DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Pawlicki, Franciszek; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Urny kanopskie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19628#0116
Narodowe otrzymało z Muzeum Luwru16. Z tego samego czasu pochodzi również urna należąca
niegdyś do kolekcji łańcuckiej księżny Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej, znajdująca się
w zbiorach Muzeum Narodowego od 1952 r.
I. URNA KANOPSKA nr 147450 MN17 (il. 1)
Najstarszą urną w zespole warszawskim jest alabastrowa kanopa z pokrywą w kształcie
głowy ludzkiej, datowana na okres panowania XVIII dyn. Trudno dokładnie ustalić pro-
weniencję i historię zabytku, ale na podstawie zachowanych dokumentów wiadomo, iż został
on zakupiony przez Annę z Tyszkiewiczów Potocką-Dunin Wąsowiczową w czasie jej podróży
do Włoch w latach 1826—1827, a po przewiezieniu do Polski wszedł w skład powstałej w Jabłonnie
kolekcji Potockich18. Po drugiej wojnie światowej urna znalazła się w zbiorach Muzeum Naro-
dowego.
Pokrywa urny (il. 2) wymodelowana w kształcie głowy ludzkiej zwraca uwagę bardzo precy-
zyjnie opracowanymi detalami. Twarz jest niewielka, o pełnych policzkach i łagodnie zaokrąglo-
nym podbródku. Duże, migdałowate oczy osadzone są lekko ukośnie w oczodołach. Górne
powieki oraz łuki brwiowe o silnie podkreślonej krzywiźnie zostały plastycznie wydobyte. Nos
jest długi i prosty. Usta niewielkie, o wydatnych, wywiniętych wargach. Duże, nie przysłonięte
peruką uszy zostały opracowane tak, iż oprócz małżowiny usznej zaznaczony jest również tragus.
Krzywizna opadającej na czoło peruki podkreśla wygięcie linii łuków brwiowych nadając twarzy
charakterystyczny rys portretowy.
Wysmukły i bardzo wysoki brzusiec jest nieproporcjonalnie wydłużony w stosunku do małej
pokrywy, a brak wyraźnie podkreślonych ramion i wylewu wskazuje na typ kanop pojawiają-
cy się w czasach panowania XVIII dyn.
Inskrypcja wyryta na brzuścu w trzech kolumnach należy do VIII typu występującego na
urnach z XVIII dyn.19:
16 M. L. В e r n h a r d, Sztuka starożytna z Muzeum Luwru. Warszawa 1960, s. 37, nr 61—63.
17 Wys. 49 cm; zdjęcie publikowane w:K. Michałowski, Sztuka starożytna. Warszawa 1955, s. 142,
il. 90 (pomyłkowo podany nr 147430 MN).
18 W liście Anny Potockiej-Dunin Wąsowiczowej do Ministerstwa Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu
z 1827 r. wymieniona jest wśród obiektów rzymskich i etruskich także alabastrowa urna egipska: Archiwum Akt
Dawnych, Archiwum Anny Wąsowiczowej 184, Różne notatki gospodarcze nr 17; H. Morawska, Historia
kolekcji zabytków antycznych ze zbiorów Potockich w Jabłonnie. Warszawa 1971 (praca w maszynopisie znajduje
się w Katedrze Archeologii Śródziemnomorskiej UW).
19 S e t h e, jw., s. 21 (warianty 1, 2, 4 i 5); ten sam typ inskrypcji z analogicznym rozmieszczeniem tekstu:
G. Bjôrkman, Neby, the Mayor of Tjaru in the Reign of Tuthmosis IV. JARCE XI (1974), s. 43—51.
112
niegdyś do kolekcji łańcuckiej księżny Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej, znajdująca się
w zbiorach Muzeum Narodowego od 1952 r.
I. URNA KANOPSKA nr 147450 MN17 (il. 1)
Najstarszą urną w zespole warszawskim jest alabastrowa kanopa z pokrywą w kształcie
głowy ludzkiej, datowana na okres panowania XVIII dyn. Trudno dokładnie ustalić pro-
weniencję i historię zabytku, ale na podstawie zachowanych dokumentów wiadomo, iż został
on zakupiony przez Annę z Tyszkiewiczów Potocką-Dunin Wąsowiczową w czasie jej podróży
do Włoch w latach 1826—1827, a po przewiezieniu do Polski wszedł w skład powstałej w Jabłonnie
kolekcji Potockich18. Po drugiej wojnie światowej urna znalazła się w zbiorach Muzeum Naro-
dowego.
Pokrywa urny (il. 2) wymodelowana w kształcie głowy ludzkiej zwraca uwagę bardzo precy-
zyjnie opracowanymi detalami. Twarz jest niewielka, o pełnych policzkach i łagodnie zaokrąglo-
nym podbródku. Duże, migdałowate oczy osadzone są lekko ukośnie w oczodołach. Górne
powieki oraz łuki brwiowe o silnie podkreślonej krzywiźnie zostały plastycznie wydobyte. Nos
jest długi i prosty. Usta niewielkie, o wydatnych, wywiniętych wargach. Duże, nie przysłonięte
peruką uszy zostały opracowane tak, iż oprócz małżowiny usznej zaznaczony jest również tragus.
Krzywizna opadającej na czoło peruki podkreśla wygięcie linii łuków brwiowych nadając twarzy
charakterystyczny rys portretowy.
Wysmukły i bardzo wysoki brzusiec jest nieproporcjonalnie wydłużony w stosunku do małej
pokrywy, a brak wyraźnie podkreślonych ramion i wylewu wskazuje na typ kanop pojawiają-
cy się w czasach panowania XVIII dyn.
Inskrypcja wyryta na brzuścu w trzech kolumnach należy do VIII typu występującego na
urnach z XVIII dyn.19:
16 M. L. В e r n h a r d, Sztuka starożytna z Muzeum Luwru. Warszawa 1960, s. 37, nr 61—63.
17 Wys. 49 cm; zdjęcie publikowane w:K. Michałowski, Sztuka starożytna. Warszawa 1955, s. 142,
il. 90 (pomyłkowo podany nr 147430 MN).
18 W liście Anny Potockiej-Dunin Wąsowiczowej do Ministerstwa Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu
z 1827 r. wymieniona jest wśród obiektów rzymskich i etruskich także alabastrowa urna egipska: Archiwum Akt
Dawnych, Archiwum Anny Wąsowiczowej 184, Różne notatki gospodarcze nr 17; H. Morawska, Historia
kolekcji zabytków antycznych ze zbiorów Potockich w Jabłonnie. Warszawa 1971 (praca w maszynopisie znajduje
się w Katedrze Archeologii Śródziemnomorskiej UW).
19 S e t h e, jw., s. 21 (warianty 1, 2, 4 i 5); ten sam typ inskrypcji z analogicznym rozmieszczeniem tekstu:
G. Bjôrkman, Neby, the Mayor of Tjaru in the Reign of Tuthmosis IV. JARCE XI (1974), s. 43—51.
112