DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Ilkosz, Barbara: Związek Artystów Śląska
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48106#0085
Związek Artystów Śląska
81
5. Portret Theodora von Gosena. Reprod. wg kat. wyst. Theodor und
Markus von Gosen, Haus Schlesien Konigswinter, Muzeum Histo-
ryczne we Wrocławiu, Stiftung Kulturwerk Schlesien Wiirzburg,
1998.
przez Franza Landsbergera, wrocławskiego histo-
ryka sztuki. W miesięczniku komentowano ważne
wydarzenia kulturalne, wystawiennicze, publiko-
wano eseje o sztuce. •
Architekt August Endell, który od 1918 r. kiero-
wał wrocławską Akademią Sztuki i Przemysłu Arty-
stycznego, w przeciwieństwie do preferowanej przez
swego poprzednika ścisłej integracji sztuki i rzemio-
sła artystycznego, dokonał podziału na sztuki wolne
(malarstwo, rzeźba, grafika, rysunek) i stosowane
(architektura i rzemiosło artystyczne), utrzymu-
jąc warsztaty szkolne (odlewnictwa, formowania
w gipsie, obróbki metalu, stolarstwa, tkactwa i haftu,
druku). Ta innowacja nie oznaczała zerwania więzi
między tymi dwiema dziedzinami twórczości arty-
stycznej, gdyż wielokierunkowość nauczania odby-
wała się- w duchu ciągle żywej idei Gesamtkunstwer-
ku. Endell, autor słynnego secesyjnego atelier foto-
graficznego Elvira w Monachium, nie dokonał ocze-
kiwanych radykalnych zmian w profilu nauczania.
W swej działalności skupił się na problemach natury
artystycznej i estetycznej. Obeznany z zagadnie-
niami współczesnej teorii sztuki, Theodora Lippsa
i Wilhelma Worringera, preferował twórczą inwen-
cję, szczególnie w relacji do natury, która miała być
dla artysty niewyczerpanym źródłem inspiracji6.
Endell starał się kształtować grono pedagogiczne
tak, by reprezentowało ono różne opcje artystyczne.
W okresie jego działalności funkcjonowali zarówno
artyści przyjęci do uczelni jeszcze przez Hansa Poel-
ziga, np. rzeźbiarz Theodor von Gosen, rysownicy
Hans Zimbal, Hugo Scheinert, Arnold Busch, Karl
Hanusch, a także malarze Fryderyk Pautsch, Eduard
von Kaempffer i Max Wislicenus, jak i powołani już
przez Endella, malarze Oskar Moll, uczeń Matisse’a
(1918), Otto Mueller, członek grupy Die Brucke
(1918), Konrad von Kardorff (1920). Zasługą
Endella było wprowadzenie dwusemestrowej klasy
architektury dla absolwentów szkół budowla-
nych, w której zajęcia prowadził on sam i powołany
w 1920 r. berliński architekt Adolf Rading, zwolen-
nik Neues Bauen.
Bardziej istotne zmiany w profilu uczelni nastą-
piły w latach 1925-1932, gdy dyrektorem szkoły był
Oskar Moll. W latach dwudziestych Moll rozbudo-
wał nauczanie w zakresie sztuk stosowanych. W ra-
mach kursu wstępnego przewidziano zajęcia z ry-
sunku oraz znajomości materiału i formy, praktykę
w szkolnych warsztatach (istniejących wcześniej:
metalu, odlewnictwa, emalierstwa, sztuki tekstyl-
nej, druku oraz nowo powstałych: papieroplastyki,
druku na tkaninie, scenografii, kształtowania mate-
riału). Oprócz obligatoryjnego kursu wstępnego
uczniów obowiązywały klasy specjalistyczne, malar-
stwa, rzeźby, architektury. Pieczę nad poszczegól-
nymi klasami i warsztatami Moll starał się powie-
rzyć odpowiednio dobranym pedagogom. Początek
jego kadencji zbiegł się z odejściem artystów star-
szej generacji, m.in. Eduarda Kaempffera i Hansa
Zimbala. Fakt ten umożliwił mu powołanie nowych
nauczycieli, takich jak: Carlo Mense, członek ugru-
powania Jungę Rheinland w Dusseldorfie i Alexan-
der Kanoldt, monachijski przedstawiciel Neue
Sachlichkeit (Nowej Rzeczowości), rysownik Paul
Holz, wychowanek berlińskiej Staatliche Kunst-
schule (Państwowej Szkoły Sztuki), architekt Hans
Scharoun z Berlina oraz absolwenci wrocławskiej
Akademii, malarz Paul Dobers i rzeźbiarz Robert
Bednorz. Moll, podobnie jak Endell, starał się zróż-
nicować grono pedagogiczne, tak by odzwiercie-
dlało ono dominujące wtedy tendencje artystyczne.
