DOI Artikel:
Grzęda, Mateusz: Uwagi o architekturze Kayna Narodowego we Lwowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26736#0100
96
Mateusz Grzęda
Kasyno (il. 1) zostało ufundowane jako miejsce spotkań członków zawią-
zanego w r. 1842 Towarzystwa Hodowli Zwierząt i Wyścigów Konnych (La
Societe d’Elevage et de Courses). Należeli do niego wysoko urodzeni ziemia-
nie z Galicji Wschodniej, którzy wspólnie organizowali wystawy i wyścigi
koni. Jak można przeczytać we francuskojęzycznej broszurze Les Chateaux
de Pologne wydanej w r. 1929 „Kasyno miało na początku ok. 90 członków,
głównie ze sfer właścicieli ziemskich. Mimo nieformalnego charakteru spo-
tkań towarzyskich, Kasyno od samego początku swego istnienia wykazywało
żywe zainteresowanie sztuką i rozwojem polskiej sceny we Lwowie”4. Stowa-
rzyszeniu przewodniczyli kolejno: Władysław Sanguszko, Konstantyn Sie-
mieński (1849-58), Alfred Potocki (1857-88), Wilhelm Siemieński-Lewicki
(1888-1901), Józef Bielski (1902-20), Agenor Maria Gołuchowski (1920-21)
i Stanisław Wiśniewski5. W ciągu kolejnych lat swego istnienia stawało się
Kasyno miejscem wypoczynku i spotkań znanych osobistości życia politycz-
nego i kulturalnego Galicji. Jego pierwotny lokal, mieszczący się na piętrze
kamienicy należącej do rodziny Skarbków z uwagi na rozrost stowarzyszenia
(w r. 1929 należało doń aż czterystu członków) i gwałtowny rozwój Lwowa
jako stolicy autonomicznej Galicji musiał być odczuwany jako niewystarcza-
jący6. Nowa, okazała siedziba kasyna wzniesiona w latach 1897-98 niemalże
w sąsiedztwie gmachu Sejmu Galicyjskiego powstała według projektu wyko-
nanego w znanym wiedeńskim biurze architektonicznym Ferdinanda Fellne-
ra i Hermana Helmera. Na miejscu prace budowlane nadzorowali Zygmunt
Pszorn oraz Stefan Szeliga-Łyszkiewicz, którego firma wykonała także prace
asfaltowe7. Dekorację gmachu stworzyli według wzorów „mistrza austriac-
kiej neobarokowej plastyki” Rudolfa Wayera sprowadzeni z Wiednia rzeźbia-
rze Theodor Friedel (Friedl?), Reinhold Vókel i Sandor Jaray (który wykonał
wystrój galerii hallu) przy współpracy z lwowskimi rzemieślnikami8. Gmach
4 Les Chateaux de Pologne, 1-er fascicule, Varsovie 1929, artykuł Le Casino National d Le-
opol, s. 5-6, „Le Casino comptait a son debut environ 90 membres, principalement des
spheres des proprietaires fonciers. Malgre le caractere intimement social des reunions, le
Casino a pris des commencement un vif interet aux arts et au developpement de la scene
polonaise a Leopol”.
5 Les Chateaux de Pologne, passim.
6 Wg Les Chateaux de Pologne, s. 4 : „son local se trouvait au premier etage de 1’immeuble
du comte Skarbek”, wg „Słowa Polskiego”, 15 X 1898, nr 246, s. 4, miało się mieścić „do-
tychczas w prawem skrzydle gmachu Towarzystwa ubezp.”
7 „Słowo Polskie”, 15 X 1898, nr 246, s. 4; Les Chateaux de Pologne, s. 5.
