DOI Artikel:
Mossakowski, Stanisław: Uroczystości wawelskie w styczniu roku 1649 a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19892#0051
Studia Waweliana
Tom IX/.X, 2000/2001
PL ISSN 1230-3275
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
UROCZYSTOŚCI WAWELSKIE W STYCZNIU ROKU 1649
A PROJEKTY GIOYANNIEGO BATTISTY GISLENIEGO
Pamięci księcia kardynała Adama Stefana Sapiehy
w pięćdziesiątą rocznicę śmierci
W styczniu roku 1649 stolica Korony Polskiej - Kra-
ków był widownią podniosłych i pełnych symbolicznej
wymowy uroczystości państwowych, których kulmina-
cję stanowiły odbywające się na królewskim wzgórzu
wawelskim: pogrzeb Władysława IV (piątek, 15 stycz-
nia), koronacja Jana Kazimierza (niedziela, 17 tegoż
miesiąca) oraz inauguracja w katedrze obrad sejmu wal-
nego (wtorek, 19 stycznia). Wszystkie one otrzymały
okazałą oprawę plastyczną i treściową, o czym najob-
szerniej informuje wydany wtedy w krakowskiej oficy-
nie Piotrkowczyków druk okolicznościowy Varieta de
' Rzadki ten druk (k. nlb. 3, zob. aneks), nie odnotowany w bi-
bliografii Estreicherów, znany jest - jak dotąd - z dwóch zachowa-
nych egzemplarzy. Jeden, współoprawny z albumem rysunków ar-
chitekta Giovanniego Battisty Gisleniego pt. Yarii disegni d’archi-
tettura inventati e delineati da Gio[vanni] Battista Gisleni Romano
Architetto delle MM[aes]ta e Sere[nissi]mo Prencipe di Polonia e
Suet[i]a, znajduje się od r. 1878 w Sir John Soane’s Museum w Lon-
dynie vol. 121, s. 117-122 [rysunki z tego zbioru będą dalej cyto-
wane: L - nr strony]. Pierwszą informację o tym egzemplarzu za-
wdzięczamy N. M i ks, Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architek-
ta XVII wieku, w Sir John Soaneś Museum w Londynie (Biuletyn
HS23: 1961, s. 338); Eadem (w niepublikowanej pracy z lat 1977-
1978), Zbioiy projektów i rysunków architektonicznych z XVII wie-
ku. Katalog (mpis w archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii
PAN w Warszawie, sygn. 162/62) zamieściła (cz. I, s. 152-155) pol-
skie tłumaczenie włoskiego oryginału. Egzemplarz drugi włączony
został do rękopisu 300/29/131 Wojewódzkiego Archiwum Państwo-
wego w Gdańsku (k. 443^-45 v.). Tekst druku w tłumaczeniu na
język francuski opublikowała „Gazette de France” 1649, s. 206-
209, o czym informuje źródłowa praca S.Ochman. Koronacja Jana
Kazimierza w roku 1649 (Odrodzenie i Reformacja w Polsce 28:
1983, s. 147, przyp. 67).
3 Wszystkie skrupulatnie zebrała i wykorzystała Och man ,o.c.,
s. 135-159.