Związki z kręgami europejskiej awangardy pozwo-
liły dyrektorowi uczelni sprowadzić na przełomie lat
1927 i 1928 związanego z kręgiem Bauhausu Johan-
81
5. Portret Theodora von Gosena. Reprod. wg kat. wyst. Theodor und
Markus von Gosen, Haus Schlesien Konigswinter, Muzeum Histo-
ryczne we Wrocławiu, Stiftung Kulturwerk Schlesien Wiirzburg,
1998.
przez Franza Landsbergera, wrocławskiego histo-
ryka sztuki. W miesięczniku komentowano ważne
wydarzenia kulturalne, wystawiennicze, publiko-
wano eseje o sztuce. •
Architekt August Endell, który od 1918 r. kiero-
wał wrocławską Akademią Sztuki i Przemysłu Arty-
stycznego, w przeciwieństwie do preferowanej przez
swego poprzednika ścisłej integracji sztuki i rzemio-
sła artystycznego, dokonał podziału na sztuki wolne
(malarstwo, rzeźba, grafika, rysunek) i stosowane
(architektura i rzemiosło artystyczne), utrzymu-
jąc warsztaty szkolne (odlewnictwa, formowania
w gipsie, obróbki metalu, stolarstwa, tkactwa i haftu,
druku). Ta innowacja nie oznaczała zerwania więzi
między tymi dwiema dziedzinami twórczości arty-
stycznej, gdyż wielokierunkowość nauczania odby-
wała się- w duchu ciągle żywej idei Gesamtkunstwer-
ku. Endell, autor słynnego secesyjnego atelier foto-
graficznego Elvira w Monachium, nie dokonał ocze-
kiwanych radykalnych zmian w profilu nauczania.
W swej działalności skupił się na problemach natury
artystycznej i estetycznej. Obeznany z zagadnie-
niami współczesnej teorii sztuki, Theodora Lippsa
i Wilhelma Worringera, preferował twórczą inwen-
cję, szczególnie w relacji do natury, która miała być
dla artysty niewyczerpanym źródłem inspiracji6.
Endell starał się kształtować grono pedagogiczne
tak, by reprezentowało ono różne opcje artystyczne.
W okresie jego działalności funkcjonowali zarówno
artyści przyjęci do uczelni jeszcze przez Hansa Poel-
ziga, np. rzeźbiarz Theodor von Gosen, rysownicy
Hans Zimbal, Hugo Scheinert, Arnold Busch, Karl
Hanusch, a także malarze Fryderyk Pautsch, Eduard
von Kaempffer i Max Wislicenus, jak i powołani już
przez Endella, malarze Oskar Moll, uczeń Matisse’a
(1918), Otto Mueller, członek grupy Die Brucke
(1918), Konrad von Kardorff (1920). Zasługą
Endella było wprowadzenie dwusemestrowej klasy
architektury dla absolwentów szkół budowla-
nych, w której zajęcia prowadził on sam i powołany
w 1920 r. berliński architekt Adolf Rading, zwolen-
nik Neues Bauen.
Bardziej istotne zmiany w profilu uczelni nastą-
piły w latach 1925-1932, gdy dyrektorem szkoły był
Oskar Moll. W latach dwudziestych Moll rozbudo-
wał nauczanie w zakresie sztuk stosowanych. W ra-
mach kursu wstępnego przewidziano zajęcia z ry-
sunku oraz znajomości materiału i formy, praktykę
w szkolnych warsztatach (istniejących wcześniej:
metalu, odlewnictwa, emalierstwa, sztuki tekstyl-
nej, druku oraz nowo powstałych: papieroplastyki,
druku na tkaninie, scenografii, kształtowania mate-
riału). Oprócz obligatoryjnego kursu wstępnego
uczniów obowiązywały klasy specjalistyczne, malar-
stwa, rzeźby, architektury. Pieczę nad poszczegól-
nymi klasami i warsztatami Moll starał się powie-
rzyć odpowiednio dobranym pedagogom. Początek
jego kadencji zbiegł się z odejściem artystów star-
szej generacji, m.in. Eduarda Kaempffera i Hansa
Zimbala. Fakt ten umożliwił mu powołanie nowych
nauczycieli, takich jak: Carlo Mense, członek ugru-
powania Jungę Rheinland w Dusseldorfie i Alexan-
der Kanoldt, monachijski przedstawiciel Neue
Sachlichkeit (Nowej Rzeczowości), rysownik Paul
Holz, wychowanek berlińskiej Staatliche Kunst-
schule (Państwowej Szkoły Sztuki), architekt Hans
Scharoun z Berlina oraz absolwenci wrocławskiej
Akademii, malarz Paul Dobers i rzeźbiarz Robert
Bednorz. Moll, podobnie jak Endell, starał się zróż-
nicować grono pedagogiczne, tak by odzwiercie-
dlało ono dominujące wtedy tendencje artystyczne.
Związki z kręgami europejskiej awangardy pozwo-
liły dyrektorowi uczelni sprowadzić na przełomie lat
1927 i 1928 związanego z kręgiem Bauhausu Johan-