DOI Heft:
Część III. Badania atrybucyjne i technologiczne nad dawnym malarstwem i rysunkiem / Part III. Attribution and Technological Research on Old Master Paintings and Drawings
DOI Artikel:Love, David: Waluta koneserów - o historii dwóch wersji Świętej Rodziny zé świętym Janem Chrzcicielem i świętą Katarzyną Aleksandryjską Gianfrancesca Penniego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0259
258
Badania atrybucyjne i technologiczne nad dawnym malarstwem i rysunkiem
il. 31 fig. 3
Anthony van Dyck,
Portret Nicholasa Laniera
I Portrait of Nicholas
Lanier, ok. I c. 1628,
Kunsthistorisches Museum,
Wiedeń I Vienna
fot. I photo
© Kunsthistorisches Museum,
Vienna
Laniera8 oraz z atrybucjami odnotowanymi na lewym marginesie
oryginału katalogu ukończonego ostatecznie w latach 1638-16399.
Czytamy w nich: „februarie the 8th 163 810 I This Mantua Picture I was
given by the King I to my Lord Marquess I of Hambleton upon Som I
consideracion of a wągr I which he hath won of the Kinge”, to znaczy:
„8 lutego 1638 niniejszy obraz z Mantui został podarowany przez
Króla mojemu Panu Markizowi Hamilton w rozliczeniu zakładu,
który wygrał on z Królem”11. Jakkolwiek stawanie w pojedynkach
i waleczność na polu bitwy nie były już oczekiwane na dworze tak
bardzo, jak za czasów Penniego, ich miejsce zajęły polowania, ha-
zard, znawstwo koni i psów oraz wszystkie rozrywki wymagające
śmiałości, wytrzymałości i ducha walki. Zakłady wystawiały na próbę
sprawność i opanowanie w warunkach stresu (sprezzatura), budując
pozycję i zażyłość między jego uczestnikami. Napis na omawianej
nalepce pokazuje, w jaki sposób tego typu zajęcia łączono z bardziej
intelektualnymi zainteresowaniami w wąskim kręgu dworzan sku-
pionych wokół królewskiego pałacu Whitehall. Tak jak na innych
europejskich dworach, podtrzymywano sojusze i niwelowano różnice
poprzez sieć wzajemnych zależności pomiędzy „przyjaciółmi” wedle
zasady do ut des - „daję, abyś i ty dawał”. Wymiany hojnych prezentów
wymagała nie tylko dyplomacja, lecz także ogromna dynamika życia
codziennego na dworze w stopniu nieznanym dzisiaj w świecie, może
poza niektórymi plemionami, na przykład Nowej Gwinei.
Jakub, 3. markiz i późniejszy 1. książę Hamilton (1606-1649),
był ambitnym szkockim magnatem, wywodzącym się od wczes-
nych królów Szkocji z dynastii Stuartów i następnej po najbliższej
rodzinie Karola szkockiej linii sukcesji (il. 5): „Cieszył się wielką
8 UK National Archives, Kew, SP14./72, f. 6^r (1613); SP16/79, f. 78Y
(1627): chociaż SP14/72 jest wcześniejszy, rozstrzelone pismo z rozpoznawalnymi
zawijasami i liternictwem (szczególnie w małych „b”, „d”, „f”, „h” i „p”) jest iden-
tyczne jak na nalepce z 1638; SP16/79 jest bliskie czasowo nalepce z 1628, a wielkie
„M” jest podobne (ilustracja w: Jeremy Wood, Nicholas Lanier (1588-1666) and
the Origins of Drawings Collecting in Stuart England [w:J Collecting Prints and
Drawings in Europe, c. 1500-1750, ed. Christopher Baker, Caroline Elam, Genevieve
Warwick, Aidershot 2003, s. 99-103).
9 Szczególnie podobne jest słowo „Mantua”. Zob. A. van der Doort,
op. cit. (ilustracja w: Abraham van der Doort’s catalogue of the collections of Charles I,
ed. Oliver Millar, Glasgow i960, pl. I); kanciasta „kursywa” w atiybucjach na
marginesach kontrastuje z płynnym i eleganckim sekretarskim pismem w tekście
głównym oraz z niestarannie naniesionymi poprawkami poczynionymi drobniej-
szym, bardziej pochyłym pismem van der Doorta.
10 Data podana wg angielskiego „starego stylu”, tj. kalendarza juliań-
skiego, czemu w „nowym stylu”, kalendarzu gregoriańskim, odpowiada 18 lutego.
Kalendarz gregoriański został przyjęty w Anglii dopiero w 1752 r.
11 Źle odczytane w: R. Morselli, op. cit., s. 177, za: Klara Garas,
Die Entstehung der Galerie des Erzherzogs Leopold Wilhelm, „Jahrbuch der
Kunsthistorischen Sammlungen in Wien” 1967, Bd. 63, s. 39-170 (s. 47, przyp.
