DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Borkowski, Zbigniew: Portret Cesarza Aureliana na Monetach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19397#0203
czone są tylko za pomocą szeregu nacięć, biegnących w dół od punktu położonego nieco powy-
żej kącika ust, do gęstego i wyraźnie zaznaczonego zarostu brody.
W jakiej mierze omówione szczegóły uczesania i zarostu możemy uznać za istotne pod wzglę-
dem ikonograficznym, tzn. jaka może być ich waga jako czynnika odróżniającego wizerunki
Aureliana od władców panujących w okresie od upadku Galliena do Dioklecjana i tetrarchii,
postaramy się prześledzić porównując sposób traktowania włosów i zarostu na zachowanych
zabytkach.
Monety Klaudiusza II przedstawiają najczęściej włosy krótko ostrzyżone, choć
niektóre egzemplarze, na których fryzura modelowana jest za pomocą długich, równoległych li-
nii64, mogą sugerować włosy nieco dłuższe. UOrange pragnąc widzieć wizerunek Klaudiusza
na reliefie z Museo delie Termę65, idzie za tą drugą ewentualnością, bowiem osoba identyfiko-
wana przez niego, posiada nie tylko włosy, ale i zarost, dłuższe niż na przeważającej większości
monet. Od Aureliana różni się przeciętny wizerunek Klaudiusza, w sposób dość istotny, ukształto-
waniem nasady włosów nad czołem — wszystkie portrety Klaudiusza wykazują mianowicie
głębokie „zatoki" nad czołem. Fryzura i zarost modelowane są w jednakowy sposób — za po-
mocą nacięć, jednak przytłaczająca większość portretów pokazuje ogoloną szyję, a jedynie nie-
liczne okazy monet prezentują zarost na szyi66.
Q u i n t i 11 u s przedstawiany jest z fryzurą utworzoną z dość długich pukli i krótko ostrzy-
żoną brodą.
T a c i t u s, którego od illyryjskich poprzedników i następców różniło zarówno senatorskie
pochodzenie, jak i podeszły wiek (75 lat), nosi włosy krótko ostrzyżone i zaznaczone krótkimi
nacięciami. Broda natomiast, w formie długich, miękkich kosmyków osłania tłusty podbródek
i opada nisko na szyję.
64 Delbrueck, tabl. 22 nr 9.
65 H. P. L'0 rangę, Studien zur Geschichte des spatantiken Portrats. Oslo 1933, s. 97.
66 Delbrueck, jw., tabl. 22.
199
żej kącika ust, do gęstego i wyraźnie zaznaczonego zarostu brody.
W jakiej mierze omówione szczegóły uczesania i zarostu możemy uznać za istotne pod wzglę-
dem ikonograficznym, tzn. jaka może być ich waga jako czynnika odróżniającego wizerunki
Aureliana od władców panujących w okresie od upadku Galliena do Dioklecjana i tetrarchii,
postaramy się prześledzić porównując sposób traktowania włosów i zarostu na zachowanych
zabytkach.
Monety Klaudiusza II przedstawiają najczęściej włosy krótko ostrzyżone, choć
niektóre egzemplarze, na których fryzura modelowana jest za pomocą długich, równoległych li-
nii64, mogą sugerować włosy nieco dłuższe. UOrange pragnąc widzieć wizerunek Klaudiusza
na reliefie z Museo delie Termę65, idzie za tą drugą ewentualnością, bowiem osoba identyfiko-
wana przez niego, posiada nie tylko włosy, ale i zarost, dłuższe niż na przeważającej większości
monet. Od Aureliana różni się przeciętny wizerunek Klaudiusza, w sposób dość istotny, ukształto-
waniem nasady włosów nad czołem — wszystkie portrety Klaudiusza wykazują mianowicie
głębokie „zatoki" nad czołem. Fryzura i zarost modelowane są w jednakowy sposób — za po-
mocą nacięć, jednak przytłaczająca większość portretów pokazuje ogoloną szyję, a jedynie nie-
liczne okazy monet prezentują zarost na szyi66.
Q u i n t i 11 u s przedstawiany jest z fryzurą utworzoną z dość długich pukli i krótko ostrzy-
żoną brodą.
T a c i t u s, którego od illyryjskich poprzedników i następców różniło zarówno senatorskie
pochodzenie, jak i podeszły wiek (75 lat), nosi włosy krótko ostrzyżone i zaznaczone krótkimi
nacięciami. Broda natomiast, w formie długich, miękkich kosmyków osłania tłusty podbródek
i opada nisko na szyję.
64 Delbrueck, tabl. 22 nr 9.
65 H. P. L'0 rangę, Studien zur Geschichte des spatantiken Portrats. Oslo 1933, s. 97.
66 Delbrueck, jw., tabl. 22.
199