DOI Heft:
Rzym
DOI Artikel:Rodziewicz, Mieczysław: Fragment późnoantycznej tacy z Edfu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19554#0263
Z dotychczasowych badań wynika, że tace czworokątne wytwarzane były w IV wieku17.
Jeśli chodzi o miejsce produkcji, to początkowo przypuszczano, że ośrodkiem tym był Egipt18.
Jednakże nowsze badania na terenie północnej Afryki przyniosły nowe, bardzo interesujące
dane, które wskazują, że również na tamtych terenach istniały pracownie wytwarzające takie
naczynia19. Fragmenty czworokątnych tac posiadają najlepsze określenia chronologiczne w całej
ceramice późnoantycznej i pośrednio dają wskazówki chronologiczne dla naczyń niedekorowa-
nych lub dekorowanych długo występującym ornamentem ruletki, stanowiły bowiem punkt
odniesienia dla identyfikacji analogicznego wyrobu ceramicznego i jego chronologii. W ostat-
nich badaniach ceramiki z Aleksandrii na Kom el Dikka prowadzonych kompleksowo stwier-
dzono, że taki wyrób ceramiczny należy do bardzo rzadkich, a podobny ale nieco o innym
składzie domieszek występuje w Egipcie ale nie był używany do wyrobu omawianych tac. Wy-
daje się sprawą najbardziej prawdopodobną, że tego typu ceramika, a co za tym idzie również
czworokątne tace, nie były wytwarzane w Egipcie, lecz na innych terenach północnej Afryki.
Dodatkową, a dotychczas nie wykorzystaną wskazówką na to, że tego typu wyroby ceramiczne
są charakterystyczne dla pracowni afrykańskich, są tzw. lampki afrykańskie, na których wystę-
pują identyczne elementy stylowe obok analogicznej gliny. Pogląd ten wymaga jednak potwier-
dzenia w dalszych szczegółowych badaniach stratygraficznych w Egipcie (przede wszystkim
w Aleksandrii na Kom el Dikka) oraz szerszych prac badawczych na innych terenach, prowa-
dzonych pod tym kątem widzenia.
Omówiony wyżej fragment naczynia z Edfu zaliczamy do grupy ceramiki późnoantycznej,
charakterystycznej dla IV w.n.e. Należał on do tacy wyobrażającej na wylewie scenę polowania,
a na dnie najprawdopodobniej toaletę Pegaza. Tace tego typu służyły podobnie jak ich wzorce
metalowe do celów kultowych20.
17 Przede wszystkim na podobieństwach z monetami Konstancjusza Juliana Apostaty i Walensa. Por. A 1 -
lais, Piat de Djemila, jw., s. 46.
18 W a c e, jw.
19 A 11 a i s, Piat de Djemila, jw., oraz tenże, Note complementaire, jw.
20 A 11 a i s, Piat de Djemila, jw., s. 44—45. Srebrne egzemplarze odkryto w Corbridge i Risley. Por. W a c e,
17*
259
Jeśli chodzi o miejsce produkcji, to początkowo przypuszczano, że ośrodkiem tym był Egipt18.
Jednakże nowsze badania na terenie północnej Afryki przyniosły nowe, bardzo interesujące
dane, które wskazują, że również na tamtych terenach istniały pracownie wytwarzające takie
naczynia19. Fragmenty czworokątnych tac posiadają najlepsze określenia chronologiczne w całej
ceramice późnoantycznej i pośrednio dają wskazówki chronologiczne dla naczyń niedekorowa-
nych lub dekorowanych długo występującym ornamentem ruletki, stanowiły bowiem punkt
odniesienia dla identyfikacji analogicznego wyrobu ceramicznego i jego chronologii. W ostat-
nich badaniach ceramiki z Aleksandrii na Kom el Dikka prowadzonych kompleksowo stwier-
dzono, że taki wyrób ceramiczny należy do bardzo rzadkich, a podobny ale nieco o innym
składzie domieszek występuje w Egipcie ale nie był używany do wyrobu omawianych tac. Wy-
daje się sprawą najbardziej prawdopodobną, że tego typu ceramika, a co za tym idzie również
czworokątne tace, nie były wytwarzane w Egipcie, lecz na innych terenach północnej Afryki.
Dodatkową, a dotychczas nie wykorzystaną wskazówką na to, że tego typu wyroby ceramiczne
są charakterystyczne dla pracowni afrykańskich, są tzw. lampki afrykańskie, na których wystę-
pują identyczne elementy stylowe obok analogicznej gliny. Pogląd ten wymaga jednak potwier-
dzenia w dalszych szczegółowych badaniach stratygraficznych w Egipcie (przede wszystkim
w Aleksandrii na Kom el Dikka) oraz szerszych prac badawczych na innych terenach, prowa-
dzonych pod tym kątem widzenia.
Omówiony wyżej fragment naczynia z Edfu zaliczamy do grupy ceramiki późnoantycznej,
charakterystycznej dla IV w.n.e. Należał on do tacy wyobrażającej na wylewie scenę polowania,
a na dnie najprawdopodobniej toaletę Pegaza. Tace tego typu służyły podobnie jak ich wzorce
metalowe do celów kultowych20.
17 Przede wszystkim na podobieństwach z monetami Konstancjusza Juliana Apostaty i Walensa. Por. A 1 -
lais, Piat de Djemila, jw., s. 46.
18 W a c e, jw.
19 A 11 a i s, Piat de Djemila, jw., oraz tenże, Note complementaire, jw.
20 A 11 a i s, Piat de Djemila, jw., s. 44—45. Srebrne egzemplarze odkryto w Corbridge i Risley. Por. W a c e,
17*
259