DOI Heft:
Miscellanea
DOI Artikel:Chmielewski, Krzysztof: Budowa technologiczna zachowanej części poliptyku św. Barbary z Wrocławia
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48106#0129
Budowa technologiczna zachowanej części Poliptyku św Barbary z Wrocławia
125
10. Mistrz Poliptyku św. Barbary (Wilhelm z Akwizgranu?),
poliptyk św. Barbary, kwatera Pohańbienie św. Barbary fragment.
Widoczny m.in. sposób malarskiego opracowania skrzydeł i szat
anioła. Fot. Roman Stasiuk.
11. Mistrz Poliptyku św. Barbary (Wilhelm z Akwizgranu?), po-
liptyk św. Barbary, kwatera Pohańbienie św. Barbary, fragment. Zd-
jęcie w promieniach podczerwonych, widoczny wstępny rysunek
kompozycji malarskiej postaci anioła. Fot. Roman Stasiuk.
fotografiach widać, że nie wszystkie elementy kom-
pozycji zostały zaznaczone z tą samą precyzją. Au-
tor świadomie bardziej dokładnie zaznaczał tylko te
fragmenty, które uważał za najważniejsze z punktu
widzenia dopracowania szczegółów przyszłego mo-
delunku malarskiego.
Najlepiej rysunek zaznacza się na fotografiach
kwatery Pohańbienie św. Barbary. Wyraźnie określa
kształt anioła, jego twarz, skrzydła, szatę oraz rozpo-
startą przez niego tkaninę, twarz jeźdźca, jego nakry-
cie głowy, fałdy kaftana, wreszcie układ ciała i szat
wleczonej na śmierć świętej.
Kolor kreski rysunku jest czarny, co można
zauważyć w miejscach jego prześwitywania przez
warstwy malarskie. Ze względu na trudności w po-
braniu próbek nie wykonano badań analitycznych
materiału, za pomocą którego go wykonano. Praw-
dopodobnie jednak postąpiono zgodnie z obowią-
zującą w malarstwie późnogotyckim praktyką, to
znaczy najpierw bezpośrednio na zaprawie, na sucho
(np. węglem) wykonano odręczny rysunek, a na-
stępnie utrwalono go na mokro pędzlem. W tym
celu mógł być użyty atrament lub jakiś rodzaj czar-
nego pigmentu.
Charakter kreski rysunku jest bardzo zróżnico-
wany. Ogólnie sprawia wrażenie prowadzonej cał-
kowicie odręcznie, z dużą biegłością i wprawą. Zde-
cydowanie i pewnie kreślonymi liniami zaznaczono
najważniejsze kształty bogato udrapowanej tkani-
ny. Kreska jest zróżnicowana od delikatnej i cienkiej
w świetle, po szerszą i ciemniejszą w miejscach cie-
nia, który dodatkowo wzmocniono szerokim szra-
fowaniem oraz delikatnym lawowaniem. W ten spo-
sób nie tylko osiągnięto zarys tkaniny, ale również
wydobyto jej trójwymiarową przestrzenność.
Podobne zróżnicowanie kreski da się również
zauważyć na szacie i skrzydłach anioła. Wyraź-
nie można prześledzić kierunek ruchu pędzla oraz
ocenić siłę nacisku ręki. W zaokrąglonych kształtach
piór na skrzydłach widać, jak początkowo delikatny
nacisk na szpiczastą końcówką pędzla nieznacz-
nie zwiększano, co powodowało szersze rozłoże-
nie włosia pozostawiającego tym samym szerszy ślad
farby (ił. 12). Tę samą umiejętność w posługiwaniu
się narzędziem zdradzają szybko znaczone kontury
pozostałych form: na rękawach szaty anioła, oraz na
12. Mistrz Poliptyku św. Barbary (Wilhelm z Akwizgranu?), po-
liptyk św. Barbary, kwatera Pohańbienie św. Barbar)', fragment. Zd-
jęcie w promieniach podczerwonych, widoczny wstępny rysunek
kompozycji malarskiej skrzydła anioła. Fot. Roman Stasiuk.
