Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

BARBARA ILKOSZ
(Wrocław)

ZWIĄZEK ARTYSTÓW ŚLĄSKA

Lata 1908-19131
Założony we Wrocławiu w 1908 r. Kiinstlerbund
Schlesien (Związek Artystów Śląska) był stowarzy-
szeniem wyrosłym na fali ruchu reformatorskie-
go, który na początku XX wieku objął kręgi arty-


1. Monogram Związku Artystów
Śląska. Reprod. wg Kiinstler Schlesiens,
Bd. 3, Breslau 1929.

styczne Niemiec znajdujące się w opozycji do
sztuki akademickiej i narodowej (ił. 1). Wzorem
dla nowego stowarzyszenia artystów śląskich stał
się Deutscher Kiinstlerbund (Niemiecki Związek
Artystów) powstały pięć lat wcześniej w Weimarze,
w którym skupili się „secesjoniści” z różnych środo-
wisk twórczych w Niemczech, m.in. Franz von
Stuck, Max Liebermann, Max Slevogt, August Gaul,
Ludwig von Hofmann, Henry van de Velde, Max
Klinger, a także reformator muzealnictwa i dyrek-
tor hamburskiej Kunsthalle Arthur Lichtwark, oraz
miłośnicy i mecenasi sztuki Eberhard von Boden-
hausen i Harry Graf Kessler. Właśnie Kessler zamie-
rzał stworzyć w Weimarze miejsce spotkań euro-
pejskiej elity artystycznej i intelektualnej, centrum
tworzenia „nowego stylu”, w którym sztuka służy-
łaby zjednoczeniu Europy. Program Niemieckiego
Związku Artystów był liberalny i zakładał swobodny
rozwój działalności twórczej członków stowarzysze-
nia, którzy rekrutowali się z różnych ośrodków,
przede wszystkim z kręgów Monachijskiej i Berliń-
skiej Secesji. Pozostałości akademickiego tradycjo-
nalizmu mieszały się w ich twórczości z wpływami
impresjonizmu, symbolizmem i złrt Nouveau.
Związek Artystów Śląska powstał z inicja-
tywy Hansa Poleziga, który w latach 1902-1916

pełnił funkcję dyrektora Kónigliche Kunst- und
Kunstgewerbeschule (Królewskiej Szkoły Sztuki
i Rzemiosła Artystycznego) we Wrocławiu (ił. 2).
Do grona współzałożycieli należeli artyści zwią-
zani z uczelnią, tacy jak Theodor von Gosen (prze-
wodniczący Związku od 1908 do 1930 r.), Hans
Rossmann, Max Wislicenus oraz Max Berg, Paul
Schulz, a także przedstawiciele młodszej genera-
cji, absolwenci wrocławskiej szkoły: Eugen Burkert,
Alfred Nikisch i Heinrich Tiipke. W programie
śląskiej organizacji zakładano nie tylko popularyzo-
wanie nowych tendencji artystycznych, ale przede
wszystkim eksponowanie rodzimej twórczości i jej
promocję poza obszarem Śląska. Realizację tych
założeń miały zapewnić wystawy organizowane i fi-


2. Hans Poelzig. Fot. Elfriede Reichelt. Reprod. wg „Schlesien”,
V, 1911/1912.