DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Borkowski, Zbigniew: Portret Cesarza Aureliana na Monetach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19397#0174
216581 aureus, Siscia 270 (ii. 3)
A. IMP C AVRELIANVS AVG
Popiersie cesarza w zbroi zwrócone w prawo.
Głowa w wieńcu laurowym.
R. FIDES MTLITVM
Fides, zwrócona w lewo, stoi trzymając dwa signa.
RIC 93
Wbrew opinii Webba, zarówno Manns jak i Delbrueck, zaliczają ten typ do produkcji Siscii a nie Mediolanu.
Atrybucja Delbruecka jest dla nas tym bardziej wiążąca, że nie może wchodzić tu w grę zwykła zbieżność zesche-
matyzowanych opisów, bowiem awers naszej monety wybity jest tym samym stemplem co aureus znajdujący się
w Paryżu (Rew. Concordi legi, RIC 86) publikowany przez Delbruecka (tabl. 23 nr 5). Poza tym wspom-
niane już cechy liternictwa każą łączyć nasz aureus z monetą nr 151636 (patrz niżej) jako produkcję jednego
ośrodka, co wobec uznania tej ostatniej za siscjeńską (RIC 199?) prowadziłoby do poważnej sprzeczności.
Portret wykonany w dość wysokim reliefie. Twarz pociągła, długa, o grubych rysach. Czoło
zmarszczone, łuk brwiowy wydatny. Nos prosty, mięsisty. Górna warga długa, usta zaciśnięte.
Żuchwa kanciasta i szeroka. Szyja silnie umięśniona. Oko szeroko otwarte, z zaznaczoną źrenicą,
dolna powieka silnie podkreślona. Poniżej policzka głęboka bruzda biegnie ukośnie od wyso-
kości nosa do kącika ust. Włosy nad czołem wykonane za pomocą krótkich kreseczek, prosto-
padłych do linii czoła, na głowie zaznaczone wypukłymi punktami. Fryzura krótka, typu żoł-
nierskiego. Linia włosów nad czołem równoległa do brwi i załamana pod kątem prostym, na
karku spada ukośnie od wysokości ucha. Zarost krótki, zaznaczony podobnie jak fryzura punk-
tami, pokrywa szczękę i część policzka, łącząc się z włosami na skroni. Wąsy zaznaczone bardzo
lekko. Szyja podgolona wysoko, z granicą zarostu równoległą do profilu żuchwy. Wieniec
laurowy związany z tyłu wstążkami, zakończonymi kulkami. Pancerz o typie polowym, z pro-
stokątnym wycięciem pod szyją, łuskowy. Naramiennik zdobiony ornamentem w formie jo-
dełki. Pteryges rozchodzące się promieniście.
Delbrueck omawiając portret z tego samego stempla, mówi o „Raubertypus" Klaudiusza II20.
Rzeczywiście, kształt głowy, proporcje twarzy i ogólny wyraz portretu, przypominają wizerunki
Klaudiusza. Interesującym szczegółem jest przedstawiony na naszej monecie zarost na szyi
charakterystyczny dla Aureliana, a obcy w zasadzie portretom poprzednika. Fakt ten wydaje
się potwierdzać obserwację uczynioną przy porównywaniu fryzur Aureliana i Quintillusa.
Delbrueck, jw., s. 159.
170
A. IMP C AVRELIANVS AVG
Popiersie cesarza w zbroi zwrócone w prawo.
Głowa w wieńcu laurowym.
R. FIDES MTLITVM
Fides, zwrócona w lewo, stoi trzymając dwa signa.
RIC 93
Wbrew opinii Webba, zarówno Manns jak i Delbrueck, zaliczają ten typ do produkcji Siscii a nie Mediolanu.
Atrybucja Delbruecka jest dla nas tym bardziej wiążąca, że nie może wchodzić tu w grę zwykła zbieżność zesche-
matyzowanych opisów, bowiem awers naszej monety wybity jest tym samym stemplem co aureus znajdujący się
w Paryżu (Rew. Concordi legi, RIC 86) publikowany przez Delbruecka (tabl. 23 nr 5). Poza tym wspom-
niane już cechy liternictwa każą łączyć nasz aureus z monetą nr 151636 (patrz niżej) jako produkcję jednego
ośrodka, co wobec uznania tej ostatniej za siscjeńską (RIC 199?) prowadziłoby do poważnej sprzeczności.
Portret wykonany w dość wysokim reliefie. Twarz pociągła, długa, o grubych rysach. Czoło
zmarszczone, łuk brwiowy wydatny. Nos prosty, mięsisty. Górna warga długa, usta zaciśnięte.
Żuchwa kanciasta i szeroka. Szyja silnie umięśniona. Oko szeroko otwarte, z zaznaczoną źrenicą,
dolna powieka silnie podkreślona. Poniżej policzka głęboka bruzda biegnie ukośnie od wyso-
kości nosa do kącika ust. Włosy nad czołem wykonane za pomocą krótkich kreseczek, prosto-
padłych do linii czoła, na głowie zaznaczone wypukłymi punktami. Fryzura krótka, typu żoł-
nierskiego. Linia włosów nad czołem równoległa do brwi i załamana pod kątem prostym, na
karku spada ukośnie od wysokości ucha. Zarost krótki, zaznaczony podobnie jak fryzura punk-
tami, pokrywa szczękę i część policzka, łącząc się z włosami na skroni. Wąsy zaznaczone bardzo
lekko. Szyja podgolona wysoko, z granicą zarostu równoległą do profilu żuchwy. Wieniec
laurowy związany z tyłu wstążkami, zakończonymi kulkami. Pancerz o typie polowym, z pro-
stokątnym wycięciem pod szyją, łuskowy. Naramiennik zdobiony ornamentem w formie jo-
dełki. Pteryges rozchodzące się promieniście.
Delbrueck omawiając portret z tego samego stempla, mówi o „Raubertypus" Klaudiusza II20.
Rzeczywiście, kształt głowy, proporcje twarzy i ogólny wyraz portretu, przypominają wizerunki
Klaudiusza. Interesującym szczegółem jest przedstawiony na naszej monecie zarost na szyi
charakterystyczny dla Aureliana, a obcy w zasadzie portretom poprzednika. Fakt ten wydaje
się potwierdzać obserwację uczynioną przy porównywaniu fryzur Aureliana i Quintillusa.
Delbrueck, jw., s. 159.
170