Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

Archiwalia dawnych wrocławskich muzeów sztuki

155

thiimer” (Dział C i E. Broń i elementy architekto-
niczne); 3. „Abtheilung D. Hausliche Alterthiimer
(Dział D. Starożytności tzw. domowe). Pierwsze
wpisy do ksiąg pochodzą z 1859 r., a ostatnie z 1898 r.
Inwentarz zawiera cztery rubryki: numer inwentarza,
określenie przedmiotu, czas powstania oraz uwagi,
gdzie wpisywano pochodzenie zabytku i sposób jego
nabycia. Z 1885 r. pochodzi czterotomowy katalog
systematyczny zbiorów. W obrębie tomów istnieje
podział na następujące grupy zabytków: „Band I. A-B
[A - Vorgesch. Provinz Schles., Vorgesch. Rómisch;
B - Kirchl. 12. Jh.-14. Jh., Kirchl. 15. Jh., Kirchl.
16. Jh., Kirchl. 17. Jh., Kirchl. 18. Jh., Kirchl. 19. Jh.,
Kirchl. Russisch]” (tom I, A-B [A - Prehistoria
prowincji śląskiej i „prehistoria rzymska”; B - Zabytki
kościelne z XII-XIX w, Zabytki kościelne „rosyj-
skie”]); Band II. C-D [C - Ritterl. 12. Jh.-19. Jh.,
Ritterl. Orient.; D - Hausl. 12. Jh.-19. Jh., Hausl.
Orient]” (tom II, C-O [C - Zabytki rycerskie z XII-
XIX w.; zabytki rycerskie orientalne; D - Zabytki tzw.
domowe z XII-XIX w, Zabytki tzw. domowe orien-
talne]); „Band III. E-O [E - Archit. 12. Jh.-18. Jh.;
F - Siegel u. Petschafte Furstl., Siegel Kirchl., Siegel
Stadte., Siegel u. Petschafte Privat, Siegel Allerei; G -
Portrats; H - Bilder Zeitgesch., Bilder Schles., Bilder
Allerei; I - Kupferstichplatten; K - Adelsbriefe
u. Stammbiicher; L-Handschriften Allgem. Obrigk.,
Handschr. Breslau, Handschr. Handwerk; M -
Beschreibung Schles., Beschreibumg Nichtschl.;
N - Allotria; O - Bibliothek; P — Miinzen u. Me-
daillen; X - Unbestimmt.]“ (tom III, E-O [E-
Zabytki architektury z XII-XVIII w.; F - Pieczęcie
i tłoki pieczętne książęce, pieczęcie kościelne i miej-
skie, pieczęcie i tłoki pieczętne prywatne, pieczęcie
rozamite; G - Portrety; H - Obrazy współczesne,
obrazy śląskie, obrazy rozmaite; I - Płyty miedzioryt-
nicze; K - Dyplomy szlacheckie i sztambuchy; L -
Rękopisy zwierzchności, rękopisy miasta Wrocławia,
rękopisy rzemieślników; M - Opisy Śląska, opisy
miejscowości spoza Śląska; N - Allotria; O - Biblio-
teka; P - Monety i medale; X - Zabytki nieokreślo-
ne]); „Band IV Systemat. Katalog: Register, Verzeich-
nis der Geschenk-Geber” (tom IV- Katalog systema-
tyczny, rejestr ofiarodawców). W katalogu każdy
przedmiot, zaopatrzony w numer inwentarzowy,
opisany jest na oddzielnej karteczce wklejonej do
odpowiedniej grupy zabytków. Karteczki z drukowa-
nymi opisami to wycinki z wydanego katalogu
zbiorów5. Do tego zespołu należy także: „Miinzen-
Eingangsbuch” (Księga wpływów monet) z lat 1886-

1899 (na początku księgi wpisane są monety z kolek-
cji Muzeum Uniwersyteckiego) oraz nabytki Biblio-
teki z lat 1888-1890 i 1893-1896. Spisy zabytków
przekazywanych do Muzeum, z zastrzeżeniem prawa
własności, znajdują się także wjednostce archiwalnej
obejmującej lata 1859-1899 [GD. sygn. 1/56]. Pod
koniec istnienia Muzeum, w 1898 r., dokonano
jednego z poważniejszych zakupów, była to część
kolekcji barona Konrada Falkenhausena z Wolan
(Wallisfurth) koło Kłodzka. Zachował się katalog
kolekcji (800 pozycji), uzupełniany niejednokrotnie
rysunkami, z zaznaczeniem, gdzie poszczególne
przedmioty się znajdują (litera W oznacza pałac
w Wolanach, B - mieszkanie prywatne we Wrocła-
wiu, M - Muzeum Starożytności Śląskich, Bu -
Museum fur Vólkerkunde [Muzeum Etnologiczne]
w Berlinie). Kolekcja obejmowała m.in.: szkło, porce-
lanę, fajanse, naczynia gliniane, rzeźby z kamienia
i drewna, monety i medale, broń, emalie, przedmioty
z kości słoniowej, wyroby z miedzi, cyny, brązu,
żelaza, mosiądzu, metali szlachetnych oraz zabytki
prehistoryczne pochodzące np. z wykopalisk wWi-
chuli (ob. dzielnica Opola - Gosławice).
Śląskie Muzeum Sztuk Pięknych (il. 3, 4), powo-
łane przez Schlesischer Provinziallandtag (Sejm
Prowincji Śląskiej), otwarte zostało w czerwcu 1880
r. Mieściło się w nowym gmachu, którego kształt
nawiązywał do romantycznej koncepcji muzeum
jako świątyni sztuki6. Autorem projektu był archi-
tekt Otto Rathey z Berlina. Monumentalna budowla
usytuowana pośrodku dawnego placu ćwiczeń kira-
sjerów, na Przedmieściu Świdnickim, zwanym
później pl. Muzealnym, była jedyną tego rodzaju
w historii miasta. Budynek podczas walk o Festung
Breslau został zbombardowany, a następnie roze-
brany, nazwa placu istnieje do dziś. Już w końcu
1876 r. powołano Kuratorium Muzeum, a dwa lata
później mianowano dyrektorem artystę malarza
Alberta Berga z Berlina7. Na uroczyste otwarcie
Muzeum wysłano zaproszenia do cesarza, księcia
Albrechta Hohenzollerna oraz wielu innych osobi-
stości; brudnopisy zaproszeń włączono do akt [GD.
sygn. 11/52]8.
Z ksiąg archiwalnych zachowały się tylko trzy
dzienniki korespondencji z lat: 1928-1929, 4 kwiet-
nia 1939 - 12 lutego 1943 i 23 stycznia 1943 - 18 li-
stopada 1944; dwie księgi wpływów i wydatków z lat
1935-1937 i 1942 - 18 stycznia 1945; księga kaso-
wa z lat 1934 - 18 stycznia 1945; zeszyt z wypoży-