Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (3(39).2014)

debatę reinterpretującą procesy historyczne kształtujące to stulecie, pragnęliśmy osadzić
zespoły eksponowanych prac w narracji historycznej właśnie, akcentując najistotniejsze,
naszym zdaniem, przemiany, jakim podlegała sztuka w Polsce - w takim stopniu, w jakim
umożliwiały to zbiory muzealne. Zapisane są w nich bowiem nie tylko zmieniające się estetyki
danej chwili, twórcze aspiracje czy mody, jest też przekazany kalejdoskop głosów, postaw
i emocji znaczących całe minione stulecie. Nie trzeba przypominać, jak bardzo ten okres był
dramatyczny dla świata i dla Polski - od odrodzenia państwa w 1918 roku, poprzez trudną
budowę II Rzeczypospolitej, jej upadek i wojenną hekatombę skutkującą zagładą milionów
istnień (w tym elit kulturalnych) i Zagładą polskich Żydów, poprzez dekady PRL-u z pokręt-
nymi dziejami na pół niepodległego kraju - aż po ogromny przełom 1989 roku i przemiany,
których jesteśmy dziś uczestnikami. Na wystawie chcieliśmy unaocznić napięcia właściwe
kluczowym momentom tych lat. Dzięki budowanej w ten sposób narracji wizyta w galerii ma
być doświadczeniem edukującym, lecz również silnym doznaniem estetycznym, w którym
wrażliwość i emocje odgrywają ważną rolę.
Ostatnia uwaga ogólna dotyczy rodzaju wybranych prac. Obok tradycyjnie eksponowanych
w galeriach stałych obrazów i rzeźb pojawiły się licznie reprezentowane grafiki, fotomon-
taże i rysunki, a także filmy i rejestracje wideo. Te ostatnie - dotychczas niemal nieobecne
w zbiorach MN W - udało się pozyskać dzięki wsparciu Mecenasa Galerii XX i XXI Wieku,

il. 21 fig. 2
Sala 1 - prace formistów;
na pierwszym planie
rzeźba Zbigniewa
Pronaszki Portret Tytusa
Czyżewskiego, 1920
(odlew z 1989) I Room 1
- works by the Formists;
in the foreground,
Zbigniew Pronaszko’s
sculpture Portrait of
Tytus Czyżewski, 1920
(cast made in 1989)
fot. I photo Bartosz Bajerski