DOI article:
Radziszewski, Hubert: Mityczne początki Kadyksu: wybór źródeł
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0169
Mityczne początki Kadyksu
167
fragmenty murów i ceramiki oraz drogi wykonanej z ubitej gliny - datowane
wstępnie na VII wiek p.n.e.2(1
Ponadto wspomnieć należy o odkrytych w mieście San Fernando"1 piecach służą-
cych do wypału ceramiki oraz znalezionych wraz z nimi angobowanych talerzach,
datowanych na VII wiek p.n.e.2"
Także najstarsze groby z nekropolii na terenie Kadyksu datowane są na VIII
wiek p.n.e. Do najsłynniejszych zabytków pochodzących z Kadyksu zaliczane są mię-
dzy innymi kapitel protoeolski"' oraz thymiaterion (kadzielnica)"4, datowane na VII
wiek p.n.e. Nie można tu pominąć dwóch sarkofagów antropoidałnych typu sy-
dońskiego, które stanowią ewenement niespotykany w7 tej części świata. Pochodzą
one z okresu późniejszego (męski datowany jest na 400 rok p.n.e.20 21 * * * 25, zaś żeński na 470
rok p.n.e.26) i są importem z Fenicji lub kolonii znajdującej się w7e wschodniej części
basenu Morza Śródziemnego. Sarkofagi takie były popularne właśnie na wymienio-
nym obszarze, są natomiast mało znane na zachodzie i zupełnie obce w7 Hiszpanii.
Wszystkie wymienione zabytki znajdują się w Muzeum w Kadyksie, gdzie są ogólnie
dostępne. Odkrycia te potwierdzają obecność fenicką już w X-IX wieku p.n.e., zaś
rozwiniętą aktywność kolom od VIII wieku p.n.e. Antyczna data założenia miasta nie
została jeszcze udokumentowana, ale odkrycia z Puerto de Santa Maria bardzo nas do
mej zbliżyły.
Pomimo iż chronologia miasta była i pozostaje przedmiotem dyskusji, stosunko-
wo łatwo zostały ustalone zarówno przyczyny założenia kolonii, jak i jej późniejsze
znaczenie. Co prawda Strabon podaje za Posejdoniuszem z Apamei mityczne powzody
jej powstania, ale bardziej prawdopodobną przyczyną założenia Gadiru, jak rów rueż
innych kolonii fenickich w tej części basenu Morza Śródziemnego, było dążenie do
monopolu w7 eksploatacji kopalni metali w7 południowej Hiszpanii oraz północno-
zachodniej Afryce, a następnie wyłączność w handlu tymi surowcami na obszarze
basenu Morza Śródziemnego. Powody, którymi kierow7ali się Fenicjanie, były oczy-
wiste już w7 starożytności. W cytowanych wyżej fragmentach Biblii, I Księdze Kró-
lewskiej, Proroctwie Jeremiasza, oraz Księdze Ezechiela podkreślone zostało, jak
duże znaczenie dla ekonomiki Tyru i Izraela imał handel z Tartessos.
Niełatwo jest śledzić najdawniejsze dzieje Kadyksu. Nieliczne pozostałości
materialne, a także mityczne czasami przekazy pisarzy7 antycznych nie ułatwiają pracy
badaczom. Ostatnie odkrycia archeologiczne poważnie poszerzyły naszą wńedzę na
20 Artykuły w lokalnej gazecie Kadyksu: Lalla Gonzales-Santiago, Primera huella de Gadir, Diario de
Cadiz 03.04.1998; Ana R. Tenorio, Nuevos restos del Cadiz romano y fenicio en la Casa del Obispo,
Diario de Cadiz 06.05.1998.
21 San Fernando jest położone w odległości 5 km od dzisiejszego Kadyksu.
Fina Gimeno, Cultura, dispuesta a consewar el yacimiento fenicio de Camposoto, Diario de Cadiz
18.04.1998.
y’ C. Peman, El capitel, de tipoprotójonico. de Cadiz. Archivo Espanol de Arąueologia 31, 1959, p. 59-70.
"4 E. Perez Hormeache, Arąueologia gaditana 1: ąuemaperfumos punicos, Gades 19, 1996, p. 9-23.
E. Kukahn, El sarcófago sidonio de Cadiz, Archivo Espanol de Arąueologia 12, 1951, p. 23-24.
26 R. Corzo Suche, El mievo sarcófago antropoide de la necropolis gaditana. Boletin del Museo de Cadiz
3, 1981-1982, p. 13-24.
