DOI Artikel:
Szulc, Sylwia: Szczątki dużych ssaków z górno-, późno- i schyłkowopaleolitycznych stanowisk jaskiniowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0171
Sylwia Szulc
Szczątki dużych ssaków
z górno-, późno- i schyłkowopaleolitycznych stanowisk
jaskiniowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej
Szczątki zwierząt z paleolitycznych stanowisk jaskiniowych Jury Krakowsko-
Częstochowskiej budziły i budzą po dzień dzisiejszy żywe zainteresowanie uczonych
różnych specjalności. Aby stwierdzić, czy ludność zamieszkująca w paleolicie jaski-
nie Jury Krakowsko-Częstochowskiej specjalizowała się w polowaniu na dany gatu-
nek dużych ssaków, należy przeanalizować proporcje między występowaniem po-
szczególnych gatunków w obrębie danej kultury. Przedtem trzeba jednak ustalić, jaki
procent ze znajdowanych szczątków fauny znalazł się w osadzie jaskini na skutek
działalności myśliwych, a jaki jest pozostałością po naturalnie wymarłych zwierzę-
tach zamieszkujących jaskinię czy też przy wleczonych do niej przez drapieżniki. Jest
to wyjątkowo trudne zadanie ze względu na odległość w czasie i panujące w jaski-
niach specyficzne warunki sedymentacji, które powodują, że ślady pozostawione
przez ludzi na kościach zachowują się gorzej niż na stanowiskach otwartych, datowa-
nych na młodszą epokę. Wreszcie pod uwagę należ}7 brać obszar transgresji między
działalnością ludzi i zwierząt, co oznacza, że kości noszące ślady ogryzania przez hie-
nę mogą być zarazem pozostałością po upolowanym przez ludzi zwierzęciu.
Wśród dużych ssaków- typown jaskiniową faunę reprezentuje niedźwiedź jaski-
niowy. hiena jaskiniowa oraz mniej liczny lew7 jaskiniowy. Potencjalny łup człowieka
lub drapieżników7 stanowdć mogły Zwierzęta bytujące poza jaskinią, takie jak: dzik,
kozica, dziki koń. jeleń, renifer, tur, żubr, nosorożec włochaty czy mamut. Jednak, o
czym najprawdopodobniej świadczą odkrycia dokonane na stanowdsku kultury jerz-
manowskiej w Jaskim Nietoperzowej, człowiek paleolitu polow7al też na naturalnych
mieszkańców7 jaskim, jakimi są niedźwiedzie - łatwiejsze do osaczenia w7 zamkniętej
przestrzeni niż na obszarze otwartym (Chmielewski. Hensel 1975: 120).
Uznanie szczątków odkrywanych w jaskim za dowód łowieckiej działalności
człowieka odbywa się na podstawie przesłanek pośrednich lub bezpośrednich. Dowo-
dy pośrednie mogą mieć charakter archeologiczny (obecność narzędzi, śladów
Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Alicji Lasoty-
Moskalewskiej i przedstawionej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w 2000 roku.
Szczątki dużych ssaków
z górno-, późno- i schyłkowopaleolitycznych stanowisk
jaskiniowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej
Szczątki zwierząt z paleolitycznych stanowisk jaskiniowych Jury Krakowsko-
Częstochowskiej budziły i budzą po dzień dzisiejszy żywe zainteresowanie uczonych
różnych specjalności. Aby stwierdzić, czy ludność zamieszkująca w paleolicie jaski-
nie Jury Krakowsko-Częstochowskiej specjalizowała się w polowaniu na dany gatu-
nek dużych ssaków, należy przeanalizować proporcje między występowaniem po-
szczególnych gatunków w obrębie danej kultury. Przedtem trzeba jednak ustalić, jaki
procent ze znajdowanych szczątków fauny znalazł się w osadzie jaskini na skutek
działalności myśliwych, a jaki jest pozostałością po naturalnie wymarłych zwierzę-
tach zamieszkujących jaskinię czy też przy wleczonych do niej przez drapieżniki. Jest
to wyjątkowo trudne zadanie ze względu na odległość w czasie i panujące w jaski-
niach specyficzne warunki sedymentacji, które powodują, że ślady pozostawione
przez ludzi na kościach zachowują się gorzej niż na stanowiskach otwartych, datowa-
nych na młodszą epokę. Wreszcie pod uwagę należ}7 brać obszar transgresji między
działalnością ludzi i zwierząt, co oznacza, że kości noszące ślady ogryzania przez hie-
nę mogą być zarazem pozostałością po upolowanym przez ludzi zwierzęciu.
Wśród dużych ssaków- typown jaskiniową faunę reprezentuje niedźwiedź jaski-
niowy. hiena jaskiniowa oraz mniej liczny lew7 jaskiniowy. Potencjalny łup człowieka
lub drapieżników7 stanowdć mogły Zwierzęta bytujące poza jaskinią, takie jak: dzik,
kozica, dziki koń. jeleń, renifer, tur, żubr, nosorożec włochaty czy mamut. Jednak, o
czym najprawdopodobniej świadczą odkrycia dokonane na stanowdsku kultury jerz-
manowskiej w Jaskim Nietoperzowej, człowiek paleolitu polow7al też na naturalnych
mieszkańców7 jaskim, jakimi są niedźwiedzie - łatwiejsze do osaczenia w7 zamkniętej
przestrzeni niż na obszarze otwartym (Chmielewski. Hensel 1975: 120).
Uznanie szczątków odkrywanych w jaskim za dowód łowieckiej działalności
człowieka odbywa się na podstawie przesłanek pośrednich lub bezpośrednich. Dowo-
dy pośrednie mogą mieć charakter archeologiczny (obecność narzędzi, śladów
Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Alicji Lasoty-
Moskalewskiej i przedstawionej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w 2000 roku.