Studia Waweliana (9/10.2000-2001)

króla, a do czasu jego przybycia obradować „in pasivitate”,
jak to sugerują Jan Seredyka i Włodzimierz Kaczorowski30.
Za pierwszym rozwiązaniem przemawia analiza pamiętnika
Radziwiłła, w którym od 2 do 7 lutego nie ma żadnej wzmianki

0 obradach izby. Za drugim przemawiają trzy teksty źródło-
we. Pierwszy to diariusz Jakuba Sobieskiego, z którego wy-
nika, że od 2 do 6 lutego posłowie odbyli jedną sesję, 5 lute-
go31. Drugi to reces gdański, w którym 1 lutego zanotowano,
że posłowie, powołując się na brak uzgodnień co do limity
obrad, nie podjęli decyzji odnośnie do terminu rozpoczęcia
sejmu32. Trzeci to list Krzysztofa Brzozowskiego do Krzysz-
tofa Radziwiłła z 12 lutego 1633, gdzie znalazło się stwier-
dzenie: „atoli sejm przecie wedle naznaczenia Sejmu Elekc-
tionis zaczął się wszakże i tu nie zwyczajnym trybem poszły
rady dla niebytności na ten czas KJM, gdyż Marszałka nowe-
go nie obrano i obrad nie miano aż do Koronacjej KJM, ale
tenże co i na elekcjej JM Pan Kraj czy dyrygował porządkiem
tej izbiej, w której IchMci PP Posłowie wzięli sobie za mate-
rią zabawy swej egzorbitancje”33.

Duże znaczenie proceduralne wobec przedstawionych
wyżej spraw miało ustalenie terminu rozpoczęcia obrad. W tej
kwestii w literaturze przedmiotu panuje sprzeczność. Włady-
sław Konopczyński, a za nim Henryk Olszewski, Władysław
Czapliński i Wojciech Kriegseisen przyjmują 8 lutego34, na-
tomiast Artur Śliwiński, Jan Dzięgielewski, czy Jan Seredyka

1 Włodzimierz Kaczorowski wskazują 31 stycznia35. Za pierw-
szą propozycją przemawia wybór marszałka, a według Ra-
dziwiłła nastąpiło to 8 lutego36, za drugą normy prawa oraz
diariusze sejmowe. W konstytucji z 1591 zapisano, „iż zaczę-
cie sejmu poczynać się ma od dnia w liściech sejmowych na-
znaczonego”37. Argumentem przemawiającym za 31 stycznia
są decyzje samych posłów. Za początek obrad sejmu przyjęli
oni 16 lutego38. Ważny jest też termin konkluzji, którą rozpo-
czynano w ostatnim dniu obrad39. Diariusz Sobieskiego, re-
ces gdański, jak również Radziwiłł wskazują 14 marca, wte-
dy to bowiem upływał sześciotygodniowy czas trwania sej-
mu. Zatem 31 stycznia to data rozpoczęcia sejmu koronacyj-
nego Władysława IV, a 14 marca, mimo sprzeciwu kilku po-
słów, sejm został prolongowany40.

Obradowano do 17 marca 1633, czyli 46 dni. Na ten czas
przypada 36 dni efektywnych, co daje 78,26%, wliczając w to
niedzielę 13 marca, kiedy to odbyło się kolokwium. Pozosta-

30 J. Seredyka, W. Kaczorowski, Marszałkowie poselscy
za Władysława IV Wazy [w:] Kultura, polityka, dyplomacja. Studia
ofiarowane profesorowi Jaremie Maciszewskiemu w sześćdziesiątą
rocznicę Jego urodzin. Warszawa 1990, s. 348.

31 Bibl. Cz. 363, k. 321-322v.

32 APGd 300/29/113, k. 2.

33 AGAD, Archiwum Radziwiłłów, dział II, nr 1533.

34 W. Konopczyński, Chronologia sejmów polskich, 1493-

1793, Kraków 1948, s. 149-150; H. Olszewski, Nowe materiały

do chronologii sejmów polskich (Czasopismo Prawno-Historyczne

9: 1957, z. 2, s. 246); W. Czapliński, Władysław IV i jego czasy.

Warszawa 1976, s. 137; Kriegseisen, o.c., s. 197.

łe dziesięć dni zajęły uroczystości pogrzebowe Zygmunta III
Wazy i Konstancji, koronacja Władysława IV oraz dwa dni
świąt i pięć niedziel.

Z przedstawionego zestawienia dat (zob. tabela) można
wyciągnąć kilka wniosków. Po pierwsze, w obradach sejmu
pozornie dominowała problematyka wewnętrzna. Wynikało
to jednak z faktu, że sprawy związane z toczącą się wojną
z Rosją oraz zabezpieczenie granicy południowo-wschodniej
przed zagrożeniem tatarsko-tureckim omawiane były na po-
siedzeniach deputacji wojennej. Brak materiału źródłowego
nie pozwala na obliczenie ile czasu przeznaczono na te za-
gadnienia. Po drugie, dominowały sprawy religijne, tj. uspo-
kojenie religii greckiej, zabezpieczenie praw protestantów.
Oprócz nich dużo miejsca zajęły Pacta conventa i egzorbitan-
cje. Miało to niewątpliwie związek z oczekiwaniami szlachty
domagającej się rozwiązania spraw ważnych dla niej, umiesz-
czonych na liście egzorbitancji oraz w Pacta conventa41. Po
trzecie, Izba Poselska straciła dwa dni zastanawiając się od
czego rozpocząć obrady. Przyczyną tego były naciski różnych
grup posłów, którzy próbowali narzucić izbie swoje sprawy.

Sejm koronacyjny w roku 1633 był pierwszym za pano-
wania Władysława IV Wazy. Początek jego obrad potoczył się
niezwyczajnie. Na skutek choroby króla elekta dwa stany sej-
mowe stanęły wobec problemu limitacji sejmu. Przesunięcie
terminu koronacji nie wywołało większych problemów, na-
tomiast propozycja limitacji obrad sejmu sprowokowała dys-
kusję, która nie zakończyła się podjęciem ostatecznej decy-
zji. Posłowie zastosowali wybieg proceduralny polegający na
przesunięciu terminu obioru marszałka Izby Poselskiej. Przy
ustaleniu dnia, od którego liczono początek sejmu, pomocne
okazały się normy prawa.

Miasto okazało się lepiej przygotowane do uroczystości,
co mogło wynikać z faktu, że trwały one tylko trzy dni (wjazd
króla elekta, pogrzeb Zygmunta III i jego żony Konstancji,
homagium Krakowa). Techniczne braki ujawniły się przy
przygotowaniu zamku jako miejsca obrad sejmu oraz w orga-
nizacji pomieszczeń, w których należało ulokować jego uczest-
ników. Przyczyną tego mogła być trzydziestoletnia przerwa
w obradach sejmu toczonych w Krakowie.

Zbigniew Szczerb i k

35 A. Śliwiński, Król Władysław IV, Warszawa [brw], s. 56;
Dzięgielewski, o.c., s. 16; Seredyka, Kaczorowski, o.c.,
s. 348.

36 Radziwiłł, o.c., s. 284.

37 VL, t. 2, s. 331.

38 APGd 300/29/113, k. 36.

39A.Filipczak-Kocur, Niektóre zagadnienia procedury sej-
mowej za Zygmunta III Wazy, Sprawozdania Opolskiego Towarzy-
stwa Przyjaciół Nauk 1977-1978, Opole 1979, s. 38.

40 Bibl. Cz. 363, k. 382.

41 Szerzej: Kaczorowski, o.c., s. 131-165, 234—278.

208