DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Preiss, Pavel: Jan Krzysztof Liška
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13796#0145
PA VEL PREISS (Praga)
JAN KRZYSZTOF LISKA
PRZYCZYNKI DO STUDIÓW NAD TWÓRCZOŚCIĄ
Jan Krzysztof Liska, indywidualność arty-
styczna czeskiego i śląskiego dojrzałego baro-
ku, pozostający przez długie lata w zapomnie-
niu, dopiero w wyniku ostatnich badań zwró-
cił na siebie uwagę i zyskuje — w miarę no-
wych badań — coraz większe uznanie *. Niniej-
szy artykuł zamierza uzupełnić niektóre mate-
riały i podać objaśnienia zarówno w odniesie-
niu do malowideł ściennych Liski, jak też jego
szkiców, rysunków i niektórych niedawno kon-
serwowanych obrazów. Nie jest więc jego ce-
lem stworzenie zarysu przyszłej monografii, do
której, jak wydaje się, brak jeszcze odpowied-
nich danych, przede Wszystkim z powodu nie-
dostatecznego opracowania materiałów ze Ślą-
ska, gdzie szczególnie trudno ustalić osobisty
udział Liski w całej spuściźnie artystycznej
warsztatu i kręgu Willmanna.
Jan Krzysztof Liska urodził się około po-
1 Ostatnio przedmiotem zajmowali się: P. P r e i s s,
Johann Christoph Liśka und die Anfdnge der Barock-
skizze in Mitteleuropa, [w:] Sbornik k sedmdesdtindm
Jana Kveta, „Acta Universitatis Carolinae, Philoso-
phica et historica", 1, Prana 1965, s. 183—190; J. Neu-
m a n n, Mistfi vrcholneho baroka, M. Willmann
a J. K. LiSka [katalog wystawy], Praha 1965;
P. P r e i s s, Restaurovdni a vy~stava obrazu M. Will-
manna a J. K. Liśky, „Pamatkova peće", XXVII (1967),
s. 12—25; J. Neumann, P. P r e i s s, Malui ćeskeho
baroka v Oseku [katalog wystawy], Usti nad Labem
1967; P. Preiss, K vystave umeni ćeskeho baroku
v Mildne, „Pamatkova peće", XXVI (1966), s. 200—212
(chodzi o wystawę czeskiego baroku, m.in. obrazów,
grafiki i rysunków Liski, w Mediolanie — por. UArte
del Barocco in Boemia [katalog wystawy], Milano, Pa-
lazzo reale, 1966, s. 72—74, nr kat. 174—192); tenże,
Nemecky obraz ćeskeho baroka, „Umeni", XV (1967),
s. 396 (recenzja książki Barock in Bóhmen, Miinchen
1964, dotycząca oceny Liśki); J. Neumann, Jan
Krystof Liśka, „Umeni", XV (1967), s. 135—176 oraz
s. 260—311; P. Preiss, Johann Christoph Liśka
und seine Stellung im bohmischen Hochbarock, „Alte
und modernę Kunst", LXVIII (1968), nr 99, s. 16—31.
łowy w. XVII lub wkrótce po niej, prawdopo-
dobnie we Wrocławiu. Jego ród wywodzić się
ma z drobnej morawskiej szlachty Lisków
z Rottenwaldu2. Ojciec Liśki zmarł 5 X 1658
roku3, a z wdową Heleną Reginą z domu
Schultz ożenił się w r. 1662 malarz Michał Will-
mann4. Dlabać podaje, że Liśka już w r. 1660
„dał się poznać jako wielki malarz w Pradze",
dokąd podobno przywędrował ze swym ojczy-
mem 5. Jest to na pewno pomyłka, gdyż po
pierwsze Liśka był wtedy jeszcze zbyt młody,
by cieszyć się opinią wybitnego malarza, po
drugie — dopiero w tym czasie, w latach
1660—1661, Willmann osiadł na stałe w śląs-
kim klasztorze cystersów w Lubiążu. Pierwsze
wiadomości o Liśce i jego działalności arty-
stycznej pochodzą z r. 1677, z czasu gdy Will-
mann przybył po raz pierwszy do klasztoru
cystersów w Krzeszowie, by w tamtejszym ko-
ściele zastąpić dotychczasowy rzeźbiony ołtarz
obrazem umieszczonym w retabulum ołtarzo-
wym oraz namalować Sybille i Proroków na
ścianach domku loretańskiego; przy tych pra-
cach pomagał mu podobno Liśka6. Wynika
2 G. J. Dlabać, Allgemeines historisches Kiinst-
ler-Lexikon jur Bóhmen, t. 2, Praha 1815, s. 211, okre-
śla (na podstawie Atteste-, Kontrakt- und Vergleich-
sammlung, Strahovskd knihovna, w Pradze, rkps 102,
dokument z 3 XI 1667 r.) Bohuslava Jindficha Liskę
z Rottenwaldu jako registratora i ekspedytora moraw-
skich ksiąg hipotecznych.
3 E. Klossowski, Michael Willmann, Breslau
1902, s. 22, przyp. 3; E. K 1 o s s, Michael Wilmann,
Leben und Werke eines deutschen Barockmalers, Bre-
slau 1934, s. 115, przyp. 43.
