DOI Heft:
Varia
DOI Artikel:Biborski, Marcin; Kędzierski, Zbigniew; Stępiński, Janusz: Konserwatorskie analizy metalograficzne pękniętego serca dzwonu Zygmunta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19892#0267
14. Przykład analizy żużli z warstwy wewnętrznej bijaka (próbka nr 2):
a - miejsce analizy, SEM, pow. 1000x, b - widmo charaktery-
stycznego promieniowania rentgenowskiego z wtrąceń żużla,
widoczne piki od: Fe, Ca, Mn, K, Si, P i Al
< .3
5.HH0
kel1
10.6 >
FS= 1K
MEM1 :
ch
282-
31 cts
16. Przykład analizy żużli w dolnej części przeciwwagi (próbka nr 6):
a - miejsce analizy, SEM, pow. 1000x, b - widmo charaktery-
stycznego promieniowania rentgenowskiego z wtrąceń żużla,
widoczne piki od: Ca, Fe, Mn, K, Si, Al. i Ti
15. Mikrostruktura w dolnej części przeciwwagi serca z wyraźnie
widocznymi śladami kucia przy powierzchni. W strukturze
występują ciemne pola perlitu na tle jasnych ziaren ferrytu
17. Mikrostruktura serca w górnej części przeciwwagi
(próbka nr 5). Ferryt, cementyt trzeciorzędowy oraz liczne
duże wtrąceniami żużla
nie dołamana tak, aby uzyskać obraz przełomu, którego cha-
rakter ilustruje fig. 19. Jest to typowy kruchy przełom trans-
krystaliczny. Zapewne tak wyglądałby przełom poza obszarem
zmęczeniowym (fig. 7b), gdyby nastąpiło gwałtowne oderwa-
nie się (dołamanie) przeciwwagi. Po przeciwnej stronie, w miej-
scu pęknięcia serca, występują dwie łaty wskazujące na wcze-
śniejsze próby naprawiania serca (fig. 5). Pobrana z tego ob-
szaru próbka nr 4 miała wyraźnie widoczną zgrzeinę (fig. 20).
Zawarty w próbce metal ma zróżnicowaną mikrostrukturę.
W łacie występuje ferryt z perlitem (fig. 21), natomiast w miarę
oddalania się od zgrzeiny w głąb serca obserwuje się jedynie
ferryt, z licznymi wtrąceniami żużla i śladami cementytu trze-
ciorzędowego na granicach ziaren (fig. 22).
Pewną różnicę w składzie chemicznym wykazywały rów-
nież żużle. W materiale łaty były one bogate w mangan, pod-
czas gdy w metalu serca zawierały więcej wapnia. Ponadto w
skład żużli wchodziły jeszcze takie pierwiastki jak: krzem, po-
tas, fosfor, aluminium i żelazo. Przykłady analizy omawianych
żużli ilustrują fig. 23 i 24.
Próbka nr 3 pobrana została z górnej części serca dzwonu
z tzw. trzonu (sztychera), tj. z obszaru pomiędzy bijakiem i uchem
(zob. fig. 9). Jej mikrostrukturę stanowi gruboziarnisty poligo-
nalny ferryt, z wydzieleniami cementytu trzeciorzędowego na
granicach ziaren i licznymi wtrąceniami żużla (fig. 25).
Mikroanaliza rentgenowska żużli występujących w tej czę-
ści serca wykazała, że są one bogate w takie pierwiastki jak:
wapń, mangan, fosfor, potas, krzem, aluminium i żelazo (fig. 26).
Ostatnia badana próbka nr 7 pochodziła z ucha serca. Po-
dobnie jak w przypadku próbek nr 1 i 2 z obszaru bijaka, tak i
tutaj występują dwie warstwy różnego materiału, rozdzielone
wyraźną zgrzeiną. Wspólną cechą wymienionych próbek jest
także występowanie wydzieleń azotków w pobliżu zgrzeiny
(fig. 27).
