Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

58

Arkadiusz Wojtyła

rzystwa Jezusowego musiał wygłosić mowę pogrze-
bową nad trumną zmarłego 14 listopada opata.
Kroczący ulicami Wrocławia kondukt pogrzebowy
otwierały dwie łacińskie kongregacje maryjne, dzia-
łające przy jezuickiej uczelni30. Wiadomo również,
że przy wrocławskim kościele Imienia Jezus funk-
cjonowało przynajmniej od początku XVIII wieku
bractwo Matki Boskiej Bolesnej od dobrej śmierci31,
którego działalność mogła zachęcić mocno zwią-
zanego z jezuitami Hochberga do założenia analo-
gicznego bractwa przy fundowanej przez niego
kaplicy Siedmiu Boleści Marii. Co istotne, również
na ołtarzu kaplicy brackiej w kościele Imienia Jezus
została ustawiona gotycka figura Piety.
Znamienny dla pobożności katolickiej kult
maryjny stanowił również centrum duchowości
zakonu premonstratensów, którego główną patronką
była właśnie Maria Dziewica. Założyciel zgroma-
dzenia św. Norbert z Xanten z rąk samej Matki
Boskiej miał otrzymać biały habit, symbolizujący
czystość duchową. Stąd do głównych zadań powo-
łanej przez siebie wspólnoty zaliczył oprócz krze-
wienia kultu Eucharystii również oddawanie czci
Marii. Można jeszcze przypomnieć, że w noszą-
cych jej wezwanie kościołach św. Norbert złożył
śluby zakonne (Premontre), sprawował posługę
arcybiskupią i został pochowany (Magdeburg)32.
Wyrazem pobożności maryjnej są również patroci-
nia klasztorów i kościołów norbertańskich. Wystar-
czy wspomnieć, że niemalże wszystkie opactwa
i kanonie premonstratensów na terenie Czech
i Moraw nosiły właśnie takie wezwania: Narodze-
nia Najświętszej Marii Panny (Żeliv), Zwiastowa-
nia Najświętszej Panny Marii (Tepla), Wniebo-


7. Christophorus Tausch? (arch.), Christoph Hackner (realiz.),
kaplica Siedmiu Boleści Marii przy kościele św. Wincentego we
Wrocławiu, 1723-1727, rzut poziomy. Reprod. wg L. Burge-
meister, Die Hochbergsche Kapelle bei der Yinzenzkirche, „Schlesiens
Yorzeit in Bild und Schrift”, VI, 1912, s. 166.

wzięcia Najświętszej Marii Panny (Strahov w Pra-
dze, Milevsko, Zabrdov!ce koło Brna, Louka) czy
Marii Dziewicy (Hradisko, Litomyśl). Ponadto pod
opieką premonstratensów były również sanktuaria
maryjne m.in. w Krtinach33.
Madonna musiała być uznawana również za
główną patronkę wrocławskiego klasztoru i kościo-
ła św. Wincentego, najpierw na Ołbinie, a potem ze-
społu przejętego od franciszkanów, skoro w cen-
trum jego niektórych pieczęci widniało przedsta-
wienie Matki Boskiej w asyście świętych patronów
śląskiego opactwa - Wincentego i Eustachego34. Po-
nadto należy zwrócić uwagę, że w barokowym ołta-
rzu głównym kościoła św. Wincentego nie umiesz-
czono wizerunku tego świętego, lecz wielkofor-
matowy obraz Koronacji Marii35, który kierunkował
uwagę modlących się w chórze mnichów ku rozwa-
żaniom tajemnic z życia Matki Boskiej. Wydaje się,
że w czasach baroku musiało funkcjonować również
maryjne wezwanie tego kościoła, skoro ojciec Ignaz
Czermak we wspomnianej wyżej mowie pogrze-
bowej określa ewidentnie świątynię jako „Mariani-


8. Christophorus Tausch? (arch.), Christoph Hackner (realiz.),
kaplica Siedmiu Boleści Marii przy kościele św. Wincentego we
Wrocławiu, 1723-1727, przekrój. Reprod. wg L. Burgemeister,
Die Hochbergsche Kapelle bei der Vinzenzkirche, „Schlesiens Yorzeit
in Bild und Schrift”, VI, 1912, s. 169.