Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (7.1970)

MISCELLANEA

ALICJA KARŁOWSKA-KAMZOWA (Poznań)

DYPTYK KSIĘCIA LUDWIKA LEGNICKO-BRZESKIEGO

ZE STUDIÓW NAD POCZĄTKAMI MALARSTWA TABLICOWEGO NA ŚLĄSKU

Najstarsze śląskie obrazy tablicowe uznane
zostały za importy. Z nielicznej zachowanej
grupy zabytków pochodzących z połowy XIV
wieku 'tylko obraz Święta Trójca z Świerzawy
znajduje się jeszcze we Wrocławiu, inne po-
wędrowały poza granice dzielnicy, dla której
zostały stworzone K Niewielki obraz z przed-
stawieniem Trójcy Sw. (o wymiarach 56 X 39
cm) przechowywany jest obecnie w zbiorach
Muzeum Śląskiego (il. 1). Wielokrotnie publi-
kowany był w opracowaniach gotyckiego ma-
larstwa śląskiego i 'Czeskiego 2. Wszyscy auto-
rzy zgodnie określali czas jego powstania na
lata 1350—60, natomiast dyskusyjny pozostał
problem jego twórcy. Obraz wrocławski miał
być dziełem Mistrza Pasji Wyszobrodzkiej dub
jego ucznia czy współpracownika. Trochę i Do-
browolski wskazali, że mógł być wykonany na
Śląsku. Autor Sztuki na Śląsku zestawił go
z miniaturą Zwiastowania z Kodeksu Św. Jad-
wigi i wskazał na powinowactwo między obu
zabytkami3. Ostatnio Gottschalk włączył re-
produkcję tego zabytku do pracy o Kodeksie
św. Jadwigi, a Fedorowicz opublikowała nową,
piękną analizę jego formy4. Obraz nie mógł

1 Ze znanych obiektów należących do tej grupy
wymienić należy obraz Panny Marii z Kłodzka, obec-
nie w Berlinie, Museum Dahlem, oraz ołtarz klarysek
wrocławskich, w Muzeum Narodowym w Warszawie.

2 Omówienie starszej literatury publikuje: A. M a-
t e j ć e k, Gotische Malerei in Bóhmen, Praga 1939,
s. 65 n.

3 G. Trochę, Das erste Jahrhundert schlesi-
scher Tajelmalerei, „Die Hohe Strasse", Breslau 1938,
s. 105n.; T. Dobrowolski, Sztuka na Śląsku,
Wrocław 1948, s. 140.

4 J. Gottschalk, Die dlteste Bilderhandschrift
mit den Quellen zum Leben der hl. Hedwig, „Aache-
ner Kunstblatter", XXXIV, 1967, s. 89, il. 12; A. F e-

pochodzić ze Świerzawy, gdzie zapewne został
wtórnie umieszczony. Pierwotnie był małym
przenośnym dyptykiem, z którego zachowała
się lewa część z wyobrażeniem Trójcy Sw. Na-
leży zatem ustalić, kto mógł być twórcą tego
niewielkiego zabytku, dla kogo został wykona-
ny i jakie przedstawienie umieszczone było po
prawej stronie jako pendant wizerunku Trój-
cy Św., a ściślej Tronu Łaski.

I

Autorzy analizujący kompozycję formalną
obrazu wskazali na jednolitość wykresu
perspektywicznego tronu Boga Ojca. Architek-
tura otaczająca centralną postać jest masywna,
akcentując linie poziome podnosi blokowość
całego przedstawienia. Prawdopodobnie tę par-
tię kompozycji rozbudowano nie tylko ze
względów formalnych. Na ławie Boga Ojca
ustawiono bowiem dwa mniejsze profilowane
trony z ażurowymi zapieckami i boczną obu-
dową zupełnie podobne do centralnej ławy.
Trzy trony miały być zapewne aluzją do Trój-
jedynego Boga zasiadającego w chwale niebios.
Przedstawienie figuralne natomiast wyobraża-
ło mistyczną ofiarę Chrystusa 5. W górnej czę-

d o r o w i c z, Malarstwo XIV i pocz. XV wieku, Mu-
zeum Śląskie, Wrocław 1964, s. 4—6 nlb. Niewielki
obraz malowany temperą na desce o wymiarach
56X39 cm posiada pierwotną ramę. Po prawej, we-
wnętrznej, stronie zachowały się wyraźne ślady umie-
szczenia zawiasów, które przytrzymywały zapewne
drugie skrzydło ołtarza.

5 Por. M. K u t z n e r, „Erekcyjny" tympanon
kościoła Sw. Krzyża we Wrocławiu, „Biuletyn Hi-
storii Sztuki", XXVII, 1966, nr 2—3, s. 382; autor
publikuje ponownie najstarszy znany przykład przed-