DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Borkowski, Zbigniew: Portret Cesarza Aureliana na Monetach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19397#0188
ności: po pierwsze brak w nich śladów rysów poprzednika, po drugie zgadzają się z nim pod
względem takich szczegółów ikonograficznych, jak: sposób uczesania bez zatok na skroniach
o prostej niemal linii łączącej granicę włosów nad karkiem i nad czołem, typ zarostu podgo-
lonego na szyi do linii poniżej szczęki i wreszcie omówiony już kształt czaszki. Różnice wynikają,
jak się wydaje, z niepełnego zrozumienia geometrycznej idei kompozycji mediolańskiej, stąd
inne proporcje twarzy do masy głowy, inne wreszcie umieszczenie centralnych punktów głowy
(ucho, oko). Portret jest nadal kompozycją w kole, ale bez oparcia o te punkty, pozbawioną
logiki wzoru.
Podobnie przedstawia się sytuacja w Cyzicus, gdzie jednak związek z nowo wprowadzonym
wzorem w jeszcze większym stopniu sprowadza się do luźnych jego elementów, dając w wyniku
portret jeszcze mniej harmonijny niż w Siscii, choć formalnie, przebiegiem niektórych elementów
konstrukcji potwierdzający, że model już istnieje. Wynika to przede wszystkim z niższego tu
niż gdzie indziej poziomu artystycznego produkcji. Mennica cyzyceńska, ważna jako główna,
a początkowo jedyna na Wschodzie, nastawiona była na zaopatrzenie rynku w bite masowo
antoniniany. Brak natomiast prawie zupełnie w jej produkcji złota, przy którym zatrudniano
zwykle najlepszych rytowników. O podporządkowaniu się mennicy zarządzeniom władzy mówią,
oprócz radykalnej zmiany typu portretu (patrz niżej) również nowe znaki mennicze i ustalający
się właśnie jako obowiązujący typ popiersia w pancerzu ukazujący łuski i pteryges, różny od
panującego dotychczas w Cyzicus małego wycinka popiersia pomijającego te szczegóły.
151595 antoninian, Cyzicus 271—272 (iJ, 17)
A. IMP AVRELIANVS AVG
Popiersie cesarza w zbroi zwrócone w prawo. Głowa
w corona radiata.
R. FIDES MILITVM -U
Nagi Jowisz stojący w lewo, z lewą ręką opartą o scep-
trum wręcza glob cesarzowi odzianemu w strój wojsko-
wy, z krótkim berłem w ręku.
RIC 344
102377 antoninian, Cyzicus 271-272 fil." 18)
' A. IMP AVRELIANVS AVG
Popiersie cesarza w pancerzu zwrócone w prawo. Głowa
w corona radiata.
R. CONCORD MILIT -L
* c *
Jowisz wręcza glob cesarzowi (por. monetę 151595)
RIC 342
184
względem takich szczegółów ikonograficznych, jak: sposób uczesania bez zatok na skroniach
o prostej niemal linii łączącej granicę włosów nad karkiem i nad czołem, typ zarostu podgo-
lonego na szyi do linii poniżej szczęki i wreszcie omówiony już kształt czaszki. Różnice wynikają,
jak się wydaje, z niepełnego zrozumienia geometrycznej idei kompozycji mediolańskiej, stąd
inne proporcje twarzy do masy głowy, inne wreszcie umieszczenie centralnych punktów głowy
(ucho, oko). Portret jest nadal kompozycją w kole, ale bez oparcia o te punkty, pozbawioną
logiki wzoru.
Podobnie przedstawia się sytuacja w Cyzicus, gdzie jednak związek z nowo wprowadzonym
wzorem w jeszcze większym stopniu sprowadza się do luźnych jego elementów, dając w wyniku
portret jeszcze mniej harmonijny niż w Siscii, choć formalnie, przebiegiem niektórych elementów
konstrukcji potwierdzający, że model już istnieje. Wynika to przede wszystkim z niższego tu
niż gdzie indziej poziomu artystycznego produkcji. Mennica cyzyceńska, ważna jako główna,
a początkowo jedyna na Wschodzie, nastawiona była na zaopatrzenie rynku w bite masowo
antoniniany. Brak natomiast prawie zupełnie w jej produkcji złota, przy którym zatrudniano
zwykle najlepszych rytowników. O podporządkowaniu się mennicy zarządzeniom władzy mówią,
oprócz radykalnej zmiany typu portretu (patrz niżej) również nowe znaki mennicze i ustalający
się właśnie jako obowiązujący typ popiersia w pancerzu ukazujący łuski i pteryges, różny od
panującego dotychczas w Cyzicus małego wycinka popiersia pomijającego te szczegóły.
151595 antoninian, Cyzicus 271—272 (iJ, 17)
A. IMP AVRELIANVS AVG
Popiersie cesarza w zbroi zwrócone w prawo. Głowa
w corona radiata.
R. FIDES MILITVM -U
Nagi Jowisz stojący w lewo, z lewą ręką opartą o scep-
trum wręcza glob cesarzowi odzianemu w strój wojsko-
wy, z krótkim berłem w ręku.
RIC 344
102377 antoninian, Cyzicus 271-272 fil." 18)
' A. IMP AVRELIANVS AVG
Popiersie cesarza w pancerzu zwrócone w prawo. Głowa
w corona radiata.
R. CONCORD MILIT -L
* c *
Jowisz wręcza glob cesarzowi (por. monetę 151595)
RIC 342
184