Studia i materiały archeologiczne (12.2005)

Mityczne początki Kadyksu

165

przybyli do Tartessos, jakby przez jakieś boskie zrządzenie. Ten punkt handlowy był w
owym czasie jeszcze nie zwiedzany10 11.
Legendarne okoliczności założenia kolonii fenickiej na południu Hiszpanii prze-
kazał Strabon w Geografii^, przytaczając za Posejdoniuszem z Apamei legendę,
według której pewna wyrocznia nakazała Tyiyjczykom założyć miasto w miejscu
zwanym Slupami Heraklesa (Cieśnina Gibraltarska). Posłuszni wyroczni Fenicjanie
wysłali ekspedycję, która dotarła do cieśniny niedaleko przylądka Kalpe. Uznawszy,
że dotarli we właściwe miejsce, złożyli bogom ofiarę, ale została ona odrzucona, cała
zaś wyprawa zakończyła się niepowodzeniem. Wkrótce Fenicjanie podjęli kolejną
próbę wypełnienia woli boskiej. Tym razem przekroczyli Slupy Heraklesa i dotarli do
wyspy poświęconej temu herosowi. Pewni, że dotarli we właściwie miejsce, złożyli
ofiarę, by się przekonać o przychylności bogów. Nie została ona przyjęta, zaś znie-
chęceni tymi niepowodzeniami żeglarze popłynęli do Tym. Dopiero trzeciej, ostatniej
wyprawie udało się zadowolić bogów7 - w trakcie jej trwania, na wyspie poza Cieśni-
ną Gibraltarską miało zostać zbudowane miasto Gadir oraz świątynia poświęcona
Heraklesów7!12.
Cenne informacje z zakresu geografii staroży tnego Kadyksu znajdują się w7
dziełach Pompomusza Meli oraz Pliniusza Starszego. Pomponiusz Mela w sw7ojej
pracy O położeniu świata, w Księdze III zatytułowanej Wyspy oceanicznego wybrzeża
Hiszpanii i północnej części Oceanu, zamieścił następujący opis interesującego nas
teiytoriuni:
Wzdłuż tych wybrzeży, które aż do Betyki opisałem, leży wiele małoznacznych lub
bezimiennych wysp. Z tych zaś, których nie można pominąć milczeniem, to wyspa
Gades; leży ona przy wejściu do cieśniny. Oddziela ją od lądu wąska przestrzeń,
jakby rzeka. Brzeg jej bliższy lądu stanowi prawie prostą linię; od strony Oceanu ma
dwa przylądki, a pośrodku między nimi linia brzegu jest nieco cofnięta. Na jednym
przylądku jest bogate miasto tej samej nazwy co wyspa, na drugim znajduje się świą-
tynia Herkulesa egipskiego, która sławę swoją zawdzięcza założycielom i wielkiej czci
u mieszkańców; świątynia ta znana jest ze swej starożytności i bogactw. Zbudowali ją
uchodźcy z Tyru. Złożone tu kości Herkulesa sprawiły, że ją taką czcią otaczają. Tę
świątynię zbudowano jeszcze w czasach wojny trojańskiej. Bogactwa jej pomnożyły
się z czasem'3.

Pliniusz Starszy-' w Historii naturalnej pisze. iż:

10 Herod. IV. 152.
11 Strabo III.5.5.
12 Ibidem.
Pomponiusz Mela. O położeniu świata, III.46. in: M.S. Bednarski ed.. Geografia antyczna, Warszawa
1957. p. 235-236.