety Quintillusa (w tym i nasz,
cytowany egzemplarz) przedstawiają fryzurę złożoną z krótkich pukli modelowanych na wi-
zerunku przy pomocy wypukłych i nieregularnych punktów i „przecinków". U Aureliana mamy
więc typowe uczesanie żołnierskie, występujące wśród poprzedników np. u Klaudiusza, a po-
śród następców noszone przez Probusa, Carinusa i cesarzy tetrarchii. Bliższe szczegóły uczesania
i zarostu, ze względu na stan zachowania monety, niejasne.
Fakt, że najwcześniejsza moneta Aureliana łączy w portrecie rysy twarzy poprzednika z ele-
mentami właściwymi późniejszym wizerunkom Aureliana, może świadczyć, że mimo braku
aktualnego modelu mennica starała się zaopatrzyć wizerunek władcy w szczegóły dla niego
charakterystyczne, a znane artyście z obserwacji, czy choćby ze słyszenia.
Z roku 270, jakkolwiek nie z pierwszej emisji, pochodzą trzy monety z Siscii. Wszystkie
trzy wybite zostały przed końcem roku 270, a zatem na przestrzeni ok. pół roku.
Niedokładności opisu Mannsa i brak materiału ilustracyjnego, pozwalałyby włączyć monety nr. nr. 151636
i 102373 (patrz niżej) do produkcji roku 271, w której spotykamy te same legendy rewersów. Jednak datowanie
aureusa nr. 216581 przez Mannsa i Delbruecka jest jednoznaczne, a wymienione antoniniany pewnymi szczegó-
łami portretu, a także liternictwem, łączą się z nim ściśle.
169