DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Bek-Koreń, Aleksandra: Twórczość głogowskiego rzeźbiarza Johanna Pola: "destrukcja mitu"
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.48106#0024
20
Aleksandra Bek-Koreń
6. Johann Pol, archiwolty portali kamienicy w Głogowie, Rynek 26 i w dworze Lessów w Osetnie Wielkim. Fot. Aleksandra Bek-Koreń.
niu jaworskiego portalu przy ul. Legnickiej 3. Sygno-
wany portal w Mojęcicach ujmowały pierwotnie
płaskorzeźbione personifikacje Cnót, podobne roz-
wiązania odnajdujemy w portalach jaworskich. Por-
tal przy ul. Legnickiej 3 w Jaworze flankują płasko-
rzeźby rzymskich legionistów. Nieco inne jest uję-
cie południowego wejścia do kościoła św. Marcina,
ponieważ umieszczone tu płaskorzeźbione usza-
ki przybierają formę przedstawień półpostaci anio-
łów. Węgary portali przy ul. Legnickiej 3 w Jaworze
i w Rynku 26 w Głogowie - tak jak w obu portalach
opatrzonych podpisami - są wydrążone i mieszczą
dekoracyjne nisze siedzeniowe. W niszach portalu
jaworskiego umieszczono także - tak jak w dziełach
podpisanych - kielichowe siedziska17. Należy rów-
nież odnotować, że w sygnowanym portalu w Oset-
nie pojawia się fryz z inskrypcją podobnie jakw por-
talu głogowskim i w kościelnym jaworskim.
Repertuar motywów ornamentalnych i sposób ich
odkucia stanowi niejako wizytówkę Johanna Pola.
Dzięki temu nie ma wątpliwości, że jest on autorem
portalu głogowskiego. Wypełniające lico archiwolty
płyciny z czterema główkami anielskimi ze skrzy-
dełkami charakterystycznie, asymetrycznie ukształ-
towanymi i dopasowanymi do półokrągłego kształtu
archiwolty, które się tu pojawiają, zostały analo-
gicznie odkute, jak w nieco mniejszym portalu
w Osetnie (ił. 6). Również klucze archiwolt obu
portali rozwiązano podobnie - znalazły się w nich
główki anielskie z symetrycznie zwiniętymi skrzy-
dełkami (w Głogowie skrzydełka ujmują tarczkę
z gmerkiem mieszczańskim). Natomiast archi-
wolta portalu kościoła św. Marcina w Jaworze
jest podobnie zdobiona jak w Mojęcicach, czyli
równolegle do kierunku krzywizny luku została
umieszczona wić roślinna wychodząca z rogów
obfitości, a w nią wpleciono dwa przedstawienia
nagich postaci (w portalu kościelnym uskrzydlo-
nych). Rękę autora główek anielskich w archiwol-
cie portalu w Osetnie zdradza także sposób odkucia
twarzy, włosów i skrzydeł Wiktorii wypełniających
przyłucza portalu kościoła św. Marcina w Jaworze
i portalu głogowskiego. W portalu przy ul. Legnic-
kiej 3 w Jaworze występują natomiast analogiczne
do dzieła z Osetna rautowe wypełnienia przyłuczy.
Również dekoracja nisz za kolumnami w formie
płaskorzeźbionego motywu dzbana i wici roślin-
nej jest identyczna w obu tych portalach. Natomiast
nisze siedzeniowe węgarów, występujące prawie
we wszystkich portalach związanych z Polem, są
pokryte płaskorzeźbionym ornamentem roślinnym
i ozdobione umieszczonymi w ich zamknięciach
motywami główek kobiecych18.
Charakterystyczną cechą dzieł Pola okazuje się
swoisty horror uacui, czyli „dywanowo” pokrywająca
niemal każdy z elementów dzieł wyszukana deko-
racja. O autorstwie Pola szczególnie przekonuje
płaskorzeźbiona dekoracja złożona z przedstawień
ptaków i motywów jubilerskich wplecionych w wić
roślinną, które rzeźbiarz z upodobaniem stosował
w zdobieniach powierzchni sygnowanych portali,
a także nisz siedzeniowych portalu głogowskie-
go, podniebia archiwolty portalu mieszczańskiego
w Jaworze, czy trzonów kolumn drugiego jawor-
skiego portalu (analogiczne do portalu w Osetnie;
il. 7). Różnicę stanowią jedynie gatunki odku-
Aleksandra Bek-Koreń
6. Johann Pol, archiwolty portali kamienicy w Głogowie, Rynek 26 i w dworze Lessów w Osetnie Wielkim. Fot. Aleksandra Bek-Koreń.
