DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Matuszakajte, Maria: Wizerunek Stanisława Radziwiłła
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19584#0107
ności podlaskie Goniądz i Rajgród103. W 1515 г., w czasie spotkania Zygmunta I z cesarzem
Maksymilianem w Wiedniu, Radziwiłł znajdował się w najbliższym otoczeniu króla. Można tu
przytoczyć ciekawy, zanotowany przez M. Stryj ko wskiego szczegół, dotyczący tego sławnego
zjazdu monarchów i świadczący o wysokich aspiracjach kanclerza. Jak podaje kronikarz „Miko-
łaj też Radziwiłł i Stanisław Gastold, z wielkim kosztem z Polski w muzyce ćwiczonych mieli
przez sto po moskiewsku i po tatarsku i kozacku przybranych młodzieńców, którzy z instrumen-
tami rozmaitymi muzices, z szablami i sajdakami, na krzywych butach, przed cesarzem w koś-
ciele figurą zawżdy msze i nieszpory śpiewali, z wielkim podziwieniem postronnych narodów
Niemców i Włochów, którzy w tych stronach litewskich naród być gruby, przedtym rozumieli"104.
Radziwiłłowski biograf podaje iż Litwini zadziwili wówczas cudzoziemców przepychem i wyk-
wintem. Występujący jako jeden z doradców Zygmunta, Mikołaj III Radziwiłł zwrócił na siebie
uwagę cesarza, który w dowód swej łaski ofiarował mu godność księcia Św. Cesarstwa Rzym-
skiego. Dyplom na tytuł księcia na Goniądzu i Medelach został mu przesłany w 1518 r. przez
Miedzelewskiego, kanonika wileńskiego105 i odziedziczony przez jego potomków w prostej
linii106.
Nie posiadamy żadnych wiadomości czy fundator licznych kościołów 107 Mikołaj III Radzi-
wiłł biegły w różnych naukach i w wielu językach108, wysoko ceniący muzykę interesował się
malarstwem. Niezbitym dowodem, że już na początku XVI w. znajdowały się w jego zbiorach
rodzinne portrety, jest wykonany przez Leybowicza wizerunek małżonki Radziwiłła — Elżbiety
Anny Nasiłowskiej (il. 7)109, niewątpliwie najstarszy pośród przekazanych przez sztycharza
konterfektów110. Mimo że miedzioryt został wykonany na podstawie późnej kopii, nosi on
jeszcze zupełnie wyraźne piętno sztuki rusko-bizantyńskiej, rozpowszechnionej na terytorium
Wielkiego Księstwa Litewskiego. Statyczna, ściśle frontalnie ujęta figura, linearny rysunek,
103 Dobra te, należące dotąd do kniazia Glińskiego, zostały skonfiskowane po jego ucieczce do Moskwy.
К o t J u baj, jw., s. 36.
104 M. Stryjkowski, Kronika polska, litewska i żmudzka. Królewiec MDLXXXII, s. 748.
105 Kot łub aj, jw.,s. 37.
106 Po wygaśnięciu 1541 ze śmiercią Mikołaja IV Radziwiłła rodu książąt na Goniądzu i Medelach, tytuł
książęcy zostaje ponownie nadany całemu rodowi Radziwiłłów przez Karola V w Ausburgu, w 1547 roku w czasie
specjalnie w tym celu zorganizowanej misji Mikołaja Czarnego. Bartoszewicz, jw., s. 21.
107 Należały do nich dwa parafialne kościoły w Rajgrodzie i Dobrzyniu, fundowane 1519 i kościół św. Ducha
w Goniądzu, ufundowany 1520. W następnym roku powstała tu jeszcze jedna fundacja Mikołaja III Radziwiłła —
kościół i klasztor XX Misjonarzy. Ko tłu baj, jw., s. 38.
108 K.Niesiecki, Herbarz polski, t. VIII, Lipsk 1841, s. 46.
109 Według radziwiłłowskiego biografa żona Mikołaja III Radziwiłła —Elżbieta Anna Nasiłowska, córka
Bohdana była siostrą Jerzego Nasiłowskiego, który 1542 był wojewodą wileńskim. Zmarła w roku 1547 i została
pochowana w Wilnie. К o 11 u b a j, jw., s. 38. Dworzaczek podaje, iż małżonką Radziwiłła była Elżbieta Sakowi-
czówna, zmarła 1542. Dworzaczek, jw., tabl. 163.
