DOI article:
Gutkowska-Rychlewska, Maria: Zabytkowy ubiór renesansowy w. XVI
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0118
ZABYTKOWY UBIÓR RENESANSOWY W. XVI
napisała Maria Gutkowska-Rychlewska
W zbiorach Muzeum Narodowego znajduje się zachowany niemal w ca-
łości czerwony, atłasowy ubiór męski z czasów panowania Henryka Wale-
zego *). W r. 1906 zamieścił E. Świeykowski o nim krótką wzmiankę* 2),
stwierdzając, że „jest to zabytek pierwszorzędnej wagi dla historii ubioru
w Polsce; został wyjęty z grobowca w jednym z kościołów krakowskich, a na-
leżał do senatora z epoki Henryka Walezego i Stefana Batorego”.
W inwentarzu muzealnym nie podano niestety czasu zakupienia czy da-
rowizny tego obiektu. Przypuszczać można jedynie, że dostał się ten zaby-
tek do zbiorów jeszcze w w. XIX, w okresie wielkiego zainteresowania kostiu-
mem historycznym w związku z rozkwitem polskiego malarstwa historycz-
nego i ożywionymi studiami nad historią kultury w dawnej Polsce. W dru-
giej połowie w. XIX prowadzono liczne prace restauratorskie w kościołach
krakowskich, a przy tej okazji badano również podziemia. Miłośnicy zabyt-
ków przeszłości wyjmowali z grobowców i trumien próbki tkanin i zacho-
wane w całości lub we fragmentach ubiory, z których wiele dostało się potem
do krakowskich zbiorów muzealnych 3).
W r. 1932 reprodukowałam jedynie haftowany ornament zachowany na
naszym ubiorze4), gdyż zesztywnienie niekonserwowanej i nieoczyszczonej
tkaniny nie pozwalało na dokładne jej zbadanie i opisanie. W r. 1953, w okre-
sie przygotowywania materiałów na krakowską wystawę dawnych ubiorów
przeprowadzono przy tym stroju odpowiednie zabiegi konserwatorskie 5).
Wszystkie części ubioru zachowały się w luźnych fragmentach zmiętych
i sztywnych, lecz stosunkowo niewiele uszkodzonych procesem rozkładu
i butwienia w wilgotnym grobowcu. Zniszczeniu uległy nici zeszycia, pod-
kłady płócienne i watowanie ubioru. Przed podjęciem konserwacji budziło
») M. N. K. n. i. 58580.
2) E. Świeykowski, Zarys artystycznego tkactwa i haftarstwa objaśniony zabytkami
Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 1906, str. 89 i 215.
3) Ibid., str. 110.
4) M. Gutkowska, Historia ubiorów, Lwów—Warszawa 1932, Atlas, str. 67, fig. 230.
5) Zabiegi konserwacji wykonała w pracowni konserwacji tkanin Muzeum Narodowego
ob. Olga Ziębowa.
112
napisała Maria Gutkowska-Rychlewska
W zbiorach Muzeum Narodowego znajduje się zachowany niemal w ca-
łości czerwony, atłasowy ubiór męski z czasów panowania Henryka Wale-
zego *). W r. 1906 zamieścił E. Świeykowski o nim krótką wzmiankę* 2),
stwierdzając, że „jest to zabytek pierwszorzędnej wagi dla historii ubioru
w Polsce; został wyjęty z grobowca w jednym z kościołów krakowskich, a na-
leżał do senatora z epoki Henryka Walezego i Stefana Batorego”.
W inwentarzu muzealnym nie podano niestety czasu zakupienia czy da-
rowizny tego obiektu. Przypuszczać można jedynie, że dostał się ten zaby-
tek do zbiorów jeszcze w w. XIX, w okresie wielkiego zainteresowania kostiu-
mem historycznym w związku z rozkwitem polskiego malarstwa historycz-
nego i ożywionymi studiami nad historią kultury w dawnej Polsce. W dru-
giej połowie w. XIX prowadzono liczne prace restauratorskie w kościołach
krakowskich, a przy tej okazji badano również podziemia. Miłośnicy zabyt-
ków przeszłości wyjmowali z grobowców i trumien próbki tkanin i zacho-
wane w całości lub we fragmentach ubiory, z których wiele dostało się potem
do krakowskich zbiorów muzealnych 3).
W r. 1932 reprodukowałam jedynie haftowany ornament zachowany na
naszym ubiorze4), gdyż zesztywnienie niekonserwowanej i nieoczyszczonej
tkaniny nie pozwalało na dokładne jej zbadanie i opisanie. W r. 1953, w okre-
sie przygotowywania materiałów na krakowską wystawę dawnych ubiorów
przeprowadzono przy tym stroju odpowiednie zabiegi konserwatorskie 5).
Wszystkie części ubioru zachowały się w luźnych fragmentach zmiętych
i sztywnych, lecz stosunkowo niewiele uszkodzonych procesem rozkładu
i butwienia w wilgotnym grobowcu. Zniszczeniu uległy nici zeszycia, pod-
kłady płócienne i watowanie ubioru. Przed podjęciem konserwacji budziło
») M. N. K. n. i. 58580.
2) E. Świeykowski, Zarys artystycznego tkactwa i haftarstwa objaśniony zabytkami
Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 1906, str. 89 i 215.
3) Ibid., str. 110.
4) M. Gutkowska, Historia ubiorów, Lwów—Warszawa 1932, Atlas, str. 67, fig. 230.
5) Zabiegi konserwacji wykonała w pracowni konserwacji tkanin Muzeum Narodowego
ob. Olga Ziębowa.
112