8 „Kurier Lwowski”, 22 VII 1898, nr 201, s. 3; „Słowo Polskie”, 15 X 1898, nr 246, s. 4,
malowane supraporty wykonali „pp. Prof. Rybkowski, prof. Reychan i Sozański”, roboty
stolarskie wykonała lwowska firma braci Wczelaków; „Słowo Polskie”, 18 X 1898, nr 248,
s. 4, kominki miały być wykonane według projektu Edmunda Pliszewskiego; por. Biriu-
Mateusz Grzęda
Kasyno (il. 1) zostało ufundowane jako miejsce spotkań członków zawią-
zanego w r. 1842 Towarzystwa Hodowli Zwierząt i Wyścigów Konnych (La
Societe d’Elevage et de Courses). Należeli do niego wysoko urodzeni ziemia-
nie z Galicji Wschodniej, którzy wspólnie organizowali wystawy i wyścigi
koni. Jak można przeczytać we francuskojęzycznej broszurze Les Chateaux
de Pologne wydanej w r. 1929 „Kasyno miało na początku ok. 90 członków,
głównie ze sfer właścicieli ziemskich. Mimo nieformalnego charakteru spo-
tkań towarzyskich, Kasyno od samego początku swego istnienia wykazywało
żywe zainteresowanie sztuką i rozwojem polskiej sceny we Lwowie”4. Stowa-
rzyszeniu przewodniczyli kolejno: Władysław Sanguszko, Konstantyn Sie-
mieński (1849-58), Alfred Potocki (1857-88), Wilhelm Siemieński-Lewicki
(1888-1901), Józef Bielski (1902-20), Agenor Maria Gołuchowski (1920-21)
i Stanisław Wiśniewski5. W ciągu kolejnych lat swego istnienia stawało się
Kasyno miejscem wypoczynku i spotkań znanych osobistości życia politycz-
nego i kulturalnego Galicji. Jego pierwotny lokal, mieszczący się na piętrze
kamienicy należącej do rodziny Skarbków z uwagi na rozrost stowarzyszenia
(w r. 1929 należało doń aż czterystu członków) i gwałtowny rozwój Lwowa
jako stolicy autonomicznej Galicji musiał być odczuwany jako niewystarcza-
jący6. Nowa, okazała siedziba kasyna wzniesiona w latach 1897-98 niemalże
w sąsiedztwie gmachu Sejmu Galicyjskiego powstała według projektu wyko-
nanego w znanym wiedeńskim biurze architektonicznym Ferdinanda Fellne-
ra i Hermana Helmera. Na miejscu prace budowlane nadzorowali Zygmunt
Pszorn oraz Stefan Szeliga-Łyszkiewicz, którego firma wykonała także prace
asfaltowe7. Dekorację gmachu stworzyli według wzorów „mistrza austriac-
kiej neobarokowej plastyki” Rudolfa Wayera sprowadzeni z Wiednia rzeźbia-
rze Theodor Friedel (Friedl?), Reinhold Vókel i Sandor Jaray (który wykonał
wystrój galerii hallu) przy współpracy z lwowskimi rzemieślnikami8. Gmach
4 Les Chateaux de Pologne, 1-er fascicule, Varsovie 1929, artykuł Le Casino National d Le-
opol, s. 5-6, „Le Casino comptait a son debut environ 90 membres, principalement des
spheres des proprietaires fonciers. Malgre le caractere intimement social des reunions, le
Casino a pris des commencement un vif interet aux arts et au developpement de la scene
polonaise a Leopol”.
5 Les Chateaux de Pologne, passim.
6 Wg Les Chateaux de Pologne, s. 4 : „son local se trouvait au premier etage de 1’immeuble
du comte Skarbek”, wg „Słowa Polskiego”, 15 X 1898, nr 246, s. 4, miało się mieścić „do-
tychczas w prawem skrzydle gmachu Towarzystwa ubezp.”
7 „Słowo Polskie”, 15 X 1898, nr 246, s. 4; Les Chateaux de Pologne, s. 5.
8 „Kurier Lwowski”, 22 VII 1898, nr 201, s. 3; „Słowo Polskie”, 15 X 1898, nr 246, s. 4,
malowane supraporty wykonali „pp. Prof. Rybkowski, prof. Reychan i Sozański”, roboty
stolarskie wykonała lwowska firma braci Wczelaków; „Słowo Polskie”, 18 X 1898, nr 248,
s. 4, kominki miały być wykonane według projektu Edmunda Pliszewskiego; por. Biriu-