Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (3(39).2014)

62

Sztuka starożytna

scenach w świątyni, witając króla i serdecznie go obejmując, pozdrawiając brzękiem sistrum
i karmiąc swym boskim mlekiem.
Świąteczna procesja przedstawiona była w sali hypostylowej, na ścianach wschodniej
i północnej (podobnie jak w świątyni Hatszepsut)9. Na ścianie wschodniej w górnym rejestrze
umieszczono sceny z rzecznej procesji, ze statkami, wioślarzami, królewską barką, boską barką,
wodą pod kilem i niebem na górze. Na ścianie północnej procesja podąża już lądem, kapłani
dźwigają barkę, kapłanki potrząsają sistrami, kapłani recytują formuły, tancerki wykonują
akrobatyczne tańce, a oprócz króla, głównego oficjanta, w procesji biorą udział posążki króla
i jego antenatów. Celem procesji jest kaplica, gdzie na tronach siedzą Amon i Hathor (il. 10).
Dolny rejestr na obu ścianach zajmują sceny królewskiej wizyty (m.in. puryfikacja, prowadzenie
króla przez bóstwa do Amona, powitanie przez boginię) i rytuał ofiarny, w ramach którego król
przynosi przeróżne dary Amonowi. W zamian król dostaje obietnicę milionów lat panowania
(co zapisuje w annałach bogini pisma Sefchet-abui), a także potwierdzona jest jego koronacja
przez samego Atuma, solarnego boga-stwórcę, opiekuna władzy królewskiej.
Z postawionych na dobudowanej platformie ścian: południowej i południowego odcinka
ściany wschodniej, nie zachowało się niemal nic - zapewne zawalone fragmenty ścian najw-
cześniej padły łupem kamieniarzy, którzy chętnie skorzystali z surowca, który sam wpadł im
w ręce. Niewykluczone, że jakieś fragmenty można odnaleźć w magazynach muzeów, które
partycypowały w Egypt Exploration Fund na przełomie XIX i XX wieku. Wiadomo bowiem,
że w zamian za wkład finansowy w działalność wykopaliskową tej organizacji - często bardzo
skromny - muzea otrzymywały pewną liczbę znalezisk, proporcjonalnie do swego udziału.
W ten sposób obiekty pochodzące m.in. z Deir el-Bahari, gdzie pod egidą EEF prowadził wy-
kopaliska Edouard Naville, znalazły się w kilkudziesięciu muzeach rozproszonych po całym
świecie - zawędrowały nawet do Sydney czy Tokio10. Do tej pory udało się zidentyfikować
fragmenty pochodzące ze świątyni Totmesa III w British Museum w Londynie, w Fitzwilliam
Museum w Cambridge, w muzeach w Manchesterze i w Bolton11, a także w Nicholson Museum
w Sydney12. Zapewne dalsze poszukiwania również przyniosą pozytywne rezultaty. Niektóre
z odnalezionych fragmentów zostały już włączone do rysunków rekonstruowanych ścian
(w pomieszczeniach G i H).
Ściana zachodnia sali hypostylowej, stanowiąca zarazem fasadę zachodnich pomieszczeń,
miała dekorację jednorejestrową, imponującą rozmiarem i starannym modelunkiem postaci
króla i bogów. Ta część świątyni była dobrze oświetlona promieniami słońca wpadającymi
od wschodu przez okna znajdujące się w środkowej, wspartej na wyższych kolumnach części
sali i musiała robić olśniewające wrażenie, jarząc się kolorami wśród lasu kolumn. Głównym

9 Odtworzenie układu dekoracji sali hypostylowej jest efektem badań Janiny Wiercińskiej, która zajmuje
się też architekturą tej części świątyni, jak również skomplikowaną historią zmiany koncepcji świątyni i jej przebu-
dowy. Zob. Janina Wiercińska, The change of dimensions of the bark ofAmun in the light of recent studies on the temple
ofTuthmosis III at Deir el-Bahari [w:] 8. Ägyptologische Tempeltagung. Interconnections between temples. Warschau,
22.-25. September 2008, hrsg. von/edited by Monika Dolińska, Horst Beinlich, Wiesbaden 2010, s. 221-232. Königtum,
Staat und Gesellschaft früher Hochkulturen, 3,3.
10 W archiwach Egypt Exploration Society (dawniej EEF) znajduje się korespondencja dotycząca dys-
trybucji owych znalezisk.
11 Do tych muzeów udało się dotrzeć autorce w sierpniu 2013 r.; przewidziana jest kwerenda w kolejnych
muzeach.
12 Janina Wiercińska, Fragment of a Wall Relieffrom the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari [w:J Egyptian
Art in the Nicholson Museum Sydney, Karen N. Sowada and Boyo G. Ockinga (eds), Sydney 2005, s. 303-312, pl. 56.