Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

106

Barbara Ilkosz


37. Otto Mueller, Autoportret / Selbstportrdt, 1926. Reprod. wg
kat. wyst. Otto Mueller (1874-1930). Geddchtnis-Ausstellung,
Schlesisches Museum der bildenden Kunste, Breslau 1931.

różnych orientacji estetycznych i światopoglądowych.
Tworzyli oni pod jego kierunkiem zamkniętą grupę,
która stanowiła miarę i wytyczała kierunek dla innych
akademii w Niemczech”112. W tym kontekście ujaw-
niają się przyczyny narastających konfliktów w środo-
wisku artystycznym Wrocławia. Giinther Hirschel-
-Protsch, współpracując jeszcze w połowie lat
dwudziestych z czasopismem „MA”, poznał środo-
wisko artystów rewolucyjnych, których celem było
m.in. przekształcanie mas społecznych za pomocą
sztuki. Zwolennik w tym czasie produktywistycznego
wariantu konstruktywizmu, zafascynowany komuni-
zmem, należał do generacji tworzącej w Dessau ową
„Schiilerrepublik”, rzeszę zrewoltowanych studen-
tów. W 1930 r. artysta wyraził solidarność ze zwol-
nionym z funkcji dyrektora Bauhausu Hannesem
Meyerem i relegowanymi studentami, wiążąc ten fakt
z panującym „faszystowskim terrorem”113. Podobnie
jak w Dessau za pośrednictwem ulotnych druków
w rodzaju Bauhaus. Sprechrohr der Studierenden oczer-
niano pedagogów, którzy nie popierali idei prefe-
rowanych przez zbuntowaną młodzież114, tak on,
używając niewybrednych często argumentów, kryty-

kował działalność wrocławskich „prominentów”.
Nie bez powodu kręgi Hirschela-Protscha były dla
Oskara Schlemmera „politycznie podejrzane11115.
Wydaje się, że Hirschel-Protsch wykorzystywał m.in.
wewnętrzne spory grona pedagogicznego uczelni
w celu osłabienia pozycji Oskara Molla. W pra-
sowych komentarzach nawiązał m.in. do sprawy
nagłego opuszczenia uczelni w 1931 r. przez Alexan-
dra Kanoldta, któremu usiłował pomóc Theodor von
Gosen, decydując się na osobistą interwencję w Berli-
nie. Fakt ten miał spowodować protest grona nauczy-
cielskiego Akademii, a ze strony Oskara Molla chęć
natychmiastowego odwołania profesora rzeźby.
Dobrze przygotowane ekspozycje Akademii
Sztuki i Związku Artystów Śląska, pokazane w latach
1929 i 1930, skomentowane przychylnie przez prasę,
nie zdołały ostudzić emocji rozbudzonych przez
katastrofalnie pogarszającą się sytuację ekonomiczną,
wykorzystywaną przez coraz wyraźniej zwalczające
się orientacje artystyczne. W grudniu 1931 r. odbyła
się kolejna firmowana przez Śląską Wolną Wspól-
notę Pracy .^Wystawa zbiorowa artystów śląskich”,
która tym razem miała odmienny charakter, gdyż
towarzyszył jej pokaz projektów architektonicznych
o charakterze socjalnym - ekonomiczne rozwiąza-
nia dla budownictwa mieszkalnego - zatytułowany
„Mieszkać we własnym domu”. Alfred Buchwald,
przewodniczący stowarzyszenia, powiedział podczas
otwarcia: „Tym razem organizujemy wystawę zbio-
rową artystów śląskich i zaproszonych architektów
w atmosferze przymusowych oszczędności i popu-
larności hasła «sztuka jest luksusem#”116.
Niezwykle obszerny komentarz do wystawy
dał na łamach „Freie Meinung” Gunter Hirschel-
-Protsch, tytułując go Die Juryfreie Kunstschau im
Kampf um Arbeit und Brot (Przegląd sztuki bez jury
w walce o pracę i chleb). Autor poinformował o wpro-
wadzeniu nowej formuły ekspozycji, która tym
razem dopuszczała zaproszenie ograniczonej liczby
artystów - 22 malarzy i 6 architektów - zaznacza-
jąc, iż przyjęte zasady są zdecydowanie korzystniej-
sze, gdyż umożliwiają „lepsze poznanie twórczo-
ści artystów występujących wspólnie, niż mógłby
o tym poinformować pokaz jednego dzieła. Nie
złamano przy tym w żaden sposób zasady ekspozy-
cji bez patronatu jury”117. Hirschel-Protsch uzasad-
nił dalej sens takiego pokazu: „Sztuka nie jest luksu-
sem! Sztuka jest poważną pracą i może być źródłem
ożywienia i impulsem dla niemieckiej gospodar-
ki”118. Używając retoryki propagandy komuni-