4 K 1 o s s, op. cit, s. 155, przyp. 43.
5 Dlabać, op. cit., t. 2, s. 211.
6 P. N. von Lutterotti,. Archivalische Be-
lege fur Arbeiten Michael Willmanns und seiner
Werkstatt im Auftrag des Klosters Grussau, „Zeit-
schrift des Vereines fur Geschichte Schlesiens", LXIV
(1930), s. 130—131. Pierwszy zapis rachunkowy z 10 IX
JAN KRZYSZTOF LISKA
PRZYCZYNKI DO STUDIÓW NAD TWÓRCZOŚCIĄ
Jan Krzysztof Liska, indywidualność arty-
styczna czeskiego i śląskiego dojrzałego baro-
ku, pozostający przez długie lata w zapomnie-
niu, dopiero w wyniku ostatnich badań zwró-
cił na siebie uwagę i zyskuje — w miarę no-
wych badań — coraz większe uznanie *. Niniej-
szy artykuł zamierza uzupełnić niektóre mate-
riały i podać objaśnienia zarówno w odniesie-
niu do malowideł ściennych Liski, jak też jego
szkiców, rysunków i niektórych niedawno kon-
serwowanych obrazów. Nie jest więc jego ce-
lem stworzenie zarysu przyszłej monografii, do
której, jak wydaje się, brak jeszcze odpowied-
nich danych, przede Wszystkim z powodu nie-
dostatecznego opracowania materiałów ze Ślą-
ska, gdzie szczególnie trudno ustalić osobisty
udział Liski w całej spuściźnie artystycznej
warsztatu i kręgu Willmanna.
Jan Krzysztof Liska urodził się około po-
1 Ostatnio przedmiotem zajmowali się: P. P r e i s s,
Johann Christoph Liśka und die Anfdnge der Barock-
skizze in Mitteleuropa, [w:] Sbornik k sedmdesdtindm
Jana Kveta, „Acta Universitatis Carolinae, Philoso-
phica et historica", 1, Prana 1965, s. 183—190; J. Neu-
m a n n, Mistfi vrcholneho baroka, M. Willmann
a J. K. LiSka [katalog wystawy], Praha 1965;
P. P r e i s s, Restaurovdni a vy~stava obrazu M. Will-
manna a J. K. Liśky, „Pamatkova peće", XXVII (1967),
s. 12—25; J. Neumann, P. P r e i s s, Malui ćeskeho
baroka v Oseku [katalog wystawy], Usti nad Labem
1967; P. Preiss, K vystave umeni ćeskeho baroku
v Mildne, „Pamatkova peće", XXVI (1966), s. 200—212
(chodzi o wystawę czeskiego baroku, m.in. obrazów,
grafiki i rysunków Liski, w Mediolanie — por. UArte
del Barocco in Boemia [katalog wystawy], Milano, Pa-
lazzo reale, 1966, s. 72—74, nr kat. 174—192); tenże,
Nemecky obraz ćeskeho baroka, „Umeni", XV (1967),
s. 396 (recenzja książki Barock in Bóhmen, Miinchen
1964, dotycząca oceny Liśki); J. Neumann, Jan
Krystof Liśka, „Umeni", XV (1967), s. 135—176 oraz
s. 260—311; P. Preiss, Johann Christoph Liśka
und seine Stellung im bohmischen Hochbarock, „Alte
und modernę Kunst", LXVIII (1968), nr 99, s. 16—31.
łowy w. XVII lub wkrótce po niej, prawdopo-
dobnie we Wrocławiu. Jego ród wywodzić się
ma z drobnej morawskiej szlachty Lisków
z Rottenwaldu2. Ojciec Liśki zmarł 5 X 1658
roku3, a z wdową Heleną Reginą z domu
Schultz ożenił się w r. 1662 malarz Michał Will-
mann4. Dlabać podaje, że Liśka już w r. 1660
„dał się poznać jako wielki malarz w Pradze",
dokąd podobno przywędrował ze swym ojczy-
mem 5. Jest to na pewno pomyłka, gdyż po
pierwsze Liśka był wtedy jeszcze zbyt młody,
by cieszyć się opinią wybitnego malarza, po
drugie — dopiero w tym czasie, w latach
1660—1661, Willmann osiadł na stałe w śląs-
kim klasztorze cystersów w Lubiążu. Pierwsze
wiadomości o Liśce i jego działalności arty-
stycznej pochodzą z r. 1677, z czasu gdy Will-
mann przybył po raz pierwszy do klasztoru
cystersów w Krzeszowie, by w tamtejszym ko-
ściele zastąpić dotychczasowy rzeźbiony ołtarz
obrazem umieszczonym w retabulum ołtarzo-
wym oraz namalować Sybille i Proroków na
ścianach domku loretańskiego; przy tych pra-
cach pomagał mu podobno Liśka6. Wynika
2 G. J. Dlabać, Allgemeines historisches Kiinst-
ler-Lexikon jur Bóhmen, t. 2, Praha 1815, s. 211, okre-
śla (na podstawie Atteste-, Kontrakt- und Vergleich-
sammlung, Strahovskd knihovna, w Pradze, rkps 102,
dokument z 3 XI 1667 r.) Bohuslava Jindficha Liskę
z Rottenwaldu jako registratora i ekspedytora moraw-
skich ksiąg hipotecznych.
3 E. Klossowski, Michael Willmann, Breslau
1902, s. 22, przyp. 3; E. K 1 o s s, Michael Wilmann,
Leben und Werke eines deutschen Barockmalers, Bre-
slau 1934, s. 115, przyp. 43.
4 K 1 o s s, op. cit, s. 155, przyp. 43.
5 Dlabać, op. cit., t. 2, s. 211.
6 P. N. von Lutterotti,. Archivalische Be-
lege fur Arbeiten Michael Willmanns und seiner
Werkstatt im Auftrag des Klosters Grussau, „Zeit-
schrift des Vereines fur Geschichte Schlesiens", LXIV
(1930), s. 130—131. Pierwszy zapis rachunkowy z 10 IX