prospetti veduti nella chiesa catthedrale del regio ca-
Stello di Cracovia\ a także wzmianki w licznych źró-
dłach z epoki2. Tekst wspomnianej broszury zawiera
m.in. stwierdzenie, że autorem projektów dekoracji oko-
licznościowych katedry był znany królewski architekt,
muzyk i scenograf Giovanni Battista Gisleni (1600-
1672)3. Wśród zachowanych rysunków artysty, przecho-
wywanych w zbiorach Londynu i Drezna, dotychcza-
sowi badacze rozpoznali kilka projektów związanych
z omawianymi uroczystościami4. Osobną pracę na ten
temat zapowiadał niegdyś Wojciech Kret, a niedawno
3 Zob. aneks.
4Zob. Miks, Zbiór lysunków..., s. 338, il. 8-9; Eadem, Ka-
pela królewska Wazów w rysunku G. B. Gisleniego, architekta i mu-
zyka królewskiego [w:] Sannatia artistica. Księga pamiątkowa ku
czci profesora Władysława Tomkiewicza, Warszawa 1968, s. 101-
105, il. 1-2; N. M i ks-Ru dko wska, Niektóre projekty dekoracji
scenograficznych Giovanniego Battisty Gisleniego na dworze Wa-
zów [w:] Opera w dawnej Polsce na dworze Władysława IV i kró-
lów saskich. Studia i materiały, red. J. Lewański, Wrocław 1973,
s. 11-13, il. 1-2; W. Kret, Theatrum in exequiis Karola Ferdy-
nanda Wazy na tle twórczości Giovanniego Battisty Gisleniego
(Rocznik Warszawski 13: 1975, s. 55, il. 3); J. A. Chrościcki,
Pompa funebris. Z dziejów kultuiy staropolskiej, Warszawa 1974,
s. 104-105, 229, il. 44-45; Idem, Sztuka i polityka. Funkcje pro-
pagandowe sztuki w epoce Wazów, 1587-1668, Warszawa 1983,
il. 77; M. Rożek, Groby królewskie w Krakowie, Kraków 1977,
s. 79-85, 262, il. 10-12; Idem, Katedra wawelska wXVII wieku,
Kraków 1980, s. 22-25, il. 2-4 (Bibl. Krak. 121); Idem, Polskie
koronacje i korony, Kraków 1987, il. 32-33; A. Miłobędzki,
Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980, s. 98, 191, tabl.
XXI-2, XXII-1, il. 148. Trzy z rysunków drezdeńskich opubliko-
wał, lecz nie rozpoznał J. Mycielski, Gaetano Chiaveri w Pol-
sce i jego książka szkiców w Królewskim Gabinecie Rycin w Dreź-
nie (Spraw. KBHS 6: 1896, s. 77-82, il. 1-3).
41
Tom IX/.X, 2000/2001
PL ISSN 1230-3275
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
UROCZYSTOŚCI WAWELSKIE W STYCZNIU ROKU 1649
A PROJEKTY GIOYANNIEGO BATTISTY GISLENIEGO
Pamięci księcia kardynała Adama Stefana Sapiehy
w pięćdziesiątą rocznicę śmierci
W styczniu roku 1649 stolica Korony Polskiej - Kra-
ków był widownią podniosłych i pełnych symbolicznej
wymowy uroczystości państwowych, których kulmina-
cję stanowiły odbywające się na królewskim wzgórzu
wawelskim: pogrzeb Władysława IV (piątek, 15 stycz-
nia), koronacja Jana Kazimierza (niedziela, 17 tegoż
miesiąca) oraz inauguracja w katedrze obrad sejmu wal-
nego (wtorek, 19 stycznia). Wszystkie one otrzymały
okazałą oprawę plastyczną i treściową, o czym najob-
szerniej informuje wydany wtedy w krakowskiej oficy-
nie Piotrkowczyków druk okolicznościowy Varieta de
' Rzadki ten druk (k. nlb. 3, zob. aneks), nie odnotowany w bi-
bliografii Estreicherów, znany jest - jak dotąd - z dwóch zachowa-
nych egzemplarzy. Jeden, współoprawny z albumem rysunków ar-
chitekta Giovanniego Battisty Gisleniego pt. Yarii disegni d’archi-
tettura inventati e delineati da Gio[vanni] Battista Gisleni Romano
Architetto delle MM[aes]ta e Sere[nissi]mo Prencipe di Polonia e
Suet[i]a, znajduje się od r. 1878 w Sir John Soane’s Museum w Lon-
dynie vol. 121, s. 117-122 [rysunki z tego zbioru będą dalej cyto-
wane: L - nr strony]. Pierwszą informację o tym egzemplarzu za-
wdzięczamy N. M i ks, Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architek-
ta XVII wieku, w Sir John Soaneś Museum w Londynie (Biuletyn
HS23: 1961, s. 338); Eadem (w niepublikowanej pracy z lat 1977-
1978), Zbioiy projektów i rysunków architektonicznych z XVII wie-
ku. Katalog (mpis w archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii
PAN w Warszawie, sygn. 162/62) zamieściła (cz. I, s. 152-155) pol-
skie tłumaczenie włoskiego oryginału. Egzemplarz drugi włączony
został do rękopisu 300/29/131 Wojewódzkiego Archiwum Państwo-
wego w Gdańsku (k. 443^-45 v.). Tekst druku w tłumaczeniu na
język francuski opublikowała „Gazette de France” 1649, s. 206-
209, o czym informuje źródłowa praca S.Ochman. Koronacja Jana
Kazimierza w roku 1649 (Odrodzenie i Reformacja w Polsce 28:
1983, s. 147, przyp. 67).
