DOI Heft:
Część IV. Sztuka XX i XXI wieku / Part IV. Art of the Twentieth and Twenty First Century
DOI Artikel:Jeziorowski, Tomasz: "Centralny Okręg Przemysłowy - reportaż malarski 1938". Pejzaże industrialne Rafała Malczewskiego z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0342
Tomasz Jeziorowski „Centralny Okręg Przemysłowy - reportaż malarski 1938”...
341
wieży mariackiej, długości pół kilometra, szerokości u podstawy 30 metrów, te 380 000 metrów
sześciennych betonu - to jest 300 wielkich sześciopiętrowych kamienic, to cała Marszałkowska
zabudowana takimi kamienicami od placu Unii po Ogród Saski”22.
Drugim zadaniem zapory w Rożnowie była regulacja rzeki i przeciwdziałanie powodziom
(budowa zbiornika retencyjnego), które na tym odcinku zdarzały się wielokrotnie, a ostatnia
wielka powódź z lipca 1934 roku była bezpośrednim powodem budowy założenia. Zapora stanęła
w poprzek „pętli rożnowskiej”, w dolinie, której dnem meandrami płynęła rzeka. Powstały zbior-
nik retencyjny (Jezioro Rożnowskie) miał być największy w II RP. Ponieważ prace zakończono
dopiero w 1941 roku, na obrazie Malczewskiego jest on w stadium zaawansowanej budowy.
Wańkowicz dostrzegał także militarne korzyści związane z budową elektrowni wodnej, wyni-
kające przede wszystkim z pozyskiwania energii z innych źródeł niż węgiel: „Węgiel? - Leży on
o 25 o kilometrów od naszego Okręgu Centralnego. Węgiel. Leży on nad samą granicą Niemiec.
To tak, jakby ktoś miał serce w organizmie umieszczone na piersiach, a nie w piersiach”23.
Drugą pracą, którą z dużym prawdopodobieństwem możemy powiązać z tematyką roż-
nowską jest akwarela nosząca tytuł Dunajec pod Rożnowem (w katalogu wystawy w IPS-ie nr 35;
nr inw. 184479 MNW; il. 2). Jest to szkic do obrazu24 o tym samym tytule, który przedstawia
22 Idem, Sztafeta..., op. cit., s. 72-73.
23 Ibidem, s. 69.
24 Górski pejzaż nadrzeczny (Rożnów), olej, tektura, 70 x 101 cm, nr inw. MPW 1814 MNW (dawny numer
184471 MNW) przechowywany w MNW do 2000 r., jako depozyt autora.
il. 2 I fig. 2
Rafał Malczewski,
Pejzaż nad rzeką
(Dunajec pod
Rożnowem') (?)
I Riverside Landscape
(The Dunajec near
Rożnów) (?), 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie I The
National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Krzysztof
Wilczyński / Ugier Studio /
Muzeum Narodowe
w Warszawie
341
wieży mariackiej, długości pół kilometra, szerokości u podstawy 30 metrów, te 380 000 metrów
sześciennych betonu - to jest 300 wielkich sześciopiętrowych kamienic, to cała Marszałkowska
zabudowana takimi kamienicami od placu Unii po Ogród Saski”22.
Drugim zadaniem zapory w Rożnowie była regulacja rzeki i przeciwdziałanie powodziom
(budowa zbiornika retencyjnego), które na tym odcinku zdarzały się wielokrotnie, a ostatnia
wielka powódź z lipca 1934 roku była bezpośrednim powodem budowy założenia. Zapora stanęła
w poprzek „pętli rożnowskiej”, w dolinie, której dnem meandrami płynęła rzeka. Powstały zbior-
nik retencyjny (Jezioro Rożnowskie) miał być największy w II RP. Ponieważ prace zakończono
dopiero w 1941 roku, na obrazie Malczewskiego jest on w stadium zaawansowanej budowy.
Wańkowicz dostrzegał także militarne korzyści związane z budową elektrowni wodnej, wyni-
kające przede wszystkim z pozyskiwania energii z innych źródeł niż węgiel: „Węgiel? - Leży on
o 25 o kilometrów od naszego Okręgu Centralnego. Węgiel. Leży on nad samą granicą Niemiec.
To tak, jakby ktoś miał serce w organizmie umieszczone na piersiach, a nie w piersiach”23.
Drugą pracą, którą z dużym prawdopodobieństwem możemy powiązać z tematyką roż-
nowską jest akwarela nosząca tytuł Dunajec pod Rożnowem (w katalogu wystawy w IPS-ie nr 35;
nr inw. 184479 MNW; il. 2). Jest to szkic do obrazu24 o tym samym tytule, który przedstawia
22 Idem, Sztafeta..., op. cit., s. 72-73.
23 Ibidem, s. 69.
24 Górski pejzaż nadrzeczny (Rożnów), olej, tektura, 70 x 101 cm, nr inw. MPW 1814 MNW (dawny numer
184471 MNW) przechowywany w MNW do 2000 r., jako depozyt autora.
il. 2 I fig. 2
Rafał Malczewski,
Pejzaż nad rzeką
(Dunajec pod
Rożnowem') (?)
I Riverside Landscape
(The Dunajec near
Rożnów) (?), 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie I The
National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Krzysztof
Wilczyński / Ugier Studio /
Muzeum Narodowe
w Warszawie