110 Icônes, jw., ryc. 13.
103
Maksymilianem w Wiedniu, Radziwiłł znajdował się w najbliższym otoczeniu króla. Można tu
przytoczyć ciekawy, zanotowany przez M. Stryj ko wskiego szczegół, dotyczący tego sławnego
zjazdu monarchów i świadczący o wysokich aspiracjach kanclerza. Jak podaje kronikarz „Miko-
łaj też Radziwiłł i Stanisław Gastold, z wielkim kosztem z Polski w muzyce ćwiczonych mieli
przez sto po moskiewsku i po tatarsku i kozacku przybranych młodzieńców, którzy z instrumen-
tami rozmaitymi muzices, z szablami i sajdakami, na krzywych butach, przed cesarzem w koś-
ciele figurą zawżdy msze i nieszpory śpiewali, z wielkim podziwieniem postronnych narodów
Niemców i Włochów, którzy w tych stronach litewskich naród być gruby, przedtym rozumieli"104.
Radziwiłłowski biograf podaje iż Litwini zadziwili wówczas cudzoziemców przepychem i wyk-
wintem. Występujący jako jeden z doradców Zygmunta, Mikołaj III Radziwiłł zwrócił na siebie
uwagę cesarza, który w dowód swej łaski ofiarował mu godność księcia Św. Cesarstwa Rzym-
skiego. Dyplom na tytuł księcia na Goniądzu i Medelach został mu przesłany w 1518 r. przez
Miedzelewskiego, kanonika wileńskiego105 i odziedziczony przez jego potomków w prostej
linii106.
Nie posiadamy żadnych wiadomości czy fundator licznych kościołów 107 Mikołaj III Radzi-
wiłł biegły w różnych naukach i w wielu językach108, wysoko ceniący muzykę interesował się
malarstwem. Niezbitym dowodem, że już na początku XVI w. znajdowały się w jego zbiorach
rodzinne portrety, jest wykonany przez Leybowicza wizerunek małżonki Radziwiłła — Elżbiety
Anny Nasiłowskiej (il. 7)109, niewątpliwie najstarszy pośród przekazanych przez sztycharza
konterfektów110. Mimo że miedzioryt został wykonany na podstawie późnej kopii, nosi on
jeszcze zupełnie wyraźne piętno sztuki rusko-bizantyńskiej, rozpowszechnionej na terytorium
Wielkiego Księstwa Litewskiego. Statyczna, ściśle frontalnie ujęta figura, linearny rysunek,
103 Dobra te, należące dotąd do kniazia Glińskiego, zostały skonfiskowane po jego ucieczce do Moskwy.
К o t J u baj, jw., s. 36.
104 M. Stryjkowski, Kronika polska, litewska i żmudzka. Królewiec MDLXXXII, s. 748.
105 Kot łub aj, jw.,s. 37.
106 Po wygaśnięciu 1541 ze śmiercią Mikołaja IV Radziwiłła rodu książąt na Goniądzu i Medelach, tytuł
książęcy zostaje ponownie nadany całemu rodowi Radziwiłłów przez Karola V w Ausburgu, w 1547 roku w czasie
specjalnie w tym celu zorganizowanej misji Mikołaja Czarnego. Bartoszewicz, jw., s. 21.
107 Należały do nich dwa parafialne kościoły w Rajgrodzie i Dobrzyniu, fundowane 1519 i kościół św. Ducha
w Goniądzu, ufundowany 1520. W następnym roku powstała tu jeszcze jedna fundacja Mikołaja III Radziwiłła —
kościół i klasztor XX Misjonarzy. Ko tłu baj, jw., s. 38.
108 K.Niesiecki, Herbarz polski, t. VIII, Lipsk 1841, s. 46.
109 Według radziwiłłowskiego biografa żona Mikołaja III Radziwiłła —Elżbieta Anna Nasiłowska, córka
Bohdana była siostrą Jerzego Nasiłowskiego, który 1542 był wojewodą wileńskim. Zmarła w roku 1547 i została
pochowana w Wilnie. К o 11 u b a j, jw., s. 38. Dworzaczek podaje, iż małżonką Radziwiłła była Elżbieta Sakowi-
czówna, zmarła 1542. Dworzaczek, jw., tabl. 163.
110 Icônes, jw., ryc. 13.
103