DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Wojtyła, Arkadiusz: "O vulnerata Domina! Vulnera corda nostra": Uwagi o treściach i funkcjach ideowych kaplicy Siedmiu Boleści Marii przy kościele św. Wincentego we Wrocławiu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48106#0064
60
Arkadiusz Wojtyła
10. Johann Albrecht Siegwitz, Stiukowa rzeźba anioła ustawio-
na na gzymsie we wnętrzu kaplicy Siedmiu Boleści Marii przy
kościele św. Wincentego we Wrocławiu, ok. 1725. Reprod. wg
J. Eysymontt, Studium historyczno-architektoniczne kościoła św. Win-
centego we Wrocławiu, PP PKZ ©/Wrocław 1965, mps w Archiwum
ROBiDZ we Wrocławiu. Fot. Kazimiera Gawinowska.
11. Johann Albrecht Siegwitz, Stiukowy relief z przedstawie-
niem anioła na sklepieniu kaplicy Siedmiu Boleści Marii przy
kościele św. Wincentego we Wrocławiu, ok. 1725. Reprod. wg
J. Eysymontt, Studium historyczno-architektoniczne kościoła św. Win-
centego we Wrocławiu, PP PKZ O/Wrocław 1965, mps w Archiwum
ROBiDZ we Wrocławiu. Fot. Kazimiera Gawinowska.
o czym świadczy chociażby śpiewana od wieków se-
kwencja Stabat Mater. Natomiast wyrazem kultu Pie-
ty, umieszczonej w barokowym ołtarzu wrocław-
skiej kaplicy, była skierowana do niej modlitwa, któ-
rą znamy z druku ulotnego wydanego dla członków
Bractwa Matki Boskiej Bolesnej41.
Nie sposób w analizach programu ideowego kaplicy
Hochberga rozdzielić sfery formy od treści, zastosowa-
ne bowiem środki artystyczne określają hierarchię jego
elementów. Wnętrze kaplicy zostało założone na planie
trzech poprzecznych owali, przenikających się na po-
dobieństwo ogniw łańcucha (il. 7). Nad środkowym
przęsłem, zaakcentowanym czterema rozstawiony-
mi w jego narożach kolumnami, została rozpięta elip-
soidalna kopuła na tamburze, wcinającym się swą wy-
pukłą linią w powłoki konch, przekrywających skraj-
ne przęsła (il. 8). Ściany kaplicy artykułowane są wiąz-
kami pilastrów kompozytowych, które wraz z kolum-
nami środkowego przęsła zostały spięte belkowaniem,
wyłamującym się nad podporami. Brak okien w ścia-
nie wschodniej rekompensowały wypełnione taflami
lustrzanymi wnęki, naśladujące wykrój naprzeciwle-
głych otworów okiennych (il. 9).
Gra przestrzenna wrocławskiej kaplicy nie sprowa-
dzała się tylko do przenikania założonych na planie owa-
lu przęseł, lecz rozwijała się na dobre w organicznie sto-
pionej z architekturą dekoracji malarskiej i rzeźbiarskiej,
obliczonej na wywołanie efektu powstawania coraz to
wyższych stopni hierarchii przestrzennej. Czasza i latar-
nia kopuły zostały pokryte malowanymi obłokami, na-
tomiast ujmujące czaszę konchy upodobniono do kase-
tonowych kopuł z latarniami. Zatem ponad środkowym
przęsłem powstaje wrażenie otwarcia sklepienia kaplicy
na niebiosa. W zenicie latarni ukazuje się przebite sied-
mioma strzałami serce Marii, ku któremu wzbijają się
aniołowie unoszący narzędzia Męki Chrystusa. Część
zastępów anielskich wleciała wraz z obłokami do wnę-
trza kaplicy, przysiadła na gzymsie pod malowanymi ko-
pułami, aby ukazać wiernym obrazy przedstawiające
Boleści Matki Boskiej. Sugestywność tej wizji wzma-
ga efekt płynnego przechodzenia postaci anielskich od
niemalże pełnoplastycznych rzeźb ustawionych ponad
Arkadiusz Wojtyła
10. Johann Albrecht Siegwitz, Stiukowa rzeźba anioła ustawio-
na na gzymsie we wnętrzu kaplicy Siedmiu Boleści Marii przy
kościele św. Wincentego we Wrocławiu, ok. 1725. Reprod. wg
J. Eysymontt, Studium historyczno-architektoniczne kościoła św. Win-
centego we Wrocławiu, PP PKZ ©/Wrocław 1965, mps w Archiwum
ROBiDZ we Wrocławiu. Fot. Kazimiera Gawinowska.