niu jaworskiego portalu przy ul. Legnickiej 3. Sygno-
wany portal w Mojęcicach ujmowały pierwotnie
płaskorzeźbione personifikacje Cnót, podobne roz-
wiązania odnajdujemy w portalach jaworskich. Por-
tal przy ul. Legnickiej 3 w Jaworze flankują płasko-
rzeźby rzymskich legionistów. Nieco inne jest uję-
cie południowego wejścia do kościoła św. Marcina,
ponieważ umieszczone tu płaskorzeźbione usza-
ki przybierają formę przedstawień półpostaci anio-
łów. Węgary portali przy ul. Legnickiej 3 w Jaworze
i w Rynku 26 w Głogowie - tak jak w obu portalach
opatrzonych podpisami - są wydrążone i mieszczą
dekoracyjne nisze siedzeniowe. W niszach portalu
jaworskiego umieszczono także - tak jak w dziełach
podpisanych - kielichowe siedziska17. Należy rów-
nież odnotować, że w sygnowanym portalu w Oset-
nie pojawia się fryz z inskrypcją podobnie jakw por-
talu głogowskim i w kościelnym jaworskim.
Repertuar motywów ornamentalnych i sposób ich
odkucia stanowi niejako wizytówkę Johanna Pola.
Dzięki temu nie ma wątpliwości, że jest on autorem
portalu głogowskiego. Wypełniające lico archiwolty
płyciny z czterema główkami anielskimi ze skrzy-
dełkami charakterystycznie, asymetrycznie ukształ-
towanymi i dopasowanymi do półokrągłego kształtu
archiwolty, które się tu pojawiają, zostały analo-
gicznie odkute, jak w nieco mniejszym portalu
w Osetnie (ił. 6). Również klucze archiwolt obu
portali rozwiązano podobnie - znalazły się w nich
główki anielskie z symetrycznie zwiniętymi skrzy-
dełkami (w Głogowie skrzydełka ujmują tarczkę
z gmerkiem mieszczańskim). Natomiast archi-
wolta portalu kościoła św. Marcina w Jaworze
jest podobnie zdobiona jak w Mojęcicach, czyli
równolegle do kierunku krzywizny luku została
umieszczona wić roślinna wychodząca z rogów
obfitości, a w nią wpleciono dwa przedstawienia
nagich postaci (w portalu kościelnym uskrzydlo-
nych). Rękę autora główek anielskich w archiwol-
cie portalu w Osetnie zdradza także sposób odkucia
twarzy, włosów i skrzydeł Wiktorii wypełniających
przyłucza portalu kościoła św. Marcina w Jaworze
i portalu głogowskiego. W portalu przy ul. Legnic-
kiej 3 w Jaworze występują natomiast analogiczne
do dzieła z Osetna rautowe wypełnienia przyłuczy.
Również dekoracja nisz za kolumnami w formie
płaskorzeźbionego motywu dzbana i wici roślin-
nej jest identyczna w obu tych portalach. Natomiast
nisze siedzeniowe węgarów, występujące prawie
we wszystkich portalach związanych z Polem, są
pokryte płaskorzeźbionym ornamentem roślinnym
i ozdobione umieszczonymi w ich zamknięciach
motywami główek kobiecych18.
Charakterystyczną cechą dzieł Pola okazuje się
swoisty horror uacui, czyli „dywanowo” pokrywająca
niemal każdy z elementów dzieł wyszukana deko-
racja. O autorstwie Pola szczególnie przekonuje
płaskorzeźbiona dekoracja złożona z przedstawień
ptaków i motywów jubilerskich wplecionych w wić
roślinną, które rzeźbiarz z upodobaniem stosował
w zdobieniach powierzchni sygnowanych portali,
a także nisz siedzeniowych portalu głogowskie-
go, podniebia archiwolty portalu mieszczańskiego
w Jaworze, czy trzonów kolumn drugiego jawor-
skiego portalu (analogiczne do portalu w Osetnie;
il. 7). Różnicę stanowią jedynie gatunki odku-