DOI Heft:
Część II. Sztuka starożytna / Part II. Ancient Art
DOI Artikel:Wiercinśka, Janina: Kolekcja numizmatyczna dr. Władysława Semerau-Siemianowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0126
Janina Wiercińska Kolekcja numizmatyczna dr. Władysława Semerau-Siemianowskiego...
125
z nich było Cesarstwo Trapezuntu, które powstało wokół miasta Trapezunt we wschodniej
części Azji Mniejszej. Państwo to przetrwało do 1461 roku a panujący tam Komneni zwani byli
Wielkimi Komnenami. Złożony z kilkudziesięciu egzemplarzy zespół monet tego cesarstwa
należy do niezwykle rzadkich w zbiorach polskich. Jego mennictwo wyrastało z bizantyńskiego,
ale uległo przekształceniu, zbliżając się do mennictwa sąsiednich krajów, głównie Turków
Seldżuckich. Oparte było na srebrnej monecie o nazwie asper. W typologii monet spotyka się
tematy znane z monet bizantyńskich. Najbardziej typowym motywem jest podobizna władcy
po jednej stronie i świętego Eugeniusza, patrona Trapezuntu po drugiej (il. 16).
Zespół pieczęci bizantyńskich składa się ze 133 egzemplarzy ołowianych oraz 25 kopii me-
talowych33. Wszystkie pieczęcie przetrwały okres wojny w stanie nienaruszonym. Dr Semerau-
-Siemianowski zaczął je zbierać dopiero w czasie swojego pobytu w Konstantynopolu.
Większość z nich znaleziona została przez samego doktora nad brzegami morza lub zakupiona
od handlarzy34. Ostatnie nabytki w kolekcji pochodzą z lat 1919-1920. Pieczęcie ołowiane
znane są od początku okresu późnorzymskiego, przełomu III i IV wieku. Na większą skalę
zaczęto ich używać dopiero w VI wieku. Prawdziwy rozkwit przeżywały w okresie Bizancjum.
Wykonywano je również ze złota, rzadziej ze srebra. W zbiorze doktora wszystkie są z ołowiu.
Oprócz pieczęci należących do władców są w kolekcji pieczęcie urzędników dworu cesarskiego
i administracji centralnej, administracji cywilnej, fiskalnej i wojskowej, funkcjonariuszy ad-
ministracji prowincjonalnej, administracji kościelnej oraz pieczęcie rodowe (il. 17), a także
metalowe kopie z oryginalnych pieczęci. Według Vitalien Laurenta są one dziełem fałszerza
greckiego działającego w latach 1918-1939 w Atenach i prawdopodobnie w Konstantynopolu35.
W kolekcji Semerau-Siemianowskiego znajduje się 18 kopii z tego warsztatu.
33 Anna Szemioth, Tadeusz Wasilewski, Sceaux byzantins du Musée National de Varsovie. Première partie,
„Studia Zródłoznawcze” 1966,1.11, s. 1-38; A. Szemioth, T. Wasilewski, Sceaux byzantins du Musée National de
Varsovie. Deuxième partie, „Studia Zródłoznawcze” 1969,1.14, s. 63-89.
34 Anna Szemiothowa, Zbiór pieczęci bizantyjskich Muzeum Narodowego w Warszawie, „Rocznik Muzeum
Narodowego w Warszawie” 1958, R. 3, s. 181-240, zwł. s. 182.
35 A. Szemioth, T. Wasilewski, Sceaux byzantins... Première partie, op. cit., s. 3, przyp. 8.
il. 16 I fig. 16
Manuel I Komnen,
Cesa rstwo T ra pezu ntu,
Trapezunt, 1238-1263,
asper, 2,73 g,
śr. 22,8 mm I Manuel I
Comnenus, Empire
of Trebizond, Trebizond,
AD 1238-1263, asper,
2.73 gm, diam. 22.8 mm
fot. I photo © Zbigniew Doliński /
Muzeum ' Jarodc /re
w Warszawie
125
z nich było Cesarstwo Trapezuntu, które powstało wokół miasta Trapezunt we wschodniej
części Azji Mniejszej. Państwo to przetrwało do 1461 roku a panujący tam Komneni zwani byli
Wielkimi Komnenami. Złożony z kilkudziesięciu egzemplarzy zespół monet tego cesarstwa
należy do niezwykle rzadkich w zbiorach polskich. Jego mennictwo wyrastało z bizantyńskiego,
ale uległo przekształceniu, zbliżając się do mennictwa sąsiednich krajów, głównie Turków
Seldżuckich. Oparte było na srebrnej monecie o nazwie asper. W typologii monet spotyka się
tematy znane z monet bizantyńskich. Najbardziej typowym motywem jest podobizna władcy
po jednej stronie i świętego Eugeniusza, patrona Trapezuntu po drugiej (il. 16).
Zespół pieczęci bizantyńskich składa się ze 133 egzemplarzy ołowianych oraz 25 kopii me-
talowych33. Wszystkie pieczęcie przetrwały okres wojny w stanie nienaruszonym. Dr Semerau-
-Siemianowski zaczął je zbierać dopiero w czasie swojego pobytu w Konstantynopolu.
Większość z nich znaleziona została przez samego doktora nad brzegami morza lub zakupiona
od handlarzy34. Ostatnie nabytki w kolekcji pochodzą z lat 1919-1920. Pieczęcie ołowiane
znane są od początku okresu późnorzymskiego, przełomu III i IV wieku. Na większą skalę
zaczęto ich używać dopiero w VI wieku. Prawdziwy rozkwit przeżywały w okresie Bizancjum.
Wykonywano je również ze złota, rzadziej ze srebra. W zbiorze doktora wszystkie są z ołowiu.
Oprócz pieczęci należących do władców są w kolekcji pieczęcie urzędników dworu cesarskiego
i administracji centralnej, administracji cywilnej, fiskalnej i wojskowej, funkcjonariuszy ad-
ministracji prowincjonalnej, administracji kościelnej oraz pieczęcie rodowe (il. 17), a także
metalowe kopie z oryginalnych pieczęci. Według Vitalien Laurenta są one dziełem fałszerza
greckiego działającego w latach 1918-1939 w Atenach i prawdopodobnie w Konstantynopolu35.
W kolekcji Semerau-Siemianowskiego znajduje się 18 kopii z tego warsztatu.
33 Anna Szemioth, Tadeusz Wasilewski, Sceaux byzantins du Musée National de Varsovie. Première partie,
„Studia Zródłoznawcze” 1966,1.11, s. 1-38; A. Szemioth, T. Wasilewski, Sceaux byzantins du Musée National de
Varsovie. Deuxième partie, „Studia Zródłoznawcze” 1969,1.14, s. 63-89.
34 Anna Szemiothowa, Zbiór pieczęci bizantyjskich Muzeum Narodowego w Warszawie, „Rocznik Muzeum
Narodowego w Warszawie” 1958, R. 3, s. 181-240, zwł. s. 182.
35 A. Szemioth, T. Wasilewski, Sceaux byzantins... Première partie, op. cit., s. 3, przyp. 8.
il. 16 I fig. 16
Manuel I Komnen,
Cesa rstwo T ra pezu ntu,
Trapezunt, 1238-1263,
asper, 2,73 g,
śr. 22,8 mm I Manuel I
Comnenus, Empire
of Trebizond, Trebizond,
AD 1238-1263, asper,
2.73 gm, diam. 22.8 mm
fot. I photo © Zbigniew Doliński /
Muzeum ' Jarodc /re
w Warszawie