11. Johann Albrecht Siegwitz, Stiukowy relief z przedstawie-
niem anioła na sklepieniu kaplicy Siedmiu Boleści Marii przy
kościele św. Wincentego we Wrocławiu, ok. 1725. Reprod. wg
J. Eysymontt, Studium historyczno-architektoniczne kościoła św. Win-
centego we Wrocławiu, PP PKZ O/Wrocław 1965, mps w Archiwum
ROBiDZ we Wrocławiu. Fot. Kazimiera Gawinowska.
o czym świadczy chociażby śpiewana od wieków se-
kwencja Stabat Mater. Natomiast wyrazem kultu Pie-
ty, umieszczonej w barokowym ołtarzu wrocław-
skiej kaplicy, była skierowana do niej modlitwa, któ-
rą znamy z druku ulotnego wydanego dla członków
Bractwa Matki Boskiej Bolesnej41.
Nie sposób w analizach programu ideowego kaplicy
Hochberga rozdzielić sfery formy od treści, zastosowa-
ne bowiem środki artystyczne określają hierarchię jego
elementów. Wnętrze kaplicy zostało założone na planie
trzech poprzecznych owali, przenikających się na po-
dobieństwo ogniw łańcucha (il. 7). Nad środkowym
przęsłem, zaakcentowanym czterema rozstawiony-
mi w jego narożach kolumnami, została rozpięta elip-
soidalna kopuła na tamburze, wcinającym się swą wy-
pukłą linią w powłoki konch, przekrywających skraj-
ne przęsła (il. 8). Ściany kaplicy artykułowane są wiąz-
kami pilastrów kompozytowych, które wraz z kolum-
nami środkowego przęsła zostały spięte belkowaniem,
wyłamującym się nad podporami. Brak okien w ścia-
nie wschodniej rekompensowały wypełnione taflami
lustrzanymi wnęki, naśladujące wykrój naprzeciwle-
głych otworów okiennych (il. 9).
Gra przestrzenna wrocławskiej kaplicy nie sprowa-
dzała się tylko do przenikania założonych na planie owa-
lu przęseł, lecz rozwijała się na dobre w organicznie sto-
pionej z architekturą dekoracji malarskiej i rzeźbiarskiej,
obliczonej na wywołanie efektu powstawania coraz to
wyższych stopni hierarchii przestrzennej. Czasza i latar-
nia kopuły zostały pokryte malowanymi obłokami, na-
tomiast ujmujące czaszę konchy upodobniono do kase-
tonowych kopuł z latarniami. Zatem ponad środkowym
przęsłem powstaje wrażenie otwarcia sklepienia kaplicy
na niebiosa. W zenicie latarni ukazuje się przebite sied-
mioma strzałami serce Marii, ku któremu wzbijają się
aniołowie unoszący narzędzia Męki Chrystusa. Część
zastępów anielskich wleciała wraz z obłokami do wnę-
trza kaplicy, przysiadła na gzymsie pod malowanymi ko-
pułami, aby ukazać wiernym obrazy przedstawiające
Boleści Matki Boskiej. Sugestywność tej wizji wzma-
ga efekt płynnego przechodzenia postaci anielskich od
niemalże pełnoplastycznych rzeźb ustawionych ponad