DOI Artikel:
Muzeum Narodowe w Wrocławiu w latach 1967-1970
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13798#0192
JÓZEF PIĄTEK (Wrocław)
MUZEUM NARODOWE WE WROCŁAWIU W LATACH 1967—1970
Na 1970 r. przypada w historii naszej instytucji wydarzenie
najważniejsze od momentu jej powstania. W dniu 21 listopada
Minister Kultury i Sztuki — Lucjan Motyka uroczyście nadał
Muzeum Śląskiemu rangę Muzeum Narodowego.
Akt ten, przyjęty z satysfakcją przez społeczeństwo i zespół
pracowników Muzeum, był nie tylko formalnym wyrazem wyso-
kiej oceny wieloletniego dorobku instytucji; podkreślenie jej
roli w odzyskanym Wrocławiu nabrało także znaczenia poli-
tycznego.
Nadanie Muzeum Śląskiemu rangi Muzeum Narodowego
upamiętnione zostało wydaniem okolicznościowego medalu '.
W dniu 7 września 1968 roku Muzeum Śląskie obchodziło
Dwudziestolecie swej działalności otwartej 2. Jubileusz był oka-
zją do podsumowania osiągnięć i zapoznania z nimi szerokich
kręgów społeczeństwa. Uroczystości towarzyszyło otwarcie wy-
stawy Rzeźba śląska 1650-1770.
W 1969 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora
Muzeum. Dr Maria Starzewska, związana z Muzeum Śląskim
od 1947 r., a kierująca nim od 1963 r., przeszła z dniem 30 VI
1969 r. na emeryturę. Jej dyrektura stanowiła jakby nawiązanie
do twórczych idei założyciela Muzeum dr Jerzego Guttlera.
Wpływ jej indywidualności na kształtowanie losów Muzeum
Śląskiego przyczynił się do podniesienia jego rangi i wytyczył
mu drogę perspektywicznego rozwoju.
Z dniem 1 I 1970 r. mianowany został dyrektorem dr Leszek
Itman, poprzednio od 1966 r., pełniący funkcję wicedyrektora.
Dr Maria Starzewska objęła z dniem 1 IV 1970 r. stanowisko
kuratora (w niepełnym wymiarze godzin).
Działalność Muzeum Śląskiego w lalach 1967—1970 3
charakteryzowała przede wszystkim dążność do pełniejszego
określenia struktury i założeń programowych, co w efekcie
znalazło swe odbicie w Statucie, zatwierdzonym Uchwalą
Nr. 153/1944/68 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej
we Wrocławiu w dniu 2. XII. 1968 r.; pod koniec okresu spra-
wozdawczego wszczęto przygotowania do opracowania nowego
Statutu, według założeń odnoszących się do muzeów narodo-
wych.
Zmiany w strukturze organizacyjnej, jakie zaszły w okresie
sprawozdawczym, nie we wszystkich przypadkach były wyni-
kiem zamierzonego działania. Niezależnym od Muzeum Ślą-
skiego faktem była likwidacja Oddziału: Muzeum Historyczne
1 Autorem projektu medalu był art. plastyk Józef Stasiński.
2 Muzeum ŚIqskic otwarte zostało U.VII.1948 r.
3 Niniejsze opracowanie, odmiennie niż analogiczne opracowanie tego
samego autora Muzeum Śląskie w lalach 1962-1966 („Roczniki Sztuki Śląs-
kiej", t. VI, 1968), stanowi raczej rejestrację wyników działalności Muzeum,
z pominięciem szczegółowej analizy podejmowanych przedsięwzięć.
m. Wrocławia w Starym Ratuszu, co nastąpiło na skutek po-
rozumienia między Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej
we Wrocławiu a Prezydium Rady Narodowej Miasta Wrocła-
wia. Z dniem 31 XII 1967 r. przekazano budynek Starego
Ratusza tworzącemu się Muzeum Historycznemu, podległemu
Prezydium Rady Narodowej Miasta Wrocławia.