19), a także Jan Białostocki, Michał Walicki, Europäische Malerei in polnischen
Sammlungen. 1500-1800, Warszawa 1957, s. 48.
Badania atrybucyjne i technologiczne nad dawnym malarstwem i rysunkiem
il. 31 fig. 3
Anthony van Dyck,
Portret Nicholasa Laniera
I Portrait of Nicholas
Lanier, ok. I c. 1628,
Kunsthistorisches Museum,
Wiedeń I Vienna
fot. I photo
© Kunsthistorisches Museum,
Vienna
Laniera8 oraz z atrybucjami odnotowanymi na lewym marginesie
oryginału katalogu ukończonego ostatecznie w latach 1638-16399.
Czytamy w nich: „februarie the 8th 163 810 I This Mantua Picture I was
given by the King I to my Lord Marquess I of Hambleton upon Som I
consideracion of a wągr I which he hath won of the Kinge”, to znaczy:
„8 lutego 1638 niniejszy obraz z Mantui został podarowany przez
Króla mojemu Panu Markizowi Hamilton w rozliczeniu zakładu,
który wygrał on z Królem”11. Jakkolwiek stawanie w pojedynkach
i waleczność na polu bitwy nie były już oczekiwane na dworze tak
bardzo, jak za czasów Penniego, ich miejsce zajęły polowania, ha-
zard, znawstwo koni i psów oraz wszystkie rozrywki wymagające
śmiałości, wytrzymałości i ducha walki. Zakłady wystawiały na próbę
sprawność i opanowanie w warunkach stresu (sprezzatura), budując
pozycję i zażyłość między jego uczestnikami. Napis na omawianej
nalepce pokazuje, w jaki sposób tego typu zajęcia łączono z bardziej
intelektualnymi zainteresowaniami w wąskim kręgu dworzan sku-
pionych wokół królewskiego pałacu Whitehall. Tak jak na innych
europejskich dworach, podtrzymywano sojusze i niwelowano różnice
poprzez sieć wzajemnych zależności pomiędzy „przyjaciółmi” wedle
zasady do ut des - „daję, abyś i ty dawał”. Wymiany hojnych prezentów
wymagała nie tylko dyplomacja, lecz także ogromna dynamika życia
codziennego na dworze w stopniu nieznanym dzisiaj w świecie, może
poza niektórymi plemionami, na przykład Nowej Gwinei.
Jakub, 3. markiz i późniejszy 1. książę Hamilton (1606-1649),
był ambitnym szkockim magnatem, wywodzącym się od wczes-
nych królów Szkocji z dynastii Stuartów i następnej po najbliższej
rodzinie Karola szkockiej linii sukcesji (il. 5): „Cieszył się wielką
8 UK National Archives, Kew, SP14./72, f. 6^r (1613); SP16/79, f. 78Y
(1627): chociaż SP14/72 jest wcześniejszy, rozstrzelone pismo z rozpoznawalnymi
zawijasami i liternictwem (szczególnie w małych „b”, „d”, „f”, „h” i „p”) jest iden-
tyczne jak na nalepce z 1638; SP16/79 jest bliskie czasowo nalepce z 1628, a wielkie
„M” jest podobne (ilustracja w: Jeremy Wood, Nicholas Lanier (1588-1666) and
the Origins of Drawings Collecting in Stuart England [w:J Collecting Prints and
Drawings in Europe, c. 1500-1750, ed. Christopher Baker, Caroline Elam, Genevieve
Warwick, Aidershot 2003, s. 99-103).
9 Szczególnie podobne jest słowo „Mantua”. Zob. A. van der Doort,
op. cit. (ilustracja w: Abraham van der Doort’s catalogue of the collections of Charles I,
ed. Oliver Millar, Glasgow i960, pl. I); kanciasta „kursywa” w atiybucjach na
marginesach kontrastuje z płynnym i eleganckim sekretarskim pismem w tekście
głównym oraz z niestarannie naniesionymi poprawkami poczynionymi drobniej-
szym, bardziej pochyłym pismem van der Doorta.
10 Data podana wg angielskiego „starego stylu”, tj. kalendarza juliań-
skiego, czemu w „nowym stylu”, kalendarzu gregoriańskim, odpowiada 18 lutego.
Kalendarz gregoriański został przyjęty w Anglii dopiero w 1752 r.
11 Źle odczytane w: R. Morselli, op. cit., s. 177, za: Klara Garas,
Die Entstehung der Galerie des Erzherzogs Leopold Wilhelm, „Jahrbuch der
Kunsthistorischen Sammlungen in Wien” 1967, Bd. 63, s. 39-170 (s. 47, przyp.
19), a także Jan Białostocki, Michał Walicki, Europäische Malerei in polnischen
Sammlungen. 1500-1800, Warszawa 1957, s. 48.