Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (14.1970)

Wanda Zdrojewska

LUSTRA RĘCZNE W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO

W WARSZAWIE

o

V»^r braz brązowych luster antycznych w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
nie byłby pełny, gdybyśmy poprzestali na omówieniu luster stojących i pudełkowych dokona-
nym w dwóch oddzielnych rozprawach, publikowanych na łamach Rocznika Muzeum Narodo-
wego1. Dlatego też należy poświęcić jeszcze kilka słów tej kategorii zabytków i opracować
lustra ręczne z kolekcji warszawskiej.

Zanim jednak przystąpimy do szczegółowej analizy poszczególnych obiektów wypada
omówić pokrótce historię tego typu zwierciadeł, nie wnikając w zagadnienia technologiczne,
które były już rozpatrywane w przytoczonych wyżej rozprawach, a także dać krótką charakte-
rystykę analizowanego zespołu.

Lustra ręczne stanowią typ najstarszy spośród używanych w starożytności. Na terenie Grecji
były one w użyciu już w okresie mykeńskim, o czym świadczą znaleziska w Mykenach, Vaphio,
Thoricos i inne2. Z okresu archaicznego najlepiej znane są tzw. lustra typu argiwo-korynckiego
o charakterystycznym kształcie uchwytu, odlewanego razem z dyskiem. Uchwyt dzielił się na
trzy części, z których najbliższa dysku miała kształt prostokątny i była wyraźnie oddzielona
od następnej, węższej, uformowanej w postaci zwężającego się ku dołowi długiego pasa, wy-
odrębnionego podcięciem od części trzeciej przybierającej kształt kulisty i zaopatrzonej w uch-
wyt, służący do wieszania lustra.

Najwcześniejsze lustra tego typu są datowane na VI w. p.n.e. W tym też czasie zdobiono

1 W. Zdrojewska, Fragmenty greckich luster stojących w Muzeum Narodowym w Warszawie. Rocz-
nik Muzeum Narodowego w Warszawie, IX, 1965, s. 55—82, il. 8 oraz W. Zdrojewska, Fragmenty luster
pudełkowych w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie,
XI, 1967, s. 67—86, il. 6.

2 A. de Ridder, Speculum. DA, s. 1423, przypis 42, 43, 45. Por. też V. N e t o 1 i c z k a, KaT07rc:pov.
RE, XI, 1,21, s. 35 (tamże literatura przedmiotu).

149