Studia Waweliana (6/7.1997-1998)

Bibl. Czart., rkps 567, s. 727-732 oraz tamże, rkps terim Venerabili Sierakowski Custodi Coronarum Regni4
209, s. 411-419 (kopia). committere dignetur.

Propositum

[s. 729] 9. Dokończenie reparacyi zamku krakowskiego
potrzebuje supplementu z Skarbu Koronnego.

Conclusum

Ryszard Skowron

Franciszek Maksymilian Ossoliński (1676-1756) -
podskarbi nadworny 1713-1729, podskarbi wielki koronny

[s. 731] Ad 9. Ad perficiendam Arcis Cracoviensis 1729-1735.
reparationem Sacra Regia Majestatis Dmoinus Noster 4 Wacław Hieronim Sierakowski (1700-1780) - kanonik

Clementissimus summam octuaginta milium florenorum krakowski, audytor sądu biskupiego, nominację na kustosza

Polonicalium subministrandum Magnifico Thesaurario koron otrzymał 29 III 1732; w 1760 został arcybiskupem

Regni3 demandat, operisąue hujus inspectionem ad in- lwowskim.

Konsekracje biskupie w katedrze na Wawelu w okresie niewoli narodowej

(1795-1918)

Mogłoby się wydawać oczywiste, iż kościół p.w. ŚŚ. złożonych konsekwencji tego zjawiska była i ta, iż

Stanisława Biskupa Męczennika i Wacława na wzgórzu oto w chwili przenosin przybywał do diecezji pasterz

wawelskim, jako katedra jednej z najstarszych w Polsce posiadający już zazwyczaj sakrę, a więc nie każda

diecezji, w każdym okresie historii stanowił miejsce nominacja biskupia była równoznaczna z uroczysto-

konsekracji wielu biskupów. W rzeczywistości tak jednak ściami konsekracyjnymi w diecezji. (Dla „równowagi"

nie było, o czym zadecydowały liczne uwarunkowania. we wcześniejszych okresach wielu biskupów, zwłaszcza

Do XIV wieku prawo udzielania sakry biskupiej pochodzących z rodów dynastycznych, poprzestawało

przysługiwało zasadniczo tylko metropolitom poszczegól- na niższych święceniach, nie przyjmując prezbiteratu,

nych prowincji kościelnych i do nich też (w pojedynczych a tym bardziej sakry.) Wytworzyła się przy tym

zaś przypadkach do samego papieża) udawali się elekci swoista gradacja biskupstw według ich „starożytności",

dla dopełnienia tegoż obrzędu. Jedynie w szczególnych usytuowania w bliskości centrów życia politycznego

okolicznościach konsekrować mogli biskupi nie będący i (co też nie było bez znaczenia) dochodów, jakie

metropolitami, obdarzeni jednakowoż przez papieży pa- płynęły z ich posiadania. Aby otrzymać królewską

liuszem. Od XIV wieku prawo wyświęcania biskupów nominację na którąś z diecezji znajdujących się na

zastrzegli sobie biskupi Rzymu. Było to zarazem jednym czele owej swoistej hierarchii dostojeństwa (jak Gniezno

z najbardziej spektakularnych przejawów postępującej i Kraków), należało przejść nieraz przez kilka „po-

w Kościele zachodnim centralizacji władzy papieskiej. mniejszych" stolic biskupich Rzeczypospolitej.

Chodziło tu wyłącznie o tytuł prawny, o zasadę, gdyż Jeśli spojrzeć na dzieje diecezji krakowskiej w Polsce

do dopełnienia samego obrzędu delegowani byli przez przedrozbiorowej, ostatnim jej pasterzem, który w chwili

Stolicę Apostolską biskupi danej prowincji kościelnej, swej nominacji nie dzierżył innego biskupstwa, był mia-

niekoniecznie jednak metropolita. Równocześnie XIV stu- nowany i prekonizowany w roku 1572 Franciszek Krasiń-

lecie przyniosło upowszechnienie się nowego zjawiska ski. Nadmieńmy w tym miejscu, iż kiedy w trzysta lat

w procedurze obsadzania biskupstw, a mianowicie prze- później, po 28-letnim wakansie i 44 latach nieobecności

noszenia przez papieża pasterzy z jednej diecezji do ordynariusza w diecezji, mianowany został nowy biskup

drugiej. dla Krakowa w osobie Albina Dunajewskiego, który po-

W Polsce pierwszym takim przypadkiem (jeśli nie stanowił przyjąć sakrę w swej stolicy biskupiej, na łamach

liczyć dokonanych w roku 1142 z książęcego polecenia krakowskiego „Czasu" pojawił się okolicznościowy artykuł,

przenosin biskupa Roberta z Wrocławia do Krakowa gdzie czytamy m.in: „Trzy już minęły stulecia, jak ostatni

- które jednak nie zyskały aprobaty w gronie polskiego biskup krakowski w Krakowie odebrał sakrę biskupią,

episkopatu) była translacja pasterza Kościoła wrocła- Tym ostatnim wprost na biskupstwo krakowskie konse-

wskiego Jana (Janika) na stolicę metropolitalną krowanym w Krakowie był sławnej pamięci Franciszek

w Gnieźnie w roku 1149, następnym zaś dopiero Krasiński, podkanclerzy koronny. Było to krótko przed

w roku 1326 przesunięcie, tym razem z Krakowa do zgonem Zygmunta Augusta roku 1572. Odtąd żaden z bi-

Wrocławia, biskupa Nankera, podczas gdy już pod skupów krakowskich nie odbiera sakry biskupiej w tym

koniec owego wieku przykładowo biskup Jan Kropidło prastarym grodzie i w stolicy biskupstwa swego, a dzieje

aż pięciokrotnie przechodził z diecezji do diecezji, się to dlatego, że jedni do innych wpierw konsekrowani

w tym dwa razy na to samo biskupstwo! Pośród byli Kościołów i na biskupią w Krakowie stolicę z innych

przechodzili katedr, drudzy zaś gdzie indziej otrzymywali
sakrę biskupią"1. Trafnie podając przyczyny opisywanego

i _ „ ,„„ 0 T7T ,„_„ , _ , ... , . zjawiska, mylił się jednak autor przytoczonego tekstu co

1 „Czas" nr 130 z 8 VI 1879, s. 1. Zob. niżej przyp. 14. ,J , , /. v i, . , „..,,. ,

2 tt , Tr • , ,,-„„1 t do osoby biskupa rranciszka Krasińskiego, ow bowiem
W. Urban, Krasiński Franciszek (1525-1577), podkanclerzy . , „ . . . , .

, . . . , . . ,. _OT_ ,„_„ ,„0 _ , , , . przyjął sakrę w Warszawie (6 1 1573) , nie zas w katedrze

koronny i biskup krakowski, PSB, 15: 1970, s. 172. Zob. także r jj'* t <■ /_>

m „ . , , . r, , „ ., ,. ... , .... , wawelskiej. Ostatnie tedy konsekracje ordynariuszy kra-

I. Gostyński, Franciszek Krasiński, polityk Złotego Wieku, . , . . ; . , . ,

Warszawa 1938 s. 137-138. kowskich w ich świątyni biskupiej odbyły się na przełomie

191