Mikrostrukturę materiału warstwy zewnętrznej - bardziej
zanieczyszczonej żużlami - w uchu serca przedstawia fig. 28, a
warstwy wewnętrznej fig. 29. Pewną różnicę w składzie che-
micznym wykazują też żużle zawarte w obu warstwach materia-
łu ucha; w zewnętrznej były one bogate w mangan, a w we-
257
a - miejsce analizy, SEM, pow. 1000x, b - widmo charaktery-
stycznego promieniowania rentgenowskiego z wtrąceń żużla,
widoczne piki od: Fe, Ca, Mn, K, Si, P i Al
< .3
5.HH0
kel1
10.6 >
FS= 1K
MEM1 :
ch
282-
31 cts
16. Przykład analizy żużli w dolnej części przeciwwagi (próbka nr 6):
a - miejsce analizy, SEM, pow. 1000x, b - widmo charaktery-
stycznego promieniowania rentgenowskiego z wtrąceń żużla,
widoczne piki od: Ca, Fe, Mn, K, Si, Al. i Ti
15. Mikrostruktura w dolnej części przeciwwagi serca z wyraźnie
widocznymi śladami kucia przy powierzchni. W strukturze
występują ciemne pola perlitu na tle jasnych ziaren ferrytu
17. Mikrostruktura serca w górnej części przeciwwagi
(próbka nr 5). Ferryt, cementyt trzeciorzędowy oraz liczne
duże wtrąceniami żużla
nie dołamana tak, aby uzyskać obraz przełomu, którego cha-
rakter ilustruje fig. 19. Jest to typowy kruchy przełom trans-
krystaliczny. Zapewne tak wyglądałby przełom poza obszarem
zmęczeniowym (fig. 7b), gdyby nastąpiło gwałtowne oderwa-
nie się (dołamanie) przeciwwagi. Po przeciwnej stronie, w miej-
scu pęknięcia serca, występują dwie łaty wskazujące na wcze-
śniejsze próby naprawiania serca (fig. 5). Pobrana z tego ob-
szaru próbka nr 4 miała wyraźnie widoczną zgrzeinę (fig. 20).
Zawarty w próbce metal ma zróżnicowaną mikrostrukturę.
W łacie występuje ferryt z perlitem (fig. 21), natomiast w miarę
oddalania się od zgrzeiny w głąb serca obserwuje się jedynie
ferryt, z licznymi wtrąceniami żużla i śladami cementytu trze-
ciorzędowego na granicach ziaren (fig. 22).
Pewną różnicę w składzie chemicznym wykazywały rów-
nież żużle. W materiale łaty były one bogate w mangan, pod-
czas gdy w metalu serca zawierały więcej wapnia. Ponadto w
skład żużli wchodziły jeszcze takie pierwiastki jak: krzem, po-
tas, fosfor, aluminium i żelazo. Przykłady analizy omawianych
żużli ilustrują fig. 23 i 24.
Próbka nr 3 pobrana została z górnej części serca dzwonu
z tzw. trzonu (sztychera), tj. z obszaru pomiędzy bijakiem i uchem
(zob. fig. 9). Jej mikrostrukturę stanowi gruboziarnisty poligo-
nalny ferryt, z wydzieleniami cementytu trzeciorzędowego na
granicach ziaren i licznymi wtrąceniami żużla (fig. 25).
Mikroanaliza rentgenowska żużli występujących w tej czę-
ści serca wykazała, że są one bogate w takie pierwiastki jak:
wapń, mangan, fosfor, potas, krzem, aluminium i żelazo (fig. 26).
Ostatnia badana próbka nr 7 pochodziła z ucha serca. Po-
dobnie jak w przypadku próbek nr 1 i 2 z obszaru bijaka, tak i
tutaj występują dwie warstwy różnego materiału, rozdzielone
wyraźną zgrzeiną. Wspólną cechą wymienionych próbek jest
także występowanie wydzieleń azotków w pobliżu zgrzeiny
(fig. 27).
Mikrostrukturę materiału warstwy zewnętrznej - bardziej
zanieczyszczonej żużlami - w uchu serca przedstawia fig. 28, a
warstwy wewnętrznej fig. 29. Pewną różnicę w składzie che-
micznym wykazują też żużle zawarte w obu warstwach materia-
łu ucha; w zewnętrznej były one bogate w mangan, a w we-
257