Celowym natomiast przedsięwzięciem było objęcie opieką
zabytkowego kościoła w Żórawinie pod Wrocławiem, gdzie po
zakończeniu wszczętych przez Pracownie Konserwacji Zabyt-
ków prac konscrwatorskicli utworzone zostanie Muzeum Ma-
nieryzmu, jako Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu
Spośród zmian strukturalnych zaistniałych w omawianym
okresie, które były wynikiem wcześniej zainicjowanych za-
mierzeń, na pierwszym miejscu należy wymienić powstanie
Działu Sztuki Współczesnej. Utworzenie nowego działu nauko-
wego, skupiającego w całość znajdujące się w kilku działach
zbiory i dokumentację współczesnej twórczości plastycznej było
wynikiem zarówno potrzeb organizacyjnych, jak i obserwo-
wanej w sztuce współczesnej integracji poszczególnych dyscyplin
plastycznych. W założeniach koncepcyjnych przewidziano ba-
dania nad powojenną sztuką polską, bez uszczerbku jednak dla
zainteresowań osiągnięciami twórczymi środowiska wrocław-
skiego. Zbiory wydzielone z Działów Malarstwa, Rzemiosł
Artystycznych i Gabinetu Rycin oraz nowe nabytki pozwoliły
na otwarcie w 1969 r. stałej wystawy Działu.
Podjęta już w poprzednim okresie idea utworzenia Galerii
Malarstwa Obcego była ze szczególną troską pielęgnowana. Na
rzecz przyszłej Galerii dokonano wielu zakupów obrazów.
W pionie działów historycznych powstał, wydzielony z Dzia-
łu Historii Oręża i Walk Zbrojnych, Gabinet Dokumentów
Kultury Polskiej na Śląsku (1968 r.). Jego prace, już w począt-
kowym okresie działalności, wniosły do wiedzy o organizacjach
polonijnych we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku wiele cennego,
nieznanego przedtem materiału.
Zabiegi o przejęcie i zaadaptowanie na potrzeby Muzeum
Etnograficznego kompleksu zabytkowych młynów św. Klary
na wyspach Słodowej i Bielarskiej weszły w stadium przygoto-
wań dokumentacji techniczno-roboczcj. Kontynuowane były
starania o odbudowę kościoła św. Wincentego, gdzie przewi-
duje się w przyszłości zlokalizowanie ekspozycji śląskiej sztuki
średniowiecznej i ewent. nowożytnej. Wszczęto również zabiegi
o odpowiednie zaadaptowanie pomieszczeń strychowych nad
gmachem głównym4, co w razie realizacji miałoby kapitalne
znaczenie dla rozwiązania problemu przede wszystkim po-
większenia przestrzeni magazynowej, niezależnie od utworze-
nia składnicy muzealnej w d. klasztorze cystersów w Lubiążu
4 W 1968 r. rozpoczęto renowację elewacji gmachu głównego (kosztem
ok. 4 min. zł.) a w następnych latach prowadzono na szeroką skalę zakrojony
remont wnętrz.
MUZEUM NARODOWE WE WROCŁAWIU W LATACH 1967—1970
Na 1970 r. przypada w historii naszej instytucji wydarzenie
najważniejsze od momentu jej powstania. W dniu 21 listopada
Minister Kultury i Sztuki — Lucjan Motyka uroczyście nadał
Muzeum Śląskiemu rangę Muzeum Narodowego.
Akt ten, przyjęty z satysfakcją przez społeczeństwo i zespół
pracowników Muzeum, był nie tylko formalnym wyrazem wyso-
kiej oceny wieloletniego dorobku instytucji; podkreślenie jej
roli w odzyskanym Wrocławiu nabrało także znaczenia poli-
tycznego.
Nadanie Muzeum Śląskiemu rangi Muzeum Narodowego
upamiętnione zostało wydaniem okolicznościowego medalu '.
W dniu 7 września 1968 roku Muzeum Śląskie obchodziło
Dwudziestolecie swej działalności otwartej 2. Jubileusz był oka-
zją do podsumowania osiągnięć i zapoznania z nimi szerokich
kręgów społeczeństwa. Uroczystości towarzyszyło otwarcie wy-
stawy Rzeźba śląska 1650-1770.
W 1969 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora
Muzeum. Dr Maria Starzewska, związana z Muzeum Śląskim
od 1947 r., a kierująca nim od 1963 r., przeszła z dniem 30 VI
1969 r. na emeryturę. Jej dyrektura stanowiła jakby nawiązanie
do twórczych idei założyciela Muzeum dr Jerzego Guttlera.
Wpływ jej indywidualności na kształtowanie losów Muzeum
Śląskiego przyczynił się do podniesienia jego rangi i wytyczył
mu drogę perspektywicznego rozwoju.
Z dniem 1 I 1970 r. mianowany został dyrektorem dr Leszek
Itman, poprzednio od 1966 r., pełniący funkcję wicedyrektora.
Dr Maria Starzewska objęła z dniem 1 IV 1970 r. stanowisko
kuratora (w niepełnym wymiarze godzin).
