DOI Heft:
Część II. Sztuka starożytna / Part II. Ancient Art
DOI Artikel:Wiercinśka, Janina: Kolekcja numizmatyczna dr. Władysława Semerau-Siemianowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0120
Janina Wiercińska Kolekcja numizmatyczna dr. Władysława Semerau-Siemianowskiego...
119
którym towarzyszy na rewersie orzeł na piorunie, godło Lagidów. Po przyłączeniu Egiptu
do imperium rzymskiego produkowany w mennicy aleksandryjskiej pieniądz z brązu
i nisko wartościowego srebra, bogato reprezentowany w kolekcji doktora, opatrzony był
portretami cesarzy rzymskich.
Największą pozycję w kolekcji stanowią monety Azji Mniejszej. Najwcześniejsze
chronologicznie są emisje greckich poleis z wizerunkami zwierząt zdobiących awersy
i quadratum incusum na rewersie. Przykładem mogą być monety Miletu z głową lwa,
Klazomenai ze skrzydlatym dzikiem, Efezu z pszczołą czy Chios ze sfinksem (il. 10). Wśród
utraconych monet znajdowały się elektronowe egzemplarze Kyzikos i wyspy Lesbos.
W VI wieku p.n.e. tereny Azji Mniejszej zostały zdominowane przez Persów, którzy
przejęli stworzony przez Lidyjczyków system monetarny i emitowali według niego złote
darejki i srebrne siglosy (szekle). Pierwotnie w kolekcji znajdowały się dwa darejki, je-
den z okresu Kserksesa, drugi Dariusza III i kilkanaście szekli, pozostały tylko monety
srebrne. Na uwagę zasługuje również Tars w Cylicji, skąd pochodzą emisje srebrnych
staterów satrapów perskich, Datamesa, Mazaiosa i Arsamesa.
Kolejnym zespołem monet godnym uwagi są emisje królestwa Pergamonu, które po-
wstało will wieku p.n.e. w zachodniej części Azji Mniejszej. Najważniejszymi wybijanymi
tam monetami były srebrne cystofory z charaktery stycznym wizerunkiem - sajdakiem
oplecionym wężami po jednej stronie i cista mystica, z której wypełza wąż po drugiej (il. 9).
Mennictwo Bitynii reprezentują, w dużych ilościach, monety brązowe emitowane
przez królów panujących w latach 279-127 p.n.e., Nikomedesa I, Prusiasa I i II oraz
Nikomedesa II. Jedyna tetradrachma pochodzi z okresu Nikomedesa II, z jego portretem
na awersie i postacią Zeusa na rewersie.
Równie liczne są emisje drachm królów Kapadocji od Ariaratesa IV począwszy do
Archelausa, z dominacją monet Ariobarzana I. Niezwykle bogato reprezentowana jest
mennica w Cezarei, która po upadku królestwa kontynuowała bicie srebrnych monet.
Głowy królów zastąpiono wówczas portretami cesarzy rzymskich.
Animozje pomiędzy władcami hellenistycznymi wykorzystał Rzym, przeprowadzając
powolną aneksję tych terenów20. Emisje z czasów rzymskich są niezwykle bogato repre-
zentowane w kolekcji, zarówno miast prowincjonalnych (il. 11), jak i kolonii założonych
przez Rzymian na terenie Azji Mniejszej, Antiochii Pizydyjskiej21 czy Aleksandrii Troas22.
W przeciwieństwie do zachodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego, gdzie mennictwo
il. 8| fig. 8
Kleopatra Thea
i Antioch VIII, Syria,
Damaszek, 125-121 p.n.e.,
tetradrachma, 16,40 g,
śr. 29,5 mm
I Kleopatra Thea and
Antiochos VIII, Syria,
Damascus, 125-121 BC,
tetradrachm, 16.40 gm,
diam. 29.5 mm
fot. I photo © Zbigniew Doliński /
Muzeum Narodowe
w Warszawie
20 Maurice Sartre, Wschód rzymski. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części
basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e. - 233 r. n.e.j, Wrocław-Warszawa-
Kraków 1991.
21 Aleksandra Krzyżanowska, Monety Antiochii Pizydyjskiej, „Rocznik Muzeum Narodowego
w Warszawie” 1959, R. 4, s. 239-280; eadem, Les monnaies coloniales d’Antioche de Pisidie sans portrait de
l’empereur, „Wiadomości Numizmatyczne” 1966, R. 10, z. 3, s. 129-143; eadem, La réforme monétaire d’Antioche
de Pisidie au temps du règne de Septim Sévère, „Wiadomości Numizmatyczne” 1965, R. 9, z. 3-4, s. 133-154;
eadem, Le cuit de Mên à Antioche de Pisidie d’après les monnaies coloniales [w:] Mélanges offerts à Kazimierz
Michałowski, rédacteur en chef Marie-Luise Bernhard, Warszawa 1966, s. 513-521; eadem, Les influences
réciproques romaines et indigènes manifestées sur les monnaies des colonies romaines de l’Asie Mineure, „Revue
Numismatique” 1969,6 série, 1.10, s. 286-292, pl. XXXV; eadem, Monnaies coloniales d’Antioche de Pisidie,
Varsovie 1970. Travaux du Centre d’Archeologie Méditerranéenne de l’Académie des Sciences sous la
direction de K. Michałowski, tome 7.