167
fragmenty murów i ceramiki oraz drogi wykonanej z ubitej gliny - datowane
wstępnie na VII wiek p.n.e.2(1
Ponadto wspomnieć należy o odkrytych w mieście San Fernando"1 piecach służą-
cych do wypału ceramiki oraz znalezionych wraz z nimi angobowanych talerzach,
datowanych na VII wiek p.n.e.2"
Także najstarsze groby z nekropolii na terenie Kadyksu datowane są na VIII
wiek p.n.e. Do najsłynniejszych zabytków pochodzących z Kadyksu zaliczane są mię-
dzy innymi kapitel protoeolski"' oraz thymiaterion (kadzielnica)"4, datowane na VII
wiek p.n.e. Nie można tu pominąć dwóch sarkofagów antropoidałnych typu sy-
dońskiego, które stanowią ewenement niespotykany w7 tej części świata. Pochodzą
one z okresu późniejszego (męski datowany jest na 400 rok p.n.e.20 21 * * * 25, zaś żeński na 470
rok p.n.e.26) i są importem z Fenicji lub kolonii znajdującej się w7e wschodniej części
basenu Morza Śródziemnego. Sarkofagi takie były popularne właśnie na wymienio-
nym obszarze, są natomiast mało znane na zachodzie i zupełnie obce w7 Hiszpanii.
Wszystkie wymienione zabytki znajdują się w Muzeum w Kadyksie, gdzie są ogólnie
dostępne. Odkrycia te potwierdzają obecność fenicką już w X-IX wieku p.n.e., zaś
rozwiniętą aktywność kolom od VIII wieku p.n.e. Antyczna data założenia miasta nie
została jeszcze udokumentowana, ale odkrycia z Puerto de Santa Maria bardzo nas do
mej zbliżyły.
Pomimo iż chronologia miasta była i pozostaje przedmiotem dyskusji, stosunko-
wo łatwo zostały ustalone zarówno przyczyny założenia kolonii, jak i jej późniejsze
znaczenie. Co prawda Strabon podaje za Posejdoniuszem z Apamei mityczne powzody
jej powstania, ale bardziej prawdopodobną przyczyną założenia Gadiru, jak rów rueż
innych kolonii fenickich w tej części basenu Morza Śródziemnego, było dążenie do
monopolu w7 eksploatacji kopalni metali w7 południowej Hiszpanii oraz północno-
zachodniej Afryce, a następnie wyłączność w handlu tymi surowcami na obszarze
basenu Morza Śródziemnego. Powody, którymi kierow7ali się Fenicjanie, były oczy-
wiste już w7 starożytności. W cytowanych wyżej fragmentach Biblii, I Księdze Kró-
lewskiej, Proroctwie Jeremiasza, oraz Księdze Ezechiela podkreślone zostało, jak
duże znaczenie dla ekonomiki Tyru i Izraela imał handel z Tartessos.
Niełatwo jest śledzić najdawniejsze dzieje Kadyksu. Nieliczne pozostałości
materialne, a także mityczne czasami przekazy pisarzy7 antycznych nie ułatwiają pracy
badaczom. Ostatnie odkrycia archeologiczne poważnie poszerzyły naszą wńedzę na
20 Artykuły w lokalnej gazecie Kadyksu: Lalla Gonzales-Santiago, Primera huella de Gadir, Diario de
Cadiz 03.04.1998; Ana R. Tenorio, Nuevos restos del Cadiz romano y fenicio en la Casa del Obispo,
Diario de Cadiz 06.05.1998.
21 San Fernando jest położone w odległości 5 km od dzisiejszego Kadyksu.
Fina Gimeno, Cultura, dispuesta a consewar el yacimiento fenicio de Camposoto, Diario de Cadiz
18.04.1998.
y’ C. Peman, El capitel, de tipoprotójonico. de Cadiz. Archivo Espanol de Arąueologia 31, 1959, p. 59-70.
"4 E. Perez Hormeache, Arąueologia gaditana 1: ąuemaperfumos punicos, Gades 19, 1996, p. 9-23.
E. Kukahn, El sarcófago sidonio de Cadiz, Archivo Espanol de Arąueologia 12, 1951, p. 23-24.
26 R. Corzo Suche, El mievo sarcófago antropoide de la necropolis gaditana. Boletin del Museo de Cadiz
3, 1981-1982, p. 13-24.