3 Wszystkie skrupulatnie zebrała i wykorzystała Och man ,o.c.,
s. 135-159.
prospetti veduti nella chiesa catthedrale del regio ca-
Stello di Cracovia\ a także wzmianki w licznych źró-
dłach z epoki2. Tekst wspomnianej broszury zawiera
m.in. stwierdzenie, że autorem projektów dekoracji oko-
licznościowych katedry był znany królewski architekt,
muzyk i scenograf Giovanni Battista Gisleni (1600-
1672)3. Wśród zachowanych rysunków artysty, przecho-
wywanych w zbiorach Londynu i Drezna, dotychcza-
sowi badacze rozpoznali kilka projektów związanych
z omawianymi uroczystościami4. Osobną pracę na ten
temat zapowiadał niegdyś Wojciech Kret, a niedawno
3 Zob. aneks.
4Zob. Miks, Zbiór lysunków..., s. 338, il. 8-9; Eadem, Ka-
pela królewska Wazów w rysunku G. B. Gisleniego, architekta i mu-
zyka królewskiego [w:] Sannatia artistica. Księga pamiątkowa ku
czci profesora Władysława Tomkiewicza, Warszawa 1968, s. 101-
105, il. 1-2; N. M i ks-Ru dko wska, Niektóre projekty dekoracji
scenograficznych Giovanniego Battisty Gisleniego na dworze Wa-
zów [w:] Opera w dawnej Polsce na dworze Władysława IV i kró-
lów saskich. Studia i materiały, red. J. Lewański, Wrocław 1973,
s. 11-13, il. 1-2; W. Kret, Theatrum in exequiis Karola Ferdy-
nanda Wazy na tle twórczości Giovanniego Battisty Gisleniego
(Rocznik Warszawski 13: 1975, s. 55, il. 3); J. A. Chrościcki,
Pompa funebris. Z dziejów kultuiy staropolskiej, Warszawa 1974,
s. 104-105, 229, il. 44-45; Idem, Sztuka i polityka. Funkcje pro-
pagandowe sztuki w epoce Wazów, 1587-1668, Warszawa 1983,
il. 77; M. Rożek, Groby królewskie w Krakowie, Kraków 1977,
s. 79-85, 262, il. 10-12; Idem, Katedra wawelska wXVII wieku,
Kraków 1980, s. 22-25, il. 2-4 (Bibl. Krak. 121); Idem, Polskie
koronacje i korony, Kraków 1987, il. 32-33; A. Miłobędzki,
Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980, s. 98, 191, tabl.
XXI-2, XXII-1, il. 148. Trzy z rysunków drezdeńskich opubliko-
wał, lecz nie rozpoznał J. Mycielski, Gaetano Chiaveri w Pol-
sce i jego książka szkiców w Królewskim Gabinecie Rycin w Dreź-
nie (Spraw. KBHS 6: 1896, s. 77-82, il. 1-3).
41