Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (3(39).2014)

414

Komunikaty i relacje

do rysunków - Defining priorities: cooperation between curator and conservator in the process of
research and conservation of works on paper.
W 2013 temat przewodni kongresu brzmiał Oldfavorites or new perspectives? Dividingyour
time and attention between the perntanent collection and temporary exhibitions. Pisząca te słowa
zaproponowała w swym omówieniu odniesienie tego zagadnienia do specyfiki wystaw rycin:
Permanent temporary exhibition. The print case. Tematyka i jej ujęcie okazały się istotne z perspek-
tywy większych i mniejszych instytucji europejskich, stwarzając platformę wymiany doświadczeń
i obserwacji dotyczących wszystkich czynników merytorycznych i organizacyjnych, jakie muszą
być brane pod uwagę przez pracowników gabinetów rycin przy kształtowaniu polityki wystaw4.
Specyfika prezentacji rycin, wynikająca z wrażliwości podłoża, jakim jest papier, stwarza ogra-
niczenia niewystępujące przy prezentacji dzieł z innych dziedzin. Określony czas ekspozycji
dawnych rycin i rysunków, nieprzekraczający trzech miesięcy, narzuca konieczność częstych
zmian, inaczej niż w galeriach stałych np. malarstwa czy rzeźby, które przy niewielkich ko-
rektach mogą funkcjonować przynajmniej kilka lat. Takie stałe ekspozycje najczęściej przed-
stawiają wykład z historii sztuki, dlatego wystawy czasowe mogą podejmować zagadnienia
bardziej specyficzne. Natomiast „stałe” galerie rycin łączą zazwyczaj te dwa aspekty prezentacji
dzieł sztuki, jednocześnie dostarczając informacji o technikach graficznych na podstawowym
poziomie edukacyjnym. Dla odbiorców bardziej oczywiste jest bowiem określenie techniki
i materiału użytych np. do namalowania obrazu (tempera, deska; olej, płótno) niż terminy
akwaforta, mezzotinta czy litografia, wymagające objaśnień.
W zależności od przestrzeni przeznaczonej na wystawy dzieł ze zbiorów gabinetu rycin
kształtuje się typ przewidzianych w niej prezentacji w ramach galerii stałej. Jeśli jest to dość
mała sala (sale), istnieje możliwość organizowania niewielkich pokazów dotyczących szcze-
gółowych zagadnień z zakresu rozwoju technik graficznych lub zagadnień ikonograficznych
bądź stylistycznych. Nie można zapominać, że wystawy w takiej przestrzeni mają pełnić
podobną funkcję jak prezentacje w galeriach stałych malarstwa, a jednocześnie powinny
być wzbogacone o przykłady będące odpowiedzią na stale powracające pytania publiczności
dotyczące poszczególnych technik. Pomocne są tu rozwiązania polegające na przeznaczeniu
części przestrzeni ekspozycyjnej na stały pokaz narzędzi (rylce, igły, tusze itp.) oraz rodzajów
matryc (klocek drzeworytniczy, płytę miedziorytniczą, kamień litograficzny itp.) wraz z wyko-
nanymi w danej technice odbitkami. Taka ekspozycja może być uzupełniona łatwo dostępną
informacją filmową, która jednak nie powinna zastępować spotkania z oryginalnymi dziełami
i przedmiotami. Z doświadczeń realizatorów wystaw, takich jak „Miłośnicy grafiki i ich kolekcje
w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie” czy „Rembrandt. Rysunki i ryciny w zbiorach
polskich” (obie wystawy w 2006), wynikało, że towarzyszące im pokazy wykonywania odbitek
przez artystów na wypożyczonych przez muzeum prasach graficznych cieszyły się ogromnym
zainteresowaniem. Tego typu spotkania, stanowiące dodatkową atrakcję dla zwiedzających,
mogłyby również znaleźć się w kalendarzu programu galerii gabinetu rycin (np. raz w roku, jak
to ma miejsce m.in. w Gabinecie Rycin Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie).

4 W omawianym panelu uczestniczyli kuratorzy lub/i dyrektorzy następujących instytucji: Amsterdam -
Rijksprentenkabinet; Amsterdam - Van Gogh Museum; Amsterdam - Het Scheepvaartmuseum; Belgrad - Muzeum
Narodowe; Buenos Aires - Universidad de Buenos Aires; Jekaterynburg - Muzeum Sztuk Pięknych; Londyn - British
Museum; Moskwa - Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina; Paryż - Musée du Louvre; Paryż - Bibliothèque nationale
de France; Praga - Nârodni galerie v Praze; Sankt Petersburg - Rosyjska Biblioteka Narodowa; Rotterdam - Atlas
van Stoik; Szczecin - Muzeum Narodowe; Sztokholm - Nationalmuseum; Wiedeń - Albertina.