125
10. Mistrz Poliptyku św. Barbary (Wilhelm z Akwizgranu?),
poliptyk św. Barbary, kwatera Pohańbienie św. Barbary fragment.
Widoczny m.in. sposób malarskiego opracowania skrzydeł i szat
anioła. Fot. Roman Stasiuk.
11. Mistrz Poliptyku św. Barbary (Wilhelm z Akwizgranu?), po-
liptyk św. Barbary, kwatera Pohańbienie św. Barbary, fragment. Zd-
jęcie w promieniach podczerwonych, widoczny wstępny rysunek
kompozycji malarskiej postaci anioła. Fot. Roman Stasiuk.
fotografiach widać, że nie wszystkie elementy kom-
pozycji zostały zaznaczone z tą samą precyzją. Au-
tor świadomie bardziej dokładnie zaznaczał tylko te
fragmenty, które uważał za najważniejsze z punktu
widzenia dopracowania szczegółów przyszłego mo-
delunku malarskiego.
Najlepiej rysunek zaznacza się na fotografiach
kwatery Pohańbienie św. Barbary. Wyraźnie określa
kształt anioła, jego twarz, skrzydła, szatę oraz rozpo-
startą przez niego tkaninę, twarz jeźdźca, jego nakry-
cie głowy, fałdy kaftana, wreszcie układ ciała i szat
wleczonej na śmierć świętej.
Kolor kreski rysunku jest czarny, co można
zauważyć w miejscach jego prześwitywania przez
warstwy malarskie. Ze względu na trudności w po-
braniu próbek nie wykonano badań analitycznych
materiału, za pomocą którego go wykonano. Praw-
dopodobnie jednak postąpiono zgodnie z obowią-
zującą w malarstwie późnogotyckim praktyką, to
znaczy najpierw bezpośrednio na zaprawie, na sucho
(np. węglem) wykonano odręczny rysunek, a na-
stępnie utrwalono go na mokro pędzlem. W tym
celu mógł być użyty atrament lub jakiś rodzaj czar-
nego pigmentu.
Charakter kreski rysunku jest bardzo zróżnico-
wany. Ogólnie sprawia wrażenie prowadzonej cał-
kowicie odręcznie, z dużą biegłością i wprawą. Zde-
cydowanie i pewnie kreślonymi liniami zaznaczono
najważniejsze kształty bogato udrapowanej tkani-
ny. Kreska jest zróżnicowana od delikatnej i cienkiej
w świetle, po szerszą i ciemniejszą w miejscach cie-
nia, który dodatkowo wzmocniono szerokim szra-
fowaniem oraz delikatnym lawowaniem. W ten spo-
sób nie tylko osiągnięto zarys tkaniny, ale również
wydobyto jej trójwymiarową przestrzenność.
Podobne zróżnicowanie kreski da się również
zauważyć na szacie i skrzydłach anioła. Wyraź-
nie można prześledzić kierunek ruchu pędzla oraz
ocenić siłę nacisku ręki. W zaokrąglonych kształtach
piór na skrzydłach widać, jak początkowo delikatny
nacisk na szpiczastą końcówką pędzla nieznacz-
nie zwiększano, co powodowało szersze rozłoże-
nie włosia pozostawiającego tym samym szerszy ślad
farby (ił. 12). Tę samą umiejętność w posługiwaniu
się narzędziem zdradzają szybko znaczone kontury
pozostałych form: na rękawach szaty anioła, oraz na
12. Mistrz Poliptyku św. Barbary (Wilhelm z Akwizgranu?), po-
liptyk św. Barbary, kwatera Pohańbienie św. Barbar)', fragment. Zd-
jęcie w promieniach podczerwonych, widoczny wstępny rysunek
kompozycji malarskiej skrzydła anioła. Fot. Roman Stasiuk.