Studia i materiały archeologiczne (12.2005)

Karolina Paczyńska

Fragmenty czarek megaryjskich
z polskich wykopalisk w Tanais
Niniejszy artykuł jest próbą klasyfikacji typologiczno-chronologicznej fragmen-
tów czarek megaryjskich. Zabytki te zostały odnalezione na terenie antycznego
miasta Tanais1 w latach 1999-2001 podczas wykopalisk polskich prowadzonych
przez Instytut Archeologii UW i Ośrodek Badań Archeologicznych w Novae w
ramach rosyjskiej Ekspedycji Archeologicznej Dolnego Donu. Ekspedycją kierowała
prof. T. A. Arsemewa.
Czarki megaryjskie2 są półkulistymi w kształcie, wykonywanymi w matrycach,
dekorowanymi reliefowo naczyniami, które produkowano od drugiej połowy III do
około połowy I wieku p.n.e. w warsztatach usytuowanych w basenach Morza Śród-
ziemnego i Morza Czarnego’.
Na omawianą w niniejszym artykule grupę materiału ceramicznego składa się
siedem fragmentów czarek megaryjskich. Przedstawione one zostały zgodnie z nu-
merami inwentarza i według lat ich odnalezienia.
***
1. T 99 XXV 16p (fig. l.A)
Dwa fragmenty wylewu czarki (średnica wylewu: 14 cm). Poniżej wylewu frag-
menty dekorowane są pasowo ułożonym ornamentem jajownika. Pod nim widnieje
pas wici roślinnej. Glina jest bardzo dobrej jakości, bez domieszek, barwy beżowo-
pomarańczowej. Polewa pokrywająca fragmenty ma kolor ciemnopomarańczowy, jest
lekko błyszcząca, o metalicznym połysku.

' Cf. także ŚELOV 1969: 220-247; PACZYŃSKA 2000: 159-168.
Termin „czarki megaryjskie” powstał w wyniku nieprawidłowego powiązania tego rodzaju naczyń z
Megarą jako miejscem ich produkcji. Autorem tej błędnej, jak pokazały kolejne badania wykopaliskowe,
atrybucji był O. Benndort (BENNDORF 1877: 116-118). Mimo tego, termin „czarki megaryjskie”
używany jest w badaniach ceramicznych do chwili obecnej (cf. m.in. THOMPSON 1934: 311-480;
PARLASCA 1955: 129-154; PUPPO 1995 i in.).
3 Na temat historii i stanu badań nad czarkami megaryjskimi cf. m.in. PACZYŃSKA 2000: 159-168.