Działalność Muzeum Śląskiego w lalach 1967—1970 3
charakteryzowała przede wszystkim dążność do pełniejszego
określenia struktury i założeń programowych, co w efekcie
znalazło swe odbicie w Statucie, zatwierdzonym Uchwalą
Nr. 153/1944/68 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej
we Wrocławiu w dniu 2. XII. 1968 r.; pod koniec okresu spra-
wozdawczego wszczęto przygotowania do opracowania nowego
Statutu, według założeń odnoszących się do muzeów narodo-
wych.
Zmiany w strukturze organizacyjnej, jakie zaszły w okresie
sprawozdawczym, nie we wszystkich przypadkach były wyni-
kiem zamierzonego działania. Niezależnym od Muzeum Ślą-
skiego faktem była likwidacja Oddziału: Muzeum Historyczne
1 Autorem projektu medalu był art. plastyk Józef Stasiński.
2 Muzeum ŚIqskic otwarte zostało U.VII.1948 r.
3 Niniejsze opracowanie, odmiennie niż analogiczne opracowanie tego
samego autora Muzeum Śląskie w lalach 1962-1966 („Roczniki Sztuki Śląs-
kiej", t. VI, 1968), stanowi raczej rejestrację wyników działalności Muzeum,
z pominięciem szczegółowej analizy podejmowanych przedsięwzięć.
m. Wrocławia w Starym Ratuszu, co nastąpiło na skutek po-
rozumienia między Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej
we Wrocławiu a Prezydium Rady Narodowej Miasta Wrocła-
wia. Z dniem 31 XII 1967 r. przekazano budynek Starego
Ratusza tworzącemu się Muzeum Historycznemu, podległemu
Prezydium Rady Narodowej Miasta Wrocławia.
Celowym natomiast przedsięwzięciem było objęcie opieką
zabytkowego kościoła w Żórawinie pod Wrocławiem, gdzie po
zakończeniu wszczętych przez Pracownie Konserwacji Zabyt-
ków prac konscrwatorskicli utworzone zostanie Muzeum Ma-
nieryzmu, jako Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu
Spośród zmian strukturalnych zaistniałych w omawianym
okresie, które były wynikiem wcześniej zainicjowanych za-
mierzeń, na pierwszym miejscu należy wymienić powstanie
Działu Sztuki Współczesnej. Utworzenie nowego działu nauko-
wego, skupiającego w całość znajdujące się w kilku działach
zbiory i dokumentację współczesnej twórczości plastycznej było
wynikiem zarówno potrzeb organizacyjnych, jak i obserwo-
wanej w sztuce współczesnej integracji poszczególnych dyscyplin
plastycznych. W założeniach koncepcyjnych przewidziano ba-
dania nad powojenną sztuką polską, bez uszczerbku jednak dla
zainteresowań osiągnięciami twórczymi środowiska wrocław-
skiego. Zbiory wydzielone z Działów Malarstwa, Rzemiosł
Artystycznych i Gabinetu Rycin oraz nowe nabytki pozwoliły
na otwarcie w 1969 r. stałej wystawy Działu.
Podjęta już w poprzednim okresie idea utworzenia Galerii
Malarstwa Obcego była ze szczególną troską pielęgnowana. Na
rzecz przyszłej Galerii dokonano wielu zakupów obrazów.
W pionie działów historycznych powstał, wydzielony z Dzia-
łu Historii Oręża i Walk Zbrojnych, Gabinet Dokumentów
Kultury Polskiej na Śląsku (1968 r.). Jego prace, już w począt-
kowym okresie działalności, wniosły do wiedzy o organizacjach
polonijnych we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku wiele cennego,
nieznanego przedtem materiału.
Zabiegi o przejęcie i zaadaptowanie na potrzeby Muzeum
Etnograficznego kompleksu zabytkowych młynów św. Klary
na wyspach Słodowej i Bielarskiej weszły w stadium przygoto-
wań dokumentacji techniczno-roboczcj. Kontynuowane były
starania o odbudowę kościoła św. Wincentego, gdzie przewi-
duje się w przyszłości zlokalizowanie ekspozycji śląskiej sztuki
średniowiecznej i ewent. nowożytnej. Wszczęto również zabiegi
o odpowiednie zaadaptowanie pomieszczeń strychowych nad
gmachem głównym4, co w razie realizacji miałoby kapitalne
znaczenie dla rozwiązania problemu przede wszystkim po-
większenia przestrzeni magazynowej, niezależnie od utworze-
nia składnicy muzealnej w d. klasztorze cystersów w Lubiążu
4 W 1968 r. rozpoczęto renowację elewacji gmachu głównego (kosztem
ok. 4 min. zł.) a w następnych latach prowadzono na szeroką skalę zakrojony
remont wnętrz.