DOI Artikel:
Wygnańska, Zuzanna: Kaplice domowe i kult rodzinny w Mezopotamii na początku II tysiąclecia p.n.e.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0199
Zuzanna Wygnańska
Kaplice domowe i kult rodzinny
w Mezopotamii na początku II tysiąclecia p.n.e.
Pośród wielu zabytków, jakie odkrył angielski archeolog Leonard Woolley w
trakcie dwunastu kampanii wykopaliskowych przeprowadzonych w Ur* 1, znalazły się
również tak zwane „kaplice domowe’'2. Były to wyodrębnione w domach pomiesz-
czenia wyposażone w detale architektoniczne o niejasnym przeznaczeniu. Z powodu
braku analogii rzecz uznana została za trudną do wyjaśnienia osobliwość. Znaleziska
te wydatowzano. podobnie jak całą dzielnicę mieszkalną, na okres starobabdoński
(tab. 1).
Powitały różne koncepcje na temat tego, czemu służyły kaplice. Specyficzne
wyposażenie oraz fakt umieszczania pod ich podłogami pochówków' nasunęły skoja-
rzenie z kultowym przeznaczeniem. Istnienie tych pomieszczeń wydawało się być
ewenementem, bo choć wiadomo było o miejskich świątynkach, z których korzystać
mogła zwykła ludność, to tak konkretny dowńd na przeniesienie kultu do domu
byłby zjawiskiem nowym. Zagadkę pomogły wyjaśnić odkryte później analogiczne
znaleziska z innych stanowisk, jak rówmież informacje zawarte w tekstach klino-
wych. Wszystkie te odkrycia dały nowy obraz prywatnej religijności Mezopotam-
czyków na przełomie trzeciego i dnigiego tysiąclecia p.n.e.
Kaplice domowe
Kaplice z Ur3 * były pomieszczeniami usytuowanymi w tylnej części domu, odsu-
niętymi jak najdalej od głównego wejścia. Poprzedzone były zazwyczaj „pokojem
gościnnym”, który7 oddziela! je od innych pomieszczeń mieszkalnych i przeznaczo-
nych do pracy. Prawie we wszystkich przypadkach kaplica była w-ąskim pokojem z
wejściem na dłuższym boku. W niektórych domach tuż za kaplicą znajdow-alo się
Autorka artykułu jest studentką IV roku studium doktoranckiego Wydziału Historycznego Uniwersytetu
Warszawskiego oraz absolwentką Asyriologii w Instytucie Orientalistyki UW. Artykuł powstał na
podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Piotra Bielińskiego z
przedstawionej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w 2000 roku.
1 W latach 1922-1934.
" Nazwę chapel (kaplica) nadal odkrywca L. Woolley; nazwa ta, jako przyjęta w literaturze przedmiotu,
będzie używana w powyższym tekście.
‘ Wszystkie dane na temat kaplic z Ur pochodzą z publikacji wykopaliskowej Ur (WOOLLEY 1976).
Kaplice domowe i kult rodzinny
w Mezopotamii na początku II tysiąclecia p.n.e.
Pośród wielu zabytków, jakie odkrył angielski archeolog Leonard Woolley w
trakcie dwunastu kampanii wykopaliskowych przeprowadzonych w Ur* 1, znalazły się
również tak zwane „kaplice domowe’'2. Były to wyodrębnione w domach pomiesz-
czenia wyposażone w detale architektoniczne o niejasnym przeznaczeniu. Z powodu
braku analogii rzecz uznana została za trudną do wyjaśnienia osobliwość. Znaleziska
te wydatowzano. podobnie jak całą dzielnicę mieszkalną, na okres starobabdoński
(tab. 1).
Powitały różne koncepcje na temat tego, czemu służyły kaplice. Specyficzne
wyposażenie oraz fakt umieszczania pod ich podłogami pochówków' nasunęły skoja-
rzenie z kultowym przeznaczeniem. Istnienie tych pomieszczeń wydawało się być
ewenementem, bo choć wiadomo było o miejskich świątynkach, z których korzystać
mogła zwykła ludność, to tak konkretny dowńd na przeniesienie kultu do domu
byłby zjawiskiem nowym. Zagadkę pomogły wyjaśnić odkryte później analogiczne
znaleziska z innych stanowisk, jak rówmież informacje zawarte w tekstach klino-
wych. Wszystkie te odkrycia dały nowy obraz prywatnej religijności Mezopotam-
czyków na przełomie trzeciego i dnigiego tysiąclecia p.n.e.
Kaplice domowe
Kaplice z Ur3 * były pomieszczeniami usytuowanymi w tylnej części domu, odsu-
niętymi jak najdalej od głównego wejścia. Poprzedzone były zazwyczaj „pokojem
gościnnym”, który7 oddziela! je od innych pomieszczeń mieszkalnych i przeznaczo-
nych do pracy. Prawie we wszystkich przypadkach kaplica była w-ąskim pokojem z
wejściem na dłuższym boku. W niektórych domach tuż za kaplicą znajdow-alo się
Autorka artykułu jest studentką IV roku studium doktoranckiego Wydziału Historycznego Uniwersytetu
Warszawskiego oraz absolwentką Asyriologii w Instytucie Orientalistyki UW. Artykuł powstał na
podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Piotra Bielińskiego z
przedstawionej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w 2000 roku.
1 W latach 1922-1934.
" Nazwę chapel (kaplica) nadal odkrywca L. Woolley; nazwa ta, jako przyjęta w literaturze przedmiotu,
będzie używana w powyższym tekście.
‘ Wszystkie dane na temat kaplic z Ur pochodzą z publikacji wykopaliskowej Ur (WOOLLEY 1976).