Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

ARKADIUSZ WOJTYŁA
(Wrocław)

„O EULNERATA DOMINA! EULNERA CORDA N OSTRA”.*
UWAGI O TREŚCIACH I FUNKCJACH IDEOWYCH
KAPLICY SIEDMIU BOLEŚCI MARII
PRZY KOŚCIELE ŚW WINCENTEGO WE WROCŁAWIU

W latach 1723-1727 przy wrocławskim kościele
Premonstratensów została wzniesiona kaplica
Siedmiu Boleści Marii, ufundowana z prywatnych
środków opata Franza Ferdinanda hrabiego von
Hochberga z przeznaczeniem na jego mauzoleum
i centrum działalności bractwa Matki Boskiej Bole-


1. Christophorus Tausch? (arch.), Christoph Hackner (realiz.),
kaplica Siedmiu Boleści Marii przy kościele św. Wincentego we
Wrocławiu, 1723-1727, widok. Fot. Herder-Institut Marburg,
Bildarchiv, sygn. 115252.

snej - patronki dobrej śmierci (il. 1, 2). Jej program
ideowy ukazujący boleści Madonny stanowił wyraz
szczególnego nabożeństwa fundatora do Najświęt-
szej Marii Panny, architektura zaś i bogata aranża-
cja wnętrza, wzorowana na barokowych kaplicach
grobowych biskupów wrocławskich, bez wątpie-
nia świadczyła o aspiracjach opata, rywalizującego
na różnych polach z pasterzami diecezji. Zwień-
czona glorią z monogramem maryjnym budowla,
powiększyła krąg katolickich kaplic wrocławskich,
których kopuły w zdominowanym przez protestan-
tów mieście stanowiły manifest związków z rzymską
bazyliką św. Piotra. Budowa kaplicy musiała być tym
bardziej dotkliwa dla wrocławskich luteran, że opat
Hochberg, podobnie jak fundator przykatedralnej
kaplicy św. Elżbiety, konwertyta, Friedrich kardy-
nał Hessen-Darmstadt, miał również protestanc-
kich przodków. Ozdobiona rodowymi herbami loża
hrabiów Hochbergów w Kościele Pokoju w Świd-
nicy stanowiła swoisty wyraz opieki rodziny nad
wiernymi wyznania luterańskiego. Rodzina ta była
związana również z „protestancką katedrą Śląska”,
czyli wrocławskim kościołem św. Elżbiety, o czym
świadczy chociażby uroczysty pogrzeb hrabiego
Hansa Heinricha Hochberga, który odbył się w nim
w roku 16981.
Wprawdzie kaplica Siedmiu Boleści Marii do-
czekała się licznych wzmianek, kilku artykułów
oraz podrozdziałów zarówno w monografiach jej
twórców, jak i w syntetycznych ujęciach architek-
tury barokowej na Śląsku, to jednak ich treść doty-
czyła kwestii stricte artystycznych, takich jak autor-

* W tytule cytat z koronki do Matki Boskiej Bolesnej. Autor pragnie podziękować Panu prof. dr. hab. Janowi Wrabecowi za konsultację
naukową tekstu.