Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (3(39).2014)

Andrzej Reiche

Polsko-kuwejckie badania archeologiczne
w północnym Kuwejcie w latach 2007-2012
Od 2007 roku Muzeum Narodowe w Warszawie, w ramach współpracy z Centrum Archeologii
Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, uczestniczy w badaniach archeologicz-
nych w północnym Kuwejcie1. Badania prowadzone są w regionie As-Sabbija, w którym roz-
poczęto zakrojone na szeroką skalę inwestycje związane z realizacją projektu budowy nowego
miasta. Prowadzone w czasie ich trwania roboty, m.in. budowa dróg, stanowią istotne zagro-
żenie dla znajdujących się na tym obszarze zabytków archeologicznych. Podjęte badania mają
zatem charakter ratunkowy i są wspólnym przedsięwzięciem Centrum oraz Departamentu
Starożytności i Muzeów Kuwejtu, który je finansuje2.
Region objęty badaniami ma charakter pustynno-stepowej równiny poprzecinanej jarami
rzek okresowych (wadi). Od zachodu i północy ogranicza go pasmo wzgórz Dżal az-Zor, a na
wschodzie i południu dochodzi do Zatoki Kuwejckiej. Ku Zatoce teren obniża się stopniowo
kilkoma skalistymi terasami zbudowanymi ze skał piaskowcowych i zlepieńców, kończąc
się rozległą piaszczystą równiną nadbrzeżną (sabkha). Skały te były wykorzystywane przez
mieszkańców tych terenów jako materiał budowlany (il. I)3.
Charakterystycznym elementem krajobrazu archeologicznego As-Sabbiji są rozrzucone
po całym regionie liczne kamienne kopce grobowe, których skupiskom często towarzyszy
konstrukcja kamienna w formie niskiej platformy. Większość grobów została na przestrzeni
dziejów wyrabowana i tylko w nielicznych przypadkach zachowało się wyposażenie, po-
zwalające na próbę ich datowania oraz poznanie dawnych obrządków grzebalnych. Kilka
zaledwie grobów udało się datować na koniec III i początek II tysiąclecia p.n.e. Trudne
warunki klimatyczne i brak ziemi uprawnej nie sprzyjały osadnictwu, a jego jedyne - jak
dotąd odkryte - starożytne pozostałości pochodzą z okresu chalkolitycznej kultury Ubaid
(VI-V tysiąclecie p.n.e.). Żadnego grobu nie udało się jednak w sposób jednoznaczny przy-
pisać do tego okresu. Należy zwrócić uwagę na fakt, że począwszy od III tysiąclecia p.n.e.
osadnictwo istniało na leżącej w Zatoce Kuwejckiej wyspie Failaka, i że nie odkryto tam jak
dotąd żadnego cmentarzyska z III i II tysiąclecia p.n.e., nie można zatem wykluczyć, że groby
z As-Sabbiji mogły należeć do mieszkańców Failakii. Inną możliwością jest przypisanie ich
domniemanym plemionom koczowniczym, które również mogły korzystać z tych terenów.

1 Ze strony Muzeum Narodowego w Warszawie w badaniach tych bierze udział autor artykułu.
2 Badaniami ze strony polskiej kieruje profesor Piotr Bieliński, zaś stronę kuwejcką reprezentuje dyrektor
Departamentu Starożytności dr Sultan ad-Duweish.
3 Hubert Kiersnowski, As-Sabbiya, Geological and Geomorphological Report [w:] Kuwaiti-Polish Archaeological
Investigations in Northent Kuwait. As-Sabbiya 200/-2010, ed. by Łukasz Rutkowski, Warsaw-Al-Jahra 2011, s. 8-9;
idem, Geomorfological Survey in the Bahra Area (niepublikowany raport z sezonu jesień 2010).