22 Aleksandra Krzyżanowska, Monety Kolonii Aleksandrii Troas, „Wiadomości Numizmatyczne” 1961,
R. 5, z. 2-3, s. 69-84.
119
którym towarzyszy na rewersie orzeł na piorunie, godło Lagidów. Po przyłączeniu Egiptu
do imperium rzymskiego produkowany w mennicy aleksandryjskiej pieniądz z brązu
i nisko wartościowego srebra, bogato reprezentowany w kolekcji doktora, opatrzony był
portretami cesarzy rzymskich.
Największą pozycję w kolekcji stanowią monety Azji Mniejszej. Najwcześniejsze
chronologicznie są emisje greckich poleis z wizerunkami zwierząt zdobiących awersy
i quadratum incusum na rewersie. Przykładem mogą być monety Miletu z głową lwa,
Klazomenai ze skrzydlatym dzikiem, Efezu z pszczołą czy Chios ze sfinksem (il. 10). Wśród
utraconych monet znajdowały się elektronowe egzemplarze Kyzikos i wyspy Lesbos.
W VI wieku p.n.e. tereny Azji Mniejszej zostały zdominowane przez Persów, którzy
przejęli stworzony przez Lidyjczyków system monetarny i emitowali według niego złote
darejki i srebrne siglosy (szekle). Pierwotnie w kolekcji znajdowały się dwa darejki, je-
den z okresu Kserksesa, drugi Dariusza III i kilkanaście szekli, pozostały tylko monety
srebrne. Na uwagę zasługuje również Tars w Cylicji, skąd pochodzą emisje srebrnych
staterów satrapów perskich, Datamesa, Mazaiosa i Arsamesa.
Kolejnym zespołem monet godnym uwagi są emisje królestwa Pergamonu, które po-
wstało will wieku p.n.e. w zachodniej części Azji Mniejszej. Najważniejszymi wybijanymi
tam monetami były srebrne cystofory z charaktery stycznym wizerunkiem - sajdakiem
oplecionym wężami po jednej stronie i cista mystica, z której wypełza wąż po drugiej (il. 9).
Mennictwo Bitynii reprezentują, w dużych ilościach, monety brązowe emitowane
przez królów panujących w latach 279-127 p.n.e., Nikomedesa I, Prusiasa I i II oraz
Nikomedesa II. Jedyna tetradrachma pochodzi z okresu Nikomedesa II, z jego portretem
na awersie i postacią Zeusa na rewersie.
Równie liczne są emisje drachm królów Kapadocji od Ariaratesa IV począwszy do
Archelausa, z dominacją monet Ariobarzana I. Niezwykle bogato reprezentowana jest
mennica w Cezarei, która po upadku królestwa kontynuowała bicie srebrnych monet.
Głowy królów zastąpiono wówczas portretami cesarzy rzymskich.
Animozje pomiędzy władcami hellenistycznymi wykorzystał Rzym, przeprowadzając
powolną aneksję tych terenów20. Emisje z czasów rzymskich są niezwykle bogato repre-
zentowane w kolekcji, zarówno miast prowincjonalnych (il. 11), jak i kolonii założonych
przez Rzymian na terenie Azji Mniejszej, Antiochii Pizydyjskiej21 czy Aleksandrii Troas22.
W przeciwieństwie do zachodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego, gdzie mennictwo
il. 8| fig. 8
Kleopatra Thea
i Antioch VIII, Syria,
Damaszek, 125-121 p.n.e.,
tetradrachma, 16,40 g,
śr. 29,5 mm
I Kleopatra Thea and
Antiochos VIII, Syria,
Damascus, 125-121 BC,
tetradrachm, 16.40 gm,
diam. 29.5 mm
fot. I photo © Zbigniew Doliński /
Muzeum Narodowe
w Warszawie
20 Maurice Sartre, Wschód rzymski. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części
basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e. - 233 r. n.e.j, Wrocław-Warszawa-
Kraków 1991.
21 Aleksandra Krzyżanowska, Monety Antiochii Pizydyjskiej, „Rocznik Muzeum Narodowego
w Warszawie” 1959, R. 4, s. 239-280; eadem, Les monnaies coloniales d’Antioche de Pisidie sans portrait de
l’empereur, „Wiadomości Numizmatyczne” 1966, R. 10, z. 3, s. 129-143; eadem, La réforme monétaire d’Antioche
de Pisidie au temps du règne de Septim Sévère, „Wiadomości Numizmatyczne” 1965, R. 9, z. 3-4, s. 133-154;
eadem, Le cuit de Mên à Antioche de Pisidie d’après les monnaies coloniales [w:] Mélanges offerts à Kazimierz
Michałowski, rédacteur en chef Marie-Luise Bernhard, Warszawa 1966, s. 513-521; eadem, Les influences
réciproques romaines et indigènes manifestées sur les monnaies des colonies romaines de l’Asie Mineure, „Revue
Numismatique” 1969,6 série, 1.10, s. 286-292, pl. XXXV; eadem, Monnaies coloniales d’Antioche de Pisidie,
Varsovie 1970. Travaux du Centre d’Archeologie Méditerranéenne de l’Académie des Sciences sous la
direction de K. Michałowski, tome 7.
22 Aleksandra Krzyżanowska, Monety Kolonii Aleksandrii Troas, „Wiadomości Numizmatyczne” 1961,
R. 5, z. 2-3, s. 69-84.