DOI Artikel:
Chabiera, Aleksandra: Malowidła z grobowca III w Wardian, Aleksandria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0017
Malowidła z grobowca III w Wardian...
15
użyte w dekoracji hypogeum III za przykład wpływów tradycji hellenistyczno-
rzymskiej w egipskim malarstwie chrześcijańskim1'. Według badaczy opowiadają-
cych się za tezą o pogańskim charakterze fresków leżąca postać męska jest typowa
dla greckich wizerunków zmarłego, w pozie śpiącego lub odpoczywającego15 16 * 18.
Wśród tych ostatnich najbardziej szczegółową analizę i argumentację przedsta-
wiła M. S. Venit1 . Zaproponowała ona datowanie zabytku na II wiek p.n.e.ls W swo-
im artykule z 1989 roku wysunęła dodatkowe argumenty na podstawie badań nad
wynalezieniem saąiyeh, urządzenia nawadniającego przedstawionego na jednym z
malowideł'9. Inne datowanie, zakładające pogański charakter malowideł - na koniec I
wieku n.e. - zaproponowały we wspólnym artykule A.-M. Guimier-Sorbets i M. Seif
el-Din na podstawie badań porównawczych z tzw. „grobowcami Persefony” z Kom
el-Szugafa20.
W ten sposób dyskusja na temat datowania grobowca poprzez ustalenie charak-
teru malowideł prowadzona jest pomiędzy zwolennikami datowania zabytku jako
chrześcijańskiego (na epokę późnoantyczną) i kontynuatorami tezy o pogańskim
charakterze przedstawień hellenistycznych lub rzy mskich.
Szczegółową analizę przedstawień i argumentację za ich chrześcijańską interpre-
tacją. wraz z datowaniem na III lub IV wiek opublikował w 1993 M. Rodziewicz21 22.
Inne artykuły dotyczące grobowca III z Wardian zazwyczaj wymieniają wszyst-
kie teorie związane z jego datowaniem, ale nie wnoszą nic nowego do dyskusji.
Analiza fresku z przedstawieniem leżącego mężczyzny
Po prawej, najlepiej zachowanej stronie przedstawienia, widać nagiego mężczyz-
nę w pozycji półleżącej, opartego na lewymi łokciu z prawą ręką założoną za głową i
ze zgiętymi nogami (fig. 2, 4). Postać leży na delikatnie zaznaczonym przez artystę
podwyższeniu skalnym. Nad nim namalowano altankę: na dwóch slupach i my giętym
w luk szerokim daszku wije się roślinność, przedstawiona także na drugim plamę,
poza mężczyzną.
M. S. Venit zestawiła przedstawiania mitycznych postaci, jak Dionizos lub Endy-
mion, z wizerunkiem w grobowcu III. Według mej osoby śpiące lub odpoczywające
jak Jonasz oddane są zazwyczaj w pozie niemal leżącej, podczas gdy w tym przypad-
ku mężczyzna pokazany jest z tułowiem niemal wyprostowanym.
Jako najbliższą analogię w sztuce do takiego ukazania pozycji leżącego człowie-
ka Venit podąje przedstawienie Dionizosa na kraterze z Donem datowanym na IV
wiek p.n.e.-2
15 RASSART-DEBERGH 1983: 229-230.
16 M.in. VENIT 1988: 82.
1 Ibidem, p. 71-91.
18 Ibidem, p. 86-89.
‘9 VENIT 1989: 219-222.
20 Guimier-Sorbets. Seif el-Din 1997: 400-406.
21 Rodziewicz 1993: 281-290.
22 Riad 1967: 82.
15
użyte w dekoracji hypogeum III za przykład wpływów tradycji hellenistyczno-
rzymskiej w egipskim malarstwie chrześcijańskim1'. Według badaczy opowiadają-
cych się za tezą o pogańskim charakterze fresków leżąca postać męska jest typowa
dla greckich wizerunków zmarłego, w pozie śpiącego lub odpoczywającego15 16 * 18.
Wśród tych ostatnich najbardziej szczegółową analizę i argumentację przedsta-
wiła M. S. Venit1 . Zaproponowała ona datowanie zabytku na II wiek p.n.e.ls W swo-
im artykule z 1989 roku wysunęła dodatkowe argumenty na podstawie badań nad
wynalezieniem saąiyeh, urządzenia nawadniającego przedstawionego na jednym z
malowideł'9. Inne datowanie, zakładające pogański charakter malowideł - na koniec I
wieku n.e. - zaproponowały we wspólnym artykule A.-M. Guimier-Sorbets i M. Seif
el-Din na podstawie badań porównawczych z tzw. „grobowcami Persefony” z Kom
el-Szugafa20.
W ten sposób dyskusja na temat datowania grobowca poprzez ustalenie charak-
teru malowideł prowadzona jest pomiędzy zwolennikami datowania zabytku jako
chrześcijańskiego (na epokę późnoantyczną) i kontynuatorami tezy o pogańskim
charakterze przedstawień hellenistycznych lub rzy mskich.
Szczegółową analizę przedstawień i argumentację za ich chrześcijańską interpre-
tacją. wraz z datowaniem na III lub IV wiek opublikował w 1993 M. Rodziewicz21 22.
Inne artykuły dotyczące grobowca III z Wardian zazwyczaj wymieniają wszyst-
kie teorie związane z jego datowaniem, ale nie wnoszą nic nowego do dyskusji.
Analiza fresku z przedstawieniem leżącego mężczyzny
Po prawej, najlepiej zachowanej stronie przedstawienia, widać nagiego mężczyz-
nę w pozycji półleżącej, opartego na lewymi łokciu z prawą ręką założoną za głową i
ze zgiętymi nogami (fig. 2, 4). Postać leży na delikatnie zaznaczonym przez artystę
podwyższeniu skalnym. Nad nim namalowano altankę: na dwóch slupach i my giętym
w luk szerokim daszku wije się roślinność, przedstawiona także na drugim plamę,
poza mężczyzną.
M. S. Venit zestawiła przedstawiania mitycznych postaci, jak Dionizos lub Endy-
mion, z wizerunkiem w grobowcu III. Według mej osoby śpiące lub odpoczywające
jak Jonasz oddane są zazwyczaj w pozie niemal leżącej, podczas gdy w tym przypad-
ku mężczyzna pokazany jest z tułowiem niemal wyprostowanym.
Jako najbliższą analogię w sztuce do takiego ukazania pozycji leżącego człowie-
ka Venit podąje przedstawienie Dionizosa na kraterze z Donem datowanym na IV
wiek p.n.e.-2
15 RASSART-DEBERGH 1983: 229-230.
16 M.in. VENIT 1988: 82.
1 Ibidem, p. 71-91.
18 Ibidem, p. 86-89.
‘9 VENIT 1989: 219-222.
20 Guimier-Sorbets. Seif el-Din 1997: 400-406.
21 Rodziewicz 1993: 281-290.
22 Riad 1967: 82.