Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (3(39).2014)

Andrzej Reiche Polsko-kuwejckie badania archeologiczne w północnym Kuwejcie...

93

i niskim (ok. 40x30 cm) murkiem wykonanym z piaskowca, będą-
cym podstawą dla glinianej nadbudowy. Jego posadowienie leżało
ok. 50 cm powyżej poziomu cembrowiny. Wejście na teren cysterny,
flankowane dwoma filarami ułożonymi z kamieni, znajdowało się
prawdopodobnie w północno-wschodniej części muru obwodowe-
go. Na taką interpretację mógłby wskazywać charakter zawaliska
kamiennego w tym miejscu. W południowej części tego założenia
do wewnętrznej części muru obwodowego przylegała ława długości
4 m i szerokości 60 cm pokryta warstwą czerwonej gliny. Trzy
kamienne stopnie prowadziły od niej do cembrowiny cysterny-
studni, która miała 3,30 m głębokości, a jej wewnętrzna średnica
zwężała się od 3,2 m u góry do 1,35 m przy dnie - ponieważ ściany,
wykonane ze staranie dopasowanych dużych fragmentów łama-
nego piaskowca, schodziły lekko ukośnie w dół.
Cysterna miała co najmniej dwa okresy użytkowania. Koniec
pierwszego mógł być spowodowany utopieniem się w niej psa, któ-
rego szkielet został znaleziony w warstwie wilgotnego mułu leżą-
cego na skale macierzystej dna17. W muł była wbita warstwa dużych
kamieni, zajmująca większą część dna cysterny. Kamienie przykry-
wała cienka warstwa nawianego syltu i piasku, która może świad-
czyć o krótkim okresie opuszczenia. Przed powtórnym użyciem
obiekt został wypełniony grubą warstwą (ok. 80 cm) zwietrzeliny
piaskowcowej (il. 10). Pozostałością drugiej fazy użytkowania była
warstewka twardego sprasowanego mułu o miąższości ok. 1 cm.
Na niej, ok. 2 m powyżej dna studni, zalegało nieregularne ukośne
zawalisko kamienne, przylegające do południowo-wschodniej
ściany. Przykrywało je kilkadziesiąt różnych, niezakłóconych, na-
przemiennie leżących warstw ilastych oraz nawianego piasku prze-
dzielonych cienkimi warstewkami sprasowanego mułu. Charakter
akumulacji tego zasypu świadczy o tym, że po okresie drugiego
użytkowania nie podjęto już próby jego ponownego wykorzy-
stania. Brakuje znalezisk umożliwiających datowanie cysterny.
Podobnie skonstruowane obiekty zbadane w podregionie Dubaidż
są datowane na podstawie kryteriów technologicznych na okres
sasanidzki lub wczesnoislamski18.


il. 9 I fig. 9
As-Sabbija Muheita.
Studnia-cysterna SM 12
- widok ogólny z góry od
wschodu I As-Sabbiya
Muheita. Cistern-well
SM 12 - general view
from the top and the
east
fot. I photo Andrzej Reiche,
oprać, komputerowe
I processing Zbigniew Doliński


17 Archeozoologiczną interpretację szczątków kostnych zrobiła
Katarzyna Hryniewicka (niepublikowany raport z sezonu wiosna 2010).
18 Franciszek Pawlicki, Desert Wells and Water Cisterns [w:] Kuwaiti-
-Polish..., op. cit., s. 24-31. Ł. Rutkowski, Tumuli graves and desert wells..., op. cit.,
s. 495-497.

il. 10 I fig. 10
As-Sabbija Muheita.
Studnia-cysterna
SM 12 - widok wnętrza
z kolejnymi zasypami
kamiennymi
I As-Sabbiya Muheita.
Cistern-well SM 12 -
stone tumble in the
shaft
fot. I photo Andrzej Reiche,
oprać, komputerowe
I processing Zbigniew Doliński