Muzeum Narodowe <Breslau> [Editor]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Editor]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

82

Barbara Ilkosz

6. Portret Oskara Molla. Fot. Elfriede Reichelt. Reprod. wg depozytu
w kolekcji fotografii w Stadtmuseum w Monachium.


nesa Molzahna, a w latach 1929-1931 pedagogów
tamtejszej uczelni, Oskara Schlemmera i Georga
Muchego. Wszyscy oni zasilili szeregi Związku
Artystów Śląska.
Oskar Moll, wykształcony w berlińskiej pracowni
Lovisa Corintha i paryskiej Henri Matisse’a, był
członkiem Secesji Berlińskiej i Nowej Secesji (il. 6).
Pełen doświadczeń wyniesionych z europejskich
metropolii, światowiec o szerokich horyzontach,
we Wrocławiu znalazł się Moll w środowisku dość
konserwatywnym, choć niepozbawionym aspiracji.
Pełniąc funkcję najpierw pedagoga, a wkrótce dyrek-
tora wrocławskiej Akademii Sztuki, Moll szybko
włączył się w życie artystyczne miasta. Został wice-
prezesem Związku Artystów Śląska, był członkiem
założonego w 1921 r. Gesellschaft der Kunstfreunde
(Towarzystwa Przyjaciół Sztuki), inicjującego pozy-
skiwanie dzieł sztuki do zbiorów publicznych, orga-
nizatora wystaw i wykładów o sztuce, a począwszy
od 1925 r. uczestniczył w posiedzeniach kuratorium
Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych. Malarz był też
inicjatorem spektakularnych wystaw organizowa-
nych wspólnie przez Związek Artystów Śląska i Aka-
demię Sztuki oraz autorem kameralnych ekspozycji
prezentowanych we wrocławskiej uczelni, podczas
których pokazał m.in. japońskie drzeworyty, rosyj-

skie ilustracje książkowe i polską grafikę. Moll
starał się podnieść rangę środowiska artystycznego
na Śląsku, nawiązując kontakty z innymi ośrod-
kami w kraju i za granicą. Do tego zmierzała zaini-
cjowana przez niego m.in. współpraca z Wiedniem,
Pragą, Warszawą i Krakowem7. Tę ostatnią ułatwiała
mu zapewne znajomość z Fryderykiem Pautschem,
pedagogiem powołanym za czasów Poelziga, a póź-
niej profesorem i rektorem krakowskiej Akademii
Sztuk Pięknych. Pełniąc tak liczne funkcje, Moll
zajmował prominentną pozycję, która niewątpliwie
pozwalała mu wpływać na rozwój życia artystycz-
nego miasta.
Istotne zmiany nastąpiły też w programie groma-
dzenia zbiorów i charakterze ekspozycji Śląskiego
Muzeum Sztuk Pięknych. Już w 1900 r. historyk
sztuki Richard Muther, powołując się na działalność
reformatorów muzealnictwa Alfreda Lichtwarka
i Hugona von Tschudiego, skrytykował wrocławskie
Muzeum za brak zainteresowania sztuką współcze-
sną8. Odpowiedzią na apel Muthera była dopiero
działaność Heinza Braunego, dzięki której w salach
wystawowych wrocławskiego Muzeum pojawiła się
sztuka najnowsza. W 1920 r. odbyła się tam wystawa
„Architektur im Eisen und Beton” („Architek-
tura żelaza i betonu”), będąca pokazem projektów
architektonicznych Ericha Mendelsohna, a dwa lata
później ekspozycja „Malerei des 20. Jahrhunderts.
Von Corinth bis Matisse” („Malarstwo XX wieku.
Od Corintha do Matisse’a”). W 1923 r. w ramach
prezentacji nowych nabytków muzealnych można
było zobaczyć obrazy Oskara Kokoschki, Edwarda
Muncha, Hansa Purmanna, Lovisa Corintha, Emila
Noldego, Ottona Muellera, Oskara Molla, Alexan-
dra Kanoldta.
Podobny kierunek działania przyjął Erich Wiese.
Utrzymując kontakty z europejską awangardą, Wiese
stworzył sporą kolekcję sztuki współczesnej, którą
eksponował w ramach galerii sztuki nowoczesnej
Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych. Pokazując m.in.
obrazy Maxa Liebermanna, Edwarda Muncha, Henri
Matisse’a, Ferdinanda Legera, Wassilego Kandinskie-
go, Karla Schmidta-Rottluffa i Paula Klee, Wiese
przedstawiał współczesne tendencje artystyczne.
W dużym stopniu uwzględniał także artystów zwią-
zanych z wrocławską Akademią Sztuki i Przemysłu
Artystycznego: Eugena Spiro, Ludwiga Meidnera,
Oskara Molla, Ottona Muellera, Alexandra Kanold-
ta, Carla Mensego, a w następnych latach Johannesa
Molzahna i Oskara Schlemmera. Dzięki współpracy