DOI article:
Chabiera, Aleksandra: Malowidła z grobowca III w Wardian, Aleksandria
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0011
Aleksandra Chabiera
Malowidła z grobowca III w Wardian, Aleksandria
Grobowiec odkryły został w 1960 roku podczas prac budowlanych wraz z inny-
mi trzema, tworzącymi, jak się wydaje, część rozległej nekropoli* 1. Badaniami prowa-
dzonymi przez Muzeum Grecko-Rzymskie w Aleksandrii kierował ówczesny
dyrektor Muzeum H. Riad.
Po przeprowadzeniu badań hypogea zostały zniszczone - przewidziano w tym
miejscu budowę suchych doków, a stan zachowania grobowców nie upoważniał do
starań o przyznanie im statusu zabytków chronionych. Odnalezione elementy deko-
racji architektonicznej i malowidła przeniesiono do Muzeum Grecko-Rzymskiego w
Aleksandrii.
Jak wiele grobowców aleksandryjskich, tak i te są w literaturze fachowej po-
dwójnie lokalizowane. Riad we wstępie swojego artykułu z 1967 roku umieszcza
odkryte hypogea w Wardian (Minet el-Bassal), na zachodzie Aleksandrii2. Niestety,
obie wymienione przezeń dzielnice nie są położone obok siebie, lecz odlegle o kilka
kilometrów i oddzielone dzielnicami Gabbari i Mafrusa. Dzięki innym szczegółom
topograficznym podanym przez Riad’a w wyżej wspomnianym artykule ustalono lo-
kalizację odkrytych hypogeów - na granicy dzisiejszych dzielnic Gabbari i Mafrusa3.
Wydaje się więc, że odpowiedniejsza jest lokalizacja zabytku w Mafrusa, spotykana
zresztą także w piśmiennictwie naukowym.
Cztery odkryte kompleksy były całkowicie wyrabowane i częściowo zniszczone,
zaś niepełna dokumentacja i brak raportów wykopaliskowych uniemożliwiają nawet
ustalenie, jakie było położenie hypogeów wobec siebie'4.
Grobowiec I był typu oikosowego z dziedzińcem oraz salą z wykutymi w dwóch
ścianach loculi i sarkofagiem typu kline.
Grobowiec II składał się z otwartego dziedzińca i dwóch pomieszczeń. Po środku
dziedzińca znajdował się wykuty w skale ołtarz. W mniejszym pomieszczeniu w
trzech ścianach wykuto loculi oraz ustawiono mały, wapienny ołtarz.
Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Elżbiety
Jastrzębowskiej i przedstawionej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w 20'02 roku.
1 Riad 1967: 90.
2 Ibidem, p. 90.
3 DELAPORTE 1999: 17.
Oprócz hypogeów III i IV, które Riad zadokumentował na jednym rysunku jako przylegające do siebie.
Malowidła z grobowca III w Wardian, Aleksandria
Grobowiec odkryły został w 1960 roku podczas prac budowlanych wraz z inny-
mi trzema, tworzącymi, jak się wydaje, część rozległej nekropoli* 1. Badaniami prowa-
dzonymi przez Muzeum Grecko-Rzymskie w Aleksandrii kierował ówczesny
dyrektor Muzeum H. Riad.
Po przeprowadzeniu badań hypogea zostały zniszczone - przewidziano w tym
miejscu budowę suchych doków, a stan zachowania grobowców nie upoważniał do
starań o przyznanie im statusu zabytków chronionych. Odnalezione elementy deko-
racji architektonicznej i malowidła przeniesiono do Muzeum Grecko-Rzymskiego w
Aleksandrii.
Jak wiele grobowców aleksandryjskich, tak i te są w literaturze fachowej po-
dwójnie lokalizowane. Riad we wstępie swojego artykułu z 1967 roku umieszcza
odkryte hypogea w Wardian (Minet el-Bassal), na zachodzie Aleksandrii2. Niestety,
obie wymienione przezeń dzielnice nie są położone obok siebie, lecz odlegle o kilka
kilometrów i oddzielone dzielnicami Gabbari i Mafrusa. Dzięki innym szczegółom
topograficznym podanym przez Riad’a w wyżej wspomnianym artykule ustalono lo-
kalizację odkrytych hypogeów - na granicy dzisiejszych dzielnic Gabbari i Mafrusa3.
Wydaje się więc, że odpowiedniejsza jest lokalizacja zabytku w Mafrusa, spotykana
zresztą także w piśmiennictwie naukowym.
Cztery odkryte kompleksy były całkowicie wyrabowane i częściowo zniszczone,
zaś niepełna dokumentacja i brak raportów wykopaliskowych uniemożliwiają nawet
ustalenie, jakie było położenie hypogeów wobec siebie'4.
Grobowiec I był typu oikosowego z dziedzińcem oraz salą z wykutymi w dwóch
ścianach loculi i sarkofagiem typu kline.
Grobowiec II składał się z otwartego dziedzińca i dwóch pomieszczeń. Po środku
dziedzińca znajdował się wykuty w skale ołtarz. W mniejszym pomieszczeniu w
trzech ścianach wykuto loculi oraz ustawiono mały, wapienny ołtarz.
Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Elżbiety
Jastrzębowskiej i przedstawionej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w 20'02 roku.
1 Riad 1967: 90.
2 Ibidem, p. 90.
3 DELAPORTE 1999: 17.
Oprócz hypogeów III i IV, które Riad zadokumentował na jednym rysunku